Παλιές cult αγάπες made in SKG

Eίναι μερικά πράγματα που έχουν μείνει χαραγμένα στη μνήμη των παλιότερων, που λατρεύτηκαν και έγιναν ορόσημα μιας εποχής. Οι νεότεροι μπορεί να έχουν ακούσει τους γονείς τους να μιλούν για ελβιέλες, πόνυ και φλόκες. Προϊόντα με ονόματα άρρηκτα συνδεδεμένα με την πόλη της Θεσσαλονίκης αφού κατασκευάζονταν εδώ (ή και εδώ) αλλά πια μόνο η μνήμη μας και κάτι παλιές φωτογραφίες τα διασώζουν.

Φλόκες

Σήμερα κυκλοφορούν οι φλόκες από άλλες εταιρείες

Όλοι τις τρώγαμε τις φλόκες. Εκείνες οι καραμέλες βουτύρου με το χρυσοκόκκινο περιτύλιγμα και την αγελάδα που τις έγλυφες για λίγο για να καταλήξουν σαν τσίχλα πριν τις καταπιείς. Η φίρμα εμφανίστηκε το 1898 από τον Δημήτριο Φλόκα, φημισμένο ζαχαριπλάστη που έμαθε τα μυστικά της σοκολάτας στο Παρίσι. Οι αδελφοί Φλόκα ξεκινούν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα με το πρώτο café Floca στην Πλ. Ελευθερίας. Το εργοστάσιο δημιουργήθηκε το 1924 στην Βασ. Ηρακλείου: «Βιομηχανία Σοκολάτας και ειδών ζαχαροπλαστικής ΦΛΟΚΑ ΑΕ». Σοκολάτα, σοκολατίνια, μαρμελάδες, κουφέτα, γλυκά του κουταλιού και φυσικά οι αγαπημένες μας φλόκες. Οι σοκολάτες βουτύρου στο χρώμα της μόκα. Στην Αθήνα ο Φλόκας άνοιξε το πρώτο καφεζαχαροπλαστείο το 1939. Το πλήρωμα του χρόνου για το εργοστάσιο ήρθε το 1973.

Ταμ ταμ κόλα

Ήταν το αντίπαλον δέος της Κόκα Κόλα τότε που η Ελλάδα προτιμούσε τα ελληνικά προϊόντα. «Ζήτω τα νιάτα, ζήτω το ταμ ταμ» έλεγαν οι διαφημίσεις στη δεκαετία του 60 και στα πάρτυ της Αγίας Τριάδας την κατανάλωναν παγωμένη φυσικά. Η παραγωγή και εμφιάλωση γινόταν από την ΦΙΞ και στο εργοστάσιο που λειτουργούσε στη Θεσσαλονίκη και σήμερα στέκεται στη δυτική είσοδο της Θεσσαλονίκης, με τα χαρακτηριστικά κόκκινα κτίρια και τις τεράστιες δεξαμενές – κουφάρια ενός δοξασμένου βιομηχανικού παρελθόντος.

Εικόνα: Ελένη Βράκα

Το βιομηχανικό συγκρότημα της ζυθοποιϊας ΦΙΞ στη Θεσσαλονίκη, κατασκευάστηκε το 1892. Μόνο η ταμπέλα με τα γράμματα «Κάρολος Φιξ- Ζυθοποιία» υπενθυμίζει πλέον στους περαστικούς την ιστορία του βιομηχανικού συγκροτήματος που ιδρύθηκε καταρχήν ως ζυθοποιία από τους Mισραχή, Αλλατίνι και Φερνάντεζ και άρχισε να λειτουργεί το 1893, τριπλασιάζοντας την κατανάλωση μπίρας στη Μακεδονία. Η μονάδα, που ήταν κάθετης παραγωγής με εγχώριο κριθάρι, μονάδα εμφιάλωσης και παγοποιείο, πέρασε το 1926 στην ιδιοκτησία της αθηναϊκής εταιρίας «ΚΑΡΟΛΟΣ ΦΙΞ», η οποία λειτούργησε το εργοστάσιο μέχρι το 1983.

Το γυάλινο μπουκάλι Γάλα γεωργικής σχολής

Το μινιµαλιστικό µπουκάλι του γάλακτος της Αµερικανικής Γεωργικής Σχολής ήταν περιζήτητο και για το περιεχόµενό του αλλά και για τη συσκευασία του. Περίπου 3000 τέτοια µπουκάλια, εµπνευσµένα από αµερικάνικες φιάλες γάλακτος στο σχέδιο, κυκλοφορούσαν καθηµερινά μέχρι πρόσφατα. Από τους πρώτους που απολαύσαν το γάλα της – προς τιµήν της Σχολής – ήταν οι µικροί πρόσφυγες του Πρώτου Παγκόσµιου στον Ερυθρό Σταυρό, µε «γαλατάδες» τους µαθητές της σχολής που το κατέβαζαν στο κέντρο µε γαϊδουράκια. Τόσο παλιά ιστορία; Και ακόµη περισσότερο: η σχολή ιδρύθηκε το 1904, ενώ το 1935 δηµιούργησε την πρώτη µονάδα παστερίωσης και εµφιάλωσης γάλακτος στη χώρα µας. Ενώ η απλή όσο και καλαίσθητη γυάλινη φιάλη ήταν ανέκαθεν επιστρεφόµενη, τα τελευταία χρόνια οι επιστροφές όλο και µειώνονταν, αφού οι καταναλωτές τις κρατούσαν σπίτια τους. Με αυτό το σκεπτικό, η Σχολή, που πρέσβευε την οικολογία στην πράξη, άλλαξε την συσκευασία σε µια νέα, πιο πρακτική, ανακυκλώσιµη και µε καπάκι που σφραγίζει. Πολλοί Θεσσαλονίκεις κρατούν ακόμη μπουκάλια στο σπίτι τους και τα τα χρησιµοποιούν σαν καράφες νερού.

