Πώς το κέντρο της Θεσσαλονίκης θα αλλάξει εντυπωσιακά

Με έργα και αναπλάσεις που σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν ήδη ξεκινήσει, το κέντρο της πόλης αλλάζει όψη, έτοιμο να εισάγει τη Θεσσαλονίκη στη νέα δεκαετία. Είστε έτοιμοι για αυτό το ταξίδι;

Αγορά Μοδιάνο: Μια νέα εποχή αρχίζει

Πλησιάζει ένας αιώνας από τότε που τοποθετήθηκε ο θεμέλιος λίθος της Αγοράς Μοδιάνο, στο μακρινό 1922, με τις εργασίες για την κατασκευή της Κεντρικής Στοάς Τροφίμων της Θεσσαλονίκης να διαρκούν τρία χρόνια. Από το 1925 μέχρι το 2017, που πέρασε επίσημα στα χέρια της One Outlet Α.Ε, η Μοδιάνο υπήρξε σήμα κατατεθέν της εμπορικής κίνησης της πόλης. Η αποκατάστασή της, που αναμένεται σύντομα να ξεκινήσει, έχει ως στόχο να αναδείξει τη μείξη της παραδοσιακής δομής της ως αγοράς τροφίμων σε αρμονία με τις σύγχρονες απαιτήσεις.

Ο χαρακτηρισμός της Αγοράς Μοδιάνο ως διατηρητέο μνημείο το 1983 και το 1995 από τα δύο Αρμόδια Υπουργεία, οδήγησε όλους τους συντελεστές που δούλεψαν και δουλεύουν για την ανανεωμένη εικόνα της να κινηθούν, σε συνέργεια πάντα με το Υπουργείο Πολιτισμού, μέσα στο πλαίσιο των γενικών αρχών αποκατάστασης μνημείων της νεότερης ιστορίας της χώρας.

«Έχουμε τη συναίσθηση ότι η ‘’ανανεωμένη εικόνα’’ της πρέπει να παίρνει υπόψιν της τις σύγχρονες απαιτήσεις ασφάλειας και λειτουργίας μιας αγοράς τροφίμων, καθώς και το δυναμισμό της πόλης, επιχειρηματικό, οικονομικό και πολιτιστικό. Με άλλα λόγια, το όλο εγχείρημα έχει στόχο την αποκατάσταση και ανάδειξη του διαχρονικού της ρόλου ως αγοράς τροφίμων που παραμένει ένας από τους πιο σημαντικούς κεντρικούς δημόσιους, παρότι ιδιωτικός, χώρους της πόλης», αναφέρει στην Parallaxi η Μόρφω Παπανικολάου εκ μέρους του γραφείου που ανέλαβε τη μελέτη (Sparch, Σακελλαρίδου/Παπανικολάου Αρχιτέκτονες).

Η τελική μορφή της ανανεωμένης αγοράς υπολογίζεται πως θα είναι έτοιμη μέσα στο 2020, καθώς τότε ορίζεται η ολοκλήρωση των εργασιών στο σχετικό χρονοδιάγραμμα. Σε πρώτη φάση, η Μοδιάνο θα ενισχυθεί δομικά ώστε να διασφαλιστεί η άψογη διατήρησή της στα (πολλά) μελλοντικά έτη.

Άλλωστε, πρόκειται για ένα μνημείο άρρηκτα συνδεδεμένο με την έννοια του χρόνου. «Η Αγορά Μοδιάνο, όσο μας μιλά για τη δική της ιστορία, παράλληλα, μας αφηγείται σημαντικές ιστορίες της πόλης και των ανθρώπων της μέσα στο χρόνο. Ως μελετητές επιχειρούμε να αξιοποιήσουμε το πλούσιο υλικό που φέρνει ο χρόνος, τόσο για την κατανόηση του παλαιού, όσο και για το σχεδιασμό του νέου. Συμπλέκονται η έννοια του συλλογικού χρόνου με τις καθημερινές ιστορίες των ανθρώπων που την περπάτησαν, που έκαναν προμήθειες, που διασκέδασαν, που συναντήθηκαν, που φωτογραφήθηκαν και του χρόνου, όπως αυτός επηρέασε τις προσωπικές μας μνήμες και βιώματα, εμπειρία που ασφαλώς χρωματίζει την όλη προσέγγιση», προσθέτει η κ. Παπανικολάου. Με δυο λόγια, «πρόθεσή μας σχεδιάζοντας το νέο, είναι να ενισχύσουμε και να εμπλουτίσουμε αυτό το ρόλο συνδυάζοντας το πριν με το τώρα».

Ακολουθώντας την τάση που θέλει τις σκεπαστές αγορές που χτίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα σε σημαντικές ευρωπαϊκές πόλεις να ανακαινίζονται και έτσι ταυτόχρονα να αναβαθμίζουν την ευρύτερη περιοχή τους, η αποκατάσταση και ανάδειξη της Αγοράς Μοδιάνο, όντας αποτέλεσμα μιας συνεχούς συλλογικής προσπάθειας από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (αρχιτέκτονες, ειδικούς συμβούλους, ειδικούς μελετητές, ιδιοκτήτες και αρμόδιους φορείς), είναι βέβαιο ότι θα φέρει έναν διαφορετικό αέρα στην καρδιά του κέντρου της Θεσσαλονίκης.

