Περπατούν τελικά οι Θεσσαλονικείς;

Κάποιο ζεστό μεσημέρι του περασμένου καλοκαιριού, και ενώ περίμενα να ανάψει ο «Γρηγόρης» -ξεσφραγίζοντας το παγωμένο μισόλιτρο μπουκάλι νερού που μόλις είχα αγοράσει από το περίπτερο δίπλα στο φανάρι της Ναυαρίνου- το μυαλό μου κόλλησε στο εξής δίλημμα:

Μετρό ή πόδια μέχρι την Αριστοτέλους;

Η συνειδητοποίηση όμως, πως θα χρειαστώ λιγότερο χρόνο περπατώντας, από ότι να φτάσω στον κοντινότερο σταθμό, να κατέβω στην αποβάθρα και να πάρω τον συρμό για μία με δύο στάσεις, με βοήθησε να πάρω την τελική μου απόφαση, πριν καλά-καλά περάσω απέναντι τον δρόμο. Παρόμοια είναι η σκέψη μου και για το λεωφορείο.

Το περπάτημα, για εμένα, είναι η αγαπημένη μου καθημερινή ιεροτελεστία. Λίγη ώρα, παρέα με μουσική και τον εαυτό σου, έχει αποδεχτεί -τουλάχιστον στη δικιά μου περίπτωση- ένας λιγότερο στρεσογόνος τρόπος για να αρχίσει η ημέρα μου.

Και ζώντας πέριξ των τειχών, έχω το προνόμιο να επιλέξω να κινηθώ με τα πόδια για την πλειοψηφία των αναγκών μου. Παρόλο που η στάση του λεωφορείου είναι δίπλα στο σπίτι μου, προτιμώ να γλιτώσω τη συχνά πολύωρη αναμονή και το στρίμωγμα που ακολουθεί τη διαδρομή του περίπου 10λεπτου δρομολογίου, με έναν εικοσάλεπτο περίπατο.

Βέβαια, η αντίδραση των περισσότερων όταν τους λέω πως πηγαινοέρχομαι πεζή είναι περίεργη. Και έτσι μου γεννήθηκε το ερώτημα: Περπατούν άραγε οι Θεσσαλονικείς;

«Αν χαθείς περπάτα μέχρι να δεις τη θάλασσα»

Δεν πιστεύω πως υπάρχει παιδί που όταν στο γυμνάσιο, ξεκίνησε δειλά-δειλά να βγαίνει στο κέντρο με τους φίλους του, να μην άκουσε τη φράση από τους γονείς του: «Αν χαθείς περπάτα μέχρι να δεις τη θάλασσα». Και όντως, η ευκολία στον προσανατολισμό, δίνει ένα επιπλέον πλεονέκτημα στη Θεσσαλονίκη.

Ένα ακόμη συν βέβαια, είναι η γειτνίαση της πόλης με τα πιο σημαντικά σημεία της. Τον περασμένο Μάρτιο, φιλοξενούσα μια φίλη από την Αυστραλία, που ήρθε στην πόλη για πρώτη φορά. Την κατέβασα με τα πόδια στο κέντρο -γιατί και ως τουρίστρια πιστεύω στο μότο πως για να μάθεις την πόλη πρέπει να την περπατήσεις- και πήγα στη δουλειά. Λίγο πριν σχολάσω με έκπληξη διάβασα το μήνυμά της πως μέσα σε λίγες ώρες και 20.000 βήματα κατάφερε και είδε τουλάχιστον τα βασικά τοπόσημα της πόλης.

Η πόλη των 15 λεπτών

Σύμφωνα με έρευνα του ΑΠΘ, που διεξήχθη το 2023, από το Εργαστήριο Συγκοινωνιακής Τεχνικής του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών, η Θεσσαλονίκη ανταποκρίνεται στο πολεοδομικό μοντέλο της «πόλης των 15 λεπτών», μιας ιδέας βάσει της οποίας οι κάτοικοι μπορούν να βρουν ό,τι θέλουν στο διάστημα του ενός τετάρτου, με τα πόδια ή το ποδήλατο, έχοντας ως ταχύτητα βαδίσματος περίπου 5χλμ/ώρα.