Αλυσίδα Ελβιέλα

Οι παλιότεροι θυμούνται ότι όλα τα αθλητικά τα λέγαμε ελβιέλες (ΕΛ-ληνικηΒΙ-ομηχανίαΕΛΑ-στικού). Βλέπετε η εταιρεία που ιδρύθηκε το 1928 στην Αθήνα είχε το μονοπώλιο στο αθλητικό παπούτσι με τον λαστιχένιο πάτο και η πιτσιρικαρία στην Ελλάδα αυτά ήξερε αυτά εμπιστευόταν. Η Αλυσίδα, το εργοστάσιο υποδημάτων που λειτουργούσε στη Θεσσαλονίκη από το 1934, όταν ιδρύθηκε από μια ομάδα τα βιοτεχνών και εγκαταστάθηκε στο γνωστό εγκαταλειμένο κτίριο της Παπαναστασίου και συνέδεσε το όνομά της με την Ελβιέλα στα τέλη της δεκαετίας του 50 οπότε και απέκτησε την κυριότητα της αθηναϊκής βιομηχανίας. Τότε είναι που η εταιρεία περνά από το εργατικό στο αθλητικό παπούτσι. Μετά ήρθαν τα γαλλικά Sportex στα μέσα της δεκαετίας του 70 και οι Ελβιέλες έγιναν παρελθόν και σταμάτησαν την παραγωγή τους το 1974. Τα αθλητικά τα λέγαμε ελβιέλες ή σπορτέξ μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 80, οπότε και τα σταράκια έγιναν το νέο τρέντι.

Το ανθεκτικό Πόνυ

Και όµως υπήρξε πετυχηµένη αυτοκινητοβιοµηχανία στην Ελλάδα. H ιστορία των αδελφών Κοντογούρη ξεκίνησε πολλά χρόνια πριν, τη δεκαετία του ’50 στη Γερμανία, με την προσπάθειά τους να βγάλουν στην παραγωγή ένα φορτηγό ονόματι “Hellas”. Το 1959, μετά και από άλλες προσπάθειές τους στο χώρο του αυτοκινήτου, δημιουργούν στη Θεσσαλονίκη ένα εργοστάσιο με το όνομα FARCO με συμμέτοχο την αυτοκινητοβιομηχανία Chrysler S.A. των Η.Π.Α. και ξεκινούν την παραγωγή του FARMOBIL, ενός οχήματος πολλαπλών χρήσεων. To όλο εγχείρημα οδηγήθηκε σε ναυάγιο στη χώρα μας, εξαιτίας της έλλειψης υποστήριξης απο το ελληνικό κράτος.Το 1973 ο Πέτρος Κοντογούρης, δηµιουργεί τη NAMCO (National Motor Company), και στο τέλος της δεκαετίας, παρουσιάζει στην ∆ιεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης το PONY, µια διεθνή σχεδίαση του γραφείου FNF CITROEN, για ένα απλό – φθηνό – εύκολο στην κατασκευή του όχηµα. Η NAMCO είναι η μόνη εταιρία στην Ελλάδα που παίρνει την άδεια από την ελβετική FARMOBIL AG, για να παράγει το µικρό PONY σε σχεδιασμό πάνω στις πλατφόρμες του θρυλικού 2CV, σε ολοκαίνουργιο εργοστάσιο στην Θεσσαλονίκη και αµέσως γίνεται µεγάλη επιτυχία. Είναι τόσο πετυχηµένη η σχεδίαση, η κατασκευή και τόσο χαµηλό το κόστος αγοράς και χρήσης, ενώ αποδεικνύεται «σκυλί» σε αντοχές, που πουλάει σαν ζεστό ψωμί και είναι κατά 67% ελληνικό κατασκευαστικά. Το εργοστάσιο συνεχίζει την παραγωγή του PONY μέχρι το ’84, οπότε η Citroen σταματά την παραγωγή του αμαξώματος του 2CV. Αναμένουμε την επανακυκλοφορία του που έχει ανακοινωθεί.

Ξυλόσομπα Νorma

Προϊόν που αποδείχτηκε ανταγωνιστικό στην Ευρώπη λόγω της εξαιρετικής ποιότητας. Οι θερμάστρες ξυλόσομπες Norma ήταν έργα τέχνης. Κατασκευάστηκαν από την ΕΣΤΙΑ ΑΕ, ένωση βιομηχανιών που περελάμβανε και επιχειρήσεις (κλωστοϋφαντουργεία στη Νάουσα – Έδεσσα). Ιδρήθηκε το 1919 από τον Ηρακλή Χατζηδημούλα και επεκτάθηκε στην κατασκευή χυτοσίδηρων και σιδηροκατασκευών μετά το 1930. Κατασκεύασε μάλιστα και γέφυρες (Αξιού και Βεροίας).

Πηγή: Η βιομηχανική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης του Παναγιώτη Γεωργούλη εκδ. ΣΒΒΕ