Πήγαμε εκεί που ο κόσμος χορεύει ζεϊμπέκικο στη Θεσσαλονίκη

Όταν ακούω τη λέξη ”ζεμπέκικο”, μια εικόνα μου έρχεται στο μυαλό: αυτή του αξέχαστου Νίκου Κούρκουλου στο ελληνικό σινεμά. Το όνομά του θα μείνει χαραγμένο ως συνώνυμο του χορού αυτού. Σκηνές από ταινίες που άφησαν εποχή, με συνθέσεις αξέχαστες που ακούγονται και χορεύονται με δέος ακόμη και σήμερα.

Δεν θα ξεχάσω αυτά τα Αυγουστιάτικα βράδια, μικρό παιδί ακόμα. Κάθε 10 και κάτι Αυγούστου – ανάλογα τα κέφια – στο χωριό μου, ο κάθε κύριος Μήτσος-Κίτσος-Πίτσος να μερακλώνει και να ”βαράει” μια ζεμπεκιά! Μάλλον κάτι πήγε λάθος εδώ. Αυτός ο μοναχικός εκ φύσεως χορός, δεν μπορεί να χορεύεται με γέλια, μαγκιές και σφηνοπότηρα στον αέρα. Κάποιος καημός μας έριξε στο κέντρο του κύκλου.

Έχει μεράκι για ζεϊμπέκικο ο κόσμος σήμερα; Νιώθει την ανάγκη να αναβιώσει ασπρόμαυρα συναισθήματα; Μας παρακινεί ακόμα κάποια πίκρα, κάποια αγάπη που χάσαμε;

Τα ερωτηματικά απαντήθηκαν, κάπου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, όπου ξετρυπώσαμε μια αυτόνομη ομάδα που αγαπά να χορεύει παραδοσιακά.

Ο σύλλογος γονέων του 30ο Δημοτικού Φαλήρου ίδρυσε έναν πολιτιστικό σύλλογο φίλων του χορού. Μέσα στην αίθουσα με τους καθρέφτες, ο κάθε ενήλικας έχει την ευκαιρία να πατήσει δειλά και σταθερά στα βήματα του χορού που αγαπιέται, ακόμη και σήμερα, από άνδρες και γυναίκες!

«Προτεραιότητα δίνεται στους ελληνικούς παραδοσιακούς και φυσικά στο χασάπικο και ζεϊμπέκικο, ύστερα από παράκληση των μελών», δήλωσε ο Δημήτρης Καραμανλής στην Parallaxi, μέλος του συλλόγου και επικεφαλής χοροδιδάσκαλος. 

«Το ζεϊμπέκικο έχει βήματα, όπως κάθε χορός. Είναι ένας απαιτητικός χορός, σε ρυθμό 9/8 και φυσικά είναι για όλους. Για αρκετά χρόνια επικράτησε η άποψη πως είναι ένας καθαρά αντρικός χορός καθώς την παλαιότερη εποχή, οι μόνες γυναίκες που τους επιτρεπόταν να το χορέψουν ήταν εκείνες που πενθούσαν κάποιο πρόσωπο. Οι εποχές άλλαξαν, χωρίς να επηρεάζεται το ύφος του χορού που μας συνδέει με τα αμπντάλικα και αϊβαλιώτικα, τα οποία χορεύονται χαμηλά. Έχουν προστεθεί κάποιες πιο σύγχρονες ”νότες” στις χορογραφίες», αναφέρει. 

Κείμενα τύπου «μόνο ο άνδρας ο σωστός να χορεύει ζεϊμπέκικο, όχι η γυναίκα», είναι και με τη βούλα ξεπερασμένα. Ο χορός δεν κάνει διακρίσεις. Θα συμφωνήσουμε πως κρύβει εσωτερικότητα, εκφραστικότητα και εγκράτεια μαζί, όμως όχι, δεν είναι μόνο για άνδρες! Το διαπίστωσα ακόμα και στην ψιλοκουβέντα που είχαμε με τα μέλη του χορευτικού.

Τα πνεύματα ήταν ανυπόμονα, με χαμόγελα και απορίες. Όταν η πρόβα τελείωσε, δύο φίλοι του συλλόγου μοιράστηκαν μαζί μας τις εντυπώσεις τους.