«Πρέπει να δημιουργήσουμε πόλεις που να μπορούν να περπατηθούν, να αυξήσουμε την πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, να τις κάνουμε σχετικές με τις καθημερινές μας εργασίες και να τις κάνουμε βιώσιμες», εξηγεί για την αστική εγγύτητα ο βραβευμένος πολεοδόμος Carlos Moreno, καθηγητής στη Σορβόννη του Παρισιού και εμπνευστής της συγκεκριμένης τάσης, γνωστή και ως «ville du quart d’ heure».

Όσον αφορά τη Θεσσαλονίκη, τα ευρήματα κατέδειξαν δείκτη ίσο με 0,85, σε μια κλίμακα τιμών από το 0 έως το 1, όπου το 1 υποδηλώνει ότι η πόλη είναι πλήρως κατάλληλη για την υλοποίηση της προοπτικής της «πόλης των 15 λεπτών», ενώ το 0 σημαίνει παντελή έλλειψη σχετικής προοπτικής.

Το κυριακάτικο περπάτημα στη Λεωφόρο Νίκης

Το περασμένο διάστημα, μικροί και μεγάλοι απολάμβαναν για λίγες ώρες την βόλτα τους περπατώντας, μερικές Κυριακές του κάθε μήνα, στη Λεωφόρο Νίκης. Η πιλοτική πεζοδρόμηση του πιο πολυσύχναστου οδικού άξονα της πόλης, που υλοποιήθηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης, είχε θετική ανταπόκριση τόσο από κατοίκους, όσο και από τουρίστες.

«Στις πεζοδρομήσεις που γίνανε στη Λεωφόρο Νίκης, είδαμε κόσμο να βγαίνει και να περπατά. Εννοείται πως χρειάζεται μια ενίσχυση αυτού του θέματος, γιατί πολλές φορές τα πεζοδρόμιά μας δεν είναι και τα πιο άνετα για να περπατήσεις», δηλώνει ο Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων και Βιώσιμης Κινητικότητας του Δήμου Θεσσαλονίκης, Πρόδρομος Νικηφορίδης.

O «έρωτας» του Έλληνα με το αυτοκίνητο

Η ξεχωριστή θέση που έχει το αυτοκίνητο στην καρδιά των Ελλήνων αντανακλά και τη γενικευμένη απαξίωση των ΜΜΜ από τους πολίτες. Αυτή την ιδιαίτερη αγάπη επαληθεύει έρευνα της Eurostat, η οποία διαπιστώνει πως η πλειοψηφία των οδηγών στη χώρα μας, χρησιμοποιούν το ιδιωτικό τους όχημα για αποστάσεις (με επιστροφή) μικρότερες των τεσσάρων χιλιομέτρων. Την ίδια ώρα, ειδικοί συνιστούν την καθημερινή μετακίνηση με τα πόδια, εξηγώντας πως 8000-10000 βήματα ημερησίως -τουτέστιν γύρω στα 8 χιλιόμετρα- προσφέρουν σημαντικά οφέλη για την υγεία μας, μειώνοντας τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά 40-45%.

Πώς μετακινούνται οι Θεσσαλονικείς στην πόλη;

Τα πρωινά, τα υπόστεγα στις στάσεις του ΟΑΣΘ, κρύβουν τους δεκάδες φοιτητές και τους εργαζόμενους που περιμένουν υπομονετικά το λεωφορείο. Κάτω από το έδαφος, στις αποβάθρες των σταθμών του Μετρό, οι Θεσσαλονικείς περιμένουν τον επόμενο συρμό, ενώ τα οχήματα πηγαινοέρχονται στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, όπου το πάρκινγκ είναι ακατόρθωτο να βρεθεί.

Το Compare the Market AU, ανέδειξε τη Θεσσαλονίκη στη 19η θέση με τις καλύτερες ευρωπαϊκές πόλεις για περπάτημα

Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι που χρησιμοποιούν τα ΜΜΜ για διαδρομές εντός του κέντρου είναι άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα. Μαθητές και φοιτητές αναφέρουν πως επιλέγουν να μπουν σε λεωφορείο, ευκαιριακά, όταν περνάει κάποιο από μπροστά τους και βαριούνται να περπατήσουν. Πάντως, ανεξαρτήτως ηλικίας, η πλειοψηφία θα μετακινηθεί με τα μέσα για διαδρομές προς ή από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό για το κέντρο, μια απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου.