Trivia: Το κτίριο της αγοράς κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1920 με βάση τα σχέδια που συνέταξαν ο J. Oliphant ως αρχιτέκτων και ο Ελί Μοδιάνο ως μηχανικός και κύριος του έργου. Ο τίτλος στα σχέδια, στη γαλλική γλώσσα, ήταν Bazar Central Salonique.

Ταυτότητα Έργου Αποκατάστασης: Η ομάδα μελέτης έχει ως εξής: Αρχιτεκτονική Μελέτη, sparch Σακελλαρίδου / Παπανικολάου Αρχιτέκτονες | Ειδικό Σύμβουλος, Κλεοπάτρα Θεολογίδου | Στατική Μελέτη, Αθανάσιος Κοντιζάς | Διεύθυνση Έργου, Δημήτρης Τριάντος Έμμετρον ΙΚΕ | Ηλεκτρομηχανολογική Μελέτη, Σαμαράς & Συνεργάτες Σύμβουλοι Μηχανικοί | Μελέτη Φωτισμού, Ελευθερία Ντεκώ

Ο άξονας της Γούναρη και η Πλατεία Φαναριωτών σε λάμψη

Η ανάδειξη του μνημειακού άξονα της Δημητρίου Γούναρη και η αποδέσμευση της Πλατείας Φαναριωτών από τον άχαρο ρόλο του άναρχου πάρκινγκ αποτελεί μακροχρόνιο πόθο των Θεσσαλονικέων, που ονειρεύονται συνολικά η περιοχή να ανακτήσει τη λάμψη της.

Η μελέτη της Makridis Associates Architects επιχειρεί να υπογραμμίσει την ιστορικότητα του χώρου και παράλληλα να ενισχύσει τη βιώσιμη αστική κινητικότητα και να αυξήσει το πράσινο στον σημερινό γκρίζο καμβά της κεντρικής αυτής «πιάτσας». Συνολικά, το τμήμα που θα αναπλαστεί περιλαμβάνει την Πλατεία Φαναριωτών, την οδό Δημητρίου Γούναρη στο τμήμα της από τη λεωφόρο Νίκης μέχρι και την Παύλου Μελά, καθώς και την οδό Στρατηγού Καλλάρη, η οποία καταλήγει στην παραλιακή λεωφόρο.

Οι σχεδιαστικοί χειρισμοί που έχουν στόχο να δώσουν νέα ζωή στον μνημειακό άξονα της Γούναρη, συνοψίζονται στα εξής βήματα: Α. ο άξονας θα αφεθεί ελεύθερος, ενώ παράλληλα θα τονιστεί με χαράξεις, με δενδροστοιχίες εκατέρωθεν αυτού και με κατάλληλο ενδοδαπέδιο φωτισμό, Β. θα πραγματοποιηθεί σωστική ανασκαφή και ανάδειξη των οικοδομικών λειψάνων του Γαλεριανού Ιπποδρόμου που βρίσκονται πίσω από τη βορειοανατολική γωνία της Νέας Παναγίας, Γ. θα δημιουργηθεί μια νέα διαδρομή, από την οδό Μητροπόλεως προς τη Δ. Γούναρη και την Τσιμισκή, με μια μεταλλική πεζογέφυρα που διερχόμενη πάνω από τα αρχαία λείψανα, θα επιτρέπει στους περιπατητές τη θέαση των ευρημάτων, Δ. θα αντιμετωπιστούν τα προβλήματα υγρασίας που εντοπίστηκαν στο εσωτερικό του βυζαντινού μνημείου της Νέας Παναγίας, Ε. θα χαραχθούν τα ίχνη της σφενδόνης του Ιπποδρόμου του Γαλεριανού συγκροτήματος που εκτείνονται και κάτω από τον πεζόδρομο της Δημητρίου Γούναρη και τα οδοστρώματα των οδών Μητροπόλεως, Νικηφόρου Φωκά και Τσιμισκή.

Παράλληλα, η μελέτη προτείνει τον υπερδιπλασιασμό των χώρων πρασίνου και την εξασφάλιση φυσικής σκίασης, ηλιασμού και αερισμού με επιλογή κατάλληλων δέντρων και φυτών. Στο νότιο τμήμα της πλατείας Φαναριωτών θα κατασκευαστεί ένα καμπυλόμορφο, μαρμάρινο σιντριβάνι με αφρώδεις πίδακες, που θα βελτιώσει το μικροκλίμα της περιοχής, ενώ παράλληλα θα έρχεται σε άμεσο διάλογο με τον παρακείμενο καμπυλόμορφο, καθιστικό πάγκο, γλυπτό μεταβαλλόμενου ύψους, που «διαλέγεται» με το υδάτινο στοιχείