Πέντε άγνωστες και αινιγματικές ιστορίες της Θεσσαλονίκης

Θεσσαλονίκη, μία πόλη που κρύβει πολλές ιστορίες. Άγνωστες για πολλούς ιστορίες. Μύθοι και αρχαίες παραδόσεις που μερικές φορές παραμένουν άδικα στη σφαίρα του αγνώστου ή του λιγότερα γνωστού και μόνο ορισμένοι ιστορικοί και ειδικοί τις γνωρίζουν. Όσο και ξεπερασμένο και ανιαρό να φαίνεται σε πολλούς και ειδικότερα στους νέους, να μάθουν την ιστορική παράδοση της πόλης τους, οι θρύλοι πίσω από μνημεία, κτήρια ή δρόμους προσδίδουν μία διαφορετική αξία και μία μαγική αύρα στο αστικό περιβάλλον.

Ο ξεναγός, Ιωάννης Κιουρτσόγλου μας εξιστορήθηκε πέντε από τις πιο ενδιαφέρουσες ιστορίες που αξίζει να βγούνε στο φως για την αρχαία και ρωμαϊκή Θεσσαλονίκη.

«Τόσο στην ελληνιστική αλλά κυρίως στην όψιμη αρχαιότητα (ιδιαίτερα στο μεταίχμιο μετάβασης από την μία – πολυθεϊστική – στην επόμενη – μονοθεϊστική – φάση) συμβαίνουν πολλά και ενδιαφέροντα», μας ανέφερε ο κος Κιουρτσόγλου.

Πέντε, διαφορετικές μεταξύ τους, στιγμές, κυρίως από τη ρωμαϊκή περίοδο, όπου η Θεσσαλονίκη απολάμβανε τα ευεργετήματα των Ρωμαίων:

Όταν ο Καβείρος συνάντησε το Δημήτριο

«Ο Θεός Καβειρος, πολιούχος της Θεσσαλονίκης, είναι λατρεία που μαζί με άλλες καβείριες θεότητες έλκει την καταγωγή του από την αρχαία Φοινίκη και στον ελλαδικό χώρο πχ φημισμένα είναι τα ιερά σε Σαμοθράκη και Λήμνο. Από εκεί μάλλον καταφθάνει και στη Θεσσαλονίκη, όπου στον 3ο αιώνα, περίοδος στην οποία γοτθικά φύλα νέμονται την ύπαιθρο χώρα της Θεσσαλονίκης, θεωρείται ως υπερασπιστής – πολεμιστής της πόλης και των κατοίκων της.

Στα νομίσματα που έχουν βρεθεί από αυτήν την εποχή, βρίσκουμε τον Καβείρο να απεικονίζεται μαχόμενος εναντίον του εχθρού, ανεβασμένος στα τείχη της οχύρωσης. Τα νομίσματα αυτά βρέθηκαν στις απαρχές της άνω πόλης, πολύ κοντά στο σημείο όπου λίγα χρόνια αργότερα εγκαινιάζεται και ο ναός αφιερωμένος στον Άγιο Δημήτριο, στοιχείο που οδηγεί κάποιους ειδικούς στο συμπέρασμα ότι ίσως τοπογραφικά να ταυτίζεται η περιοχή της σημερινής εκκλησίας με τον ευρύτερο χώρο του ιερού του Καβείρου, πριν την ανέγερση της Ροτόντας».

Πόσο απέχει ένας Φάλλος από έναν Όμφαλο;

«Στην Θεσσαλονίκη των ελληνιστικών χρόνων, ακόμη και πριν από την ίδρυση της από τον βασιλιά Κασσάνδρο, παρατηρείται μία λατρεία αφιερωμένη στο Θεό Διόνυσο, ενώ στη Μακεδονία εισάγεται ταυτόχρονα με την ίδρυση θιάσων. Κάτι που συμβαίνει αναπόφευκτα και στην περιοχή της Θεσσαλονίκης.

Στο κέντρο της πόλης μάλιστα, οι ακόλουθοι του Θεού κατοικούν στη συνοικία που ονομάζεται Φάλλος, ένα όνομα που δικαιολογείται βεβαίως και από τις φαλλοφορίες που οργάνωναν στα πλαίσια συγκεκριμένων εορτών. Καθώς οι καιροί άλλαζαν, οι παραδόσεις αφομοιώνονται στις καινούριες συνθήκες και το ίδιο συμβαίνει βέβαια και με τον Φάλλο, ο οποίος καταλήγει στο πιο εύηχο – Όμφαλος. Το λες και Όμ(φ)αλες μεταβάσεις».

Ένα χαμένο – αλλά όχι για πάντα – δαχτυλίδι

«Όλοι μας έχουμε χάσει αγαπημένα προσωπικά αντικείμενα, που έφεραν συγκεκριμένη αξία – είτε συναισθηματική, είτε υλική. Μάλιστα, όταν μας πέφτουν στην αποχέτευση του σπιτιού, κάνουμε τα αδύνατα δυνατά για να μπορέσουμε να τα σώσουμε επινοώντας διάφορους τρόπους για να μπορέσουμε να τα σώσουμε. Κάποια τέτοια ιστορία πρέπει να υπάρχει και πίσω από το υπέροχο χρυσό δαχτυλίδι με οφθαλμαχάτη (πέτρα που μοιάζει με μάτι) στο κέντρο του οποίου σκαλισμένος είναι ένας λαγός. Κάπου στον 3ο αιώνα λοιπόν, σε μία από τις οικίες που ήρθανε στο φως στα πλαίσια του έργου του μετρό Θεσσαλονίκης, η γυναίκα που θα έχασε αυτό το κόσμημα στο λουτρό του σπιτιού της, θα βίωσε ανάλογη λύπη με αυτήν που θα ένιωθε μία κυρία και σήμερα αν της συνέβαινε κάτι ανάλογο. Οι μικρές ανθρώπινες ιστορίες της Θεσσαλονίκης όπως κρύβονται στα έγκατά της».

Η Ρωσίδα της Αγίας Σοφίας

«Η περίφημη Ρωσίδα, στα λευκά ντυμένη που εμφανιζόταν να περνά μπροστά από την Αγία Σοφία. Δεν ήξερε κανείς πως την έλεγαν και από που ήρθε. Ντυμένη με τα κριμολίνα της, το καπέλο και τη λευκή της ομπρέλα. Περνούσε καθημερινά από εκεί. Δεν μάθανε ποτέ την ταυτότητα της. Φανταζόμαστε την Ερμού και την Αγία Σοφία το κομμάτι αυτό να υπηρετεί ως τελευταία κατοικία μιας αριστοκράτισσας που έχει φύγει από μία ιστορία».

Η Μαύρη Πέτρα

«Ο μύθος της μαύρης Πέτρας, ισχυρίζονται πως κάθε βράδυ στις 00:00, ένα μικρό δρομάκι που έχουμε σύζευξη τεσσάρων δρόμων, μετακινείται. Και λέγανε ότι αν βρεθείς σε εκείνη την φάση εκείνη την ώρα, μπορεί να εξαφανιστείς και να μην μπορούνε να σε βρούνε».