«Απολαμβάνω εξίσου, τόσο τις διαδρομές των λεωφορείων, με τη ζάλη ή τη σπάνια ηρεμία που συναντά κανείς μέσα σε αυτά, όσο και τους περίπατους μέσα στην πόλη και στα στενά της. Ομολογουμένως, το να μένει κανείς στις Συκιές καθιστά τις διαδρομές προς το κέντρο πιο δύσκολες με τα πόδια, για αυτό τις περισσότερες φορές καταφεύγω στο λεωφορείο, το οποίο μου προσφέρει απλόχερα τυχαίες ματιές και ακούσματα ιστοριών που δεν θα άκουγα πουθενά αλλού. Το να έχω μια άπαιχτη παρέα πιτσιρικάδων από πίσω μου και να ακούω όσα μοιράζονται ο ένας στον άλλον -χωρίς ταυτόχρονα να μπορώ να τους δω- είναι από τις καλύτερες εμπειρίες μέσα στα αστικά αυτά οχήματα, οπότε όσο και να γουστάρω το περπάτημα, θα επιλέξω τις διαδρομές λεωφορείου», λέει η Βασιλική.

Από την άλλη, η Κατερίνα αναφέρει: «Προσωπικά είμαι το άτομο που πάντα θα πει “ας περπατήσουμε μέχρι εκεί, δεν είναι πολύ μακριά”, οπότε ναι, περπατάω αρκετά. Συνήθως κινούμαι στο κέντρο και στα δυτικά της πόλης, όπου μένω. Έχω αμάξι, αλλά με κουράζει πολύ η αναζήτησή για parking. Επιπλέον, σιχαίνομαι την αναμονή στις στάσεις των λεωφορείων. Το Μετρό δεν το αναφέρω καν, καθώς δεν έχει φανεί πολύ βοηθητικό στην περίπτωσή μου. Οπότε, η λύση πάντα είναι ακουστικά και περπάτημα, εκτός αν έχω να πάω κάπου μακριά με εξασφαλισμένο parking που οκ, θα πάρω αμάξι. Περπατώντας κατάλαβα πόσες πλευρές και μικρά διαμαντάκια έχει η Θεσσαλονίκη και κάθε περιοχή έχει τα δικά της στοιχεία, θετικά και αρνητικά, που την κάνει να ξεχωρίζει. Το καλό είναι πως σε μια βόλτα μπορείς εύκολα να αλλάξεις πολλές διαφορετικές γειτονιές, αφού οι αποστάσεις δεν είναι και τόσο μεγάλες. Προσπαθώ να πηγαίνω από άλλη διαδρομή κάθε φορά, γιατί σκέφτομαι πως 24 χρόνια μένω εδώ, δεν γίνεται να έχω τόσα άγνωστα δρομάκια -η Θεσσαλονίκη δεν είναι και τόσο μεγάλη.

Συχνά επίσης, παρατηρώ το πόσο προσβάσιμη είναι για τους πεζούς και μπορώ να πω με ευκολία πως δεν είναι. Είναι πιθανό να συναντήσεις πεζοδρόμια που είναι πέντε μέτρα χωρίς λόγο και μετά από λίγο να μην ξέρεις πού να περπατήσεις. Οπότε συχνά θα έρθει στο μυαλό μου η σκέψη “τι θα έκανε τώρα άτομο με αμαξίδιο ή ένας γονέας με καρότσι;”».

Από πλευράς του, ο κ.Νικηφορίδης επισημαίνει: «Η γενική μου αίσθηση είναι ότι δεν περπατούν οι Θεσσαλονικείς. Επειδή κάθε μέρα κινούμαι στην Άνω Πόλη και το κέντρο, αντιλαμβάνομαι ότι πολλοί χρησιμοποιούν το αστικό λεωφορείο. Ας πούμε, όταν βλέπω στο ύψος της Ολυμπιάδος να περιμένει κόσμος για ώρα το λεωφορείο, ώστε να κατέβει στο κέντρο, αναρωτιέμαι γιατί το περιμένει, ίσως φτάσει πιο νωρίς με τα πόδια. Είναι και μια μορφή άνετης γυμναστικής. Το σίγουρο πάντως είναι πως ο κόσμος αναζητεί την άνεση του και καλά κάνει. Πάντως η κίνηση μέσα στο κέντρο είναι άνετη και χωρίς προβλήματα. Επειδή, οι αποστάσεις ούτως ή άλλως στη Θεσσαλονίκη είναι και μικρές, είναι όλα κοντά, εξαρτάται και από το αν αρέσει σε κάποιον να περπατά».