Σε λίγο δεν θα θυμόμαστε καν την Ελευθεροτεκτονική Στοά «Λοζίς Βεριτάς»
Στη γωνία Βηλαρά και Καθολικών, συναντά κανείς το κτίριο της πρώην Ελευθεροτεκτονικής Στοάς «Λοζίς Βεριτάς» με νέο πλήγμα να διαφαίνεται με την σημερινή του κατάσταση.
Περπατώντας στην περιοχή της Βαλαωρίτου, στη γωνία Βηλαρά και Καθολικών, συναντά κανείς το κτίριο της πρώην Ελευθεροτεκτονικής Στοάς «Λοζίς Βεριτάς» που εδώ και χρόνια έχει πέσει σε παρακμή, με νέο πλήγμα να διαφαίνεται με την σημερινή του κατάσταση. Ολόκληρη η γωνία του δρόμου έχει πια αποκλειστεί από τους πεζούς με λωρίδα ασφαλείας, με την ένδειξη «Προσοχή Κίνδυνος Κατάρευσης Εδάφους» και δεν είναι τολμηρό να πούμε ότι σε λίγο καιρό το κτίριο θα εξαφανιστεί από το πρόσωπο της πόλης.
Μια στενάχωρη κατάληξη για ένα ιστορικό πια κτίριο της πόλης σημαντικής αρχιτεκτονικής αξίας, που μάλιστα είχε χαρακτηριστεί «Έργο Τέχνης» από το Υπουργείο Πολιτισμού (ΦΕΚ (622/Β/1983)). Ειδικά τη στιγμή που σύμφωνα με τα δεδομένα που υπάρχουν θα μπορούσε κάλλιστα να διασωθεί.
Η ιστορία του «Λοζίς Βεριτάς»
Κτίστηκε το 1926 σε σχέδια του Ζ.Μωσσέ για να στεγάσει την Ελευθεροτεκτονική Στοά «Λοζίς Βεριτάς». Βρίσκεται στη γωνία των οδών Βαλαωρίτου και Βηλαρά στο άμεσο περιβάλλον του κτιρίου της τράπεζας Θεσσαλονίκης. Το ισόγειο του κτιρίου προοριζόταν για εμπορική χρήση, ενώ ο όροφος αποκλειστικά για τις ανάγκες της στοάς με τη δημιουργία βιβλιοθήκης, αίθουσας συνδιαλέξεων, αίθουσας παιχνιδιού, ναού, εστιατορίου, γραφείων διοίκησης κλπ.
Το 1937 ιδιοκτήτες του κτιρίου είναι οι Σ.Μπενσουσάν, Ζ.Μπενουζίο και Ε.Μόλχο, οι οποίοι κατασκευάζουν την προσθήκη (αποθήκη) στο δώμα. Μετά το σεισμό του 1978, το τμήμα στατικού ελέγχου της Πολεοδομίας Θεσσαλονίκης εξέδωσε τα με αρ.927/78 και 2562/79 πρωτόκολλα επικίνδυνου κτίσματος. Σύμφωνα με αυτό το πρωτόκολλο, θα έπρεπε να κατεδαφιστεί η εσοχή και το στηθαίο του δώματος και να επισκευασθεί ο α’όροφος. Αντίθετα, το δεύτερο πρωτόκολλο ανέφερε την κατεδάφιση και του ορόφου. Οι ιδιοκτήτες ύστερα από τα παραπάνω κατεδάφισαν τον όροφο και την εσοχή ενώ δεν εφάρμοσαν το πρώτοκολλο που είχε χαρακτηρίσει το κτίριο ως επισκευάσιμο.
Πρόκειται για διώροφο (αρχικά) κτίσμα με ορθογωνική κάτοψη. Η όψη του προς την οδό Καθολικών είναι απόλυτα συμμετρική ως προς τον κεντρικό κατακόρυφο άξονα. Ραβδωτές ψευδοπαραστάδες με επίκρανα χωρίζουν την όψη σε τρία τμήματα, από τα οποία το μεσαίο φέρει στο κέντρο του ορόφου μπαλκόνι που υποβαστούν διακοσμητικά λεοντόμορφα φουρούσια, ενώ αντίστοιχα στο ισόγειο τέσσερις κολώνες ορίζουν την κεντρική είσοδο του κτιρίου. Σήμερα το κτίριο διατηρεί μόνο το ισόγειό του.
Εκτός από την αρχιτεκτονική του αξία, η θέση που κατέχει στο εμπορικό κέντρο της πόλης και η γειτνίαση του με τα διατηρητέα κτίρια της Τράπεζας Θεσσαλονίκης (Στοά Μαλακοπή) και του κτιρίου της οδού Συγγρού 11 (Αρχοντικό Αλλατίνι), επιβάλλουν τη διατήρησή του. Σε ότι αφορά την αποκατάστασή του αυτή είναι δυνατή με την ανακατασκευή του ορόφου βάσει των σχεδίων της αρχικής μελέτης. (Αρχείο Πολεοδομίας)
Ιδιοκτήτες του κτιρίου, βάσει των αρχείων του ΥΠΠΟ, είναι οι Κλ. Μπενφοράδο, Σ. Καβουκλή και η Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών.
Πηγή για ιστορικά στοιχεία κτιρίου: «Νεώτερα Μνημεία της Θεσσαλονίκης», μια έκδοση της 4ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων, τουΥπουργείου Πολιτισμού, Θεσσαλονίκη 1985-86.