Η κυρία Μαρία δήλωσε πως «μου προσφέρει μια ευχάριστη ένταση. Είναι πολύ ενδιαφέρον, γεμίζω το χρόνο μου ευχάριστα και περνάω ωραία. Το κλίμα είναι φιλικό και εύχομαι να τα καταφέρω στη συνέχεια!» και η κυρία Ελένη, φίλη του  συλλόγου ανέφερε πως «είναι ωραίο που υπάρχει το οικείο αίσθημα, γνωριζόμαστε και κάνουμε φιλίες στη γειτονιά. Βασικότερο όλων, το ευχάριστο κλίμα, τα ενδιαφέροντα μαθήματα… μου αρέσει ο χορός, είναι η έκφραση της  ψυχής και των συναισθημάτων μας». 

Γιατί τι μένει στο τέλος; Η ψυχή, το συναίσθημα. Αυτά μετράνε. Θέλεις να μάθεις ζεϊμπέκικο; Ξεκίνα το. Απλά, με αφοσίωση και νοσταλγικό αίσθημα. Δεν χορεύονται με γιρλάντες οι καημοί.

Ποιες οι ρίζες του αγαπημένου ελληνικού χορού;

Σύμφωνα με πληροφορίες της Wikipedia, το ζεϊμπέκικο (ή ζεϊμπέκικος) είναι ελληνικός λαϊκός χορός. Το όνομά του οφείλεται στον εξισλαμισμένο ελληνικό πληθυσμό των Ζεϊμπέκων. Η εμφάνισή του ανάγεται στα τέλη του 17ου αιώνα σε αστικά κέντρα όπως η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη. Ο Εβλιγιά Τσελεμπή αναφέρει ότι χορευόταν στη Μαγνησία και το Αϊδίνιο σε τοπικές γιορτές. Όντας αρχικά αντικριστός χορός δύο ατόμων που έφεραν οπλισμό, εξελίχθηκε σε «μονήρη αυτοσχεδιαστικό ανδρικό χορό». Ο χορός αντλεί την καταγωγή του από εξισλαμισμένους Ζεϊμπέκους (Οι Ζεϊμπέκοι ως ιδιαίτερη μειονότητα του πληθυσμού της Προύσας, του Αϊδινίου και της Ερυθραίας της Μικράς Ασίας, επονομαζόμενοι και «ιππότες των όρεων»), έζησαν υπό διωγμό εξαιτίας της παραβατικής συμπεριφοράς τους. Κατά τον Ηρόδοτο, η λέξη Ζεμπέκος παράγεται από την αρχαία Θρακική λέξη μπούκο που προερχόμενη από την φρυγική λέξη βέκος (σημαίνει βούκα=μπουκιά), η οποία με πρώτο συνθετικό την κλητική του Ζεύς, παράγει τη λέξη Ζεϊμπέκηδες. Επίσης θεωρεί ότι συμβολίζει κατά κάποιο τρόπο μια αναζήτηση για την ένωση του πνεύματος με το σώμα, του θεού με τον άνθρωπο και χορευόταν στην απώτερη αρχαιότητα προς τιμήν της Κυβέλης της μητέρας θεάς. Ακόμη, υπάρχει η θεωρία πως ο χορός πρόκειται για κατεξοχήν αρχαίο ελληνικό – θρακικό που τον μετέφεραν και τον διέδωσαν στην Ασία οι αρχαίοι Αργείοι-Θράκες, όταν ίδρυσαν αποικία στις Τράλλεις (σημερινό Αϊδίνιο) της Μικράς Ασίας. Ο Σίμων Καράς υποστήριζε πως ο χορός είχε κληρονομιά αρχαιοελληνική (ρυθμική – χορευτική) αφού το ρυθμικό τους σχήμα των 9 χρόνων διαφαίνεται στις ωδές της Σαπφούς. 

*Τον σύλλογο θα βρείτε στην διεύθυνση Αμαλίας 14 και Σαρανταπόρου γωνία, περιοχή Ευζώνων-Γαλλικό Ινστιτούτο. Υπεύθυνος τμήματος κ.Καραμανλής Δημήτριος, τηλέφωνο επικοινωνίας 6908560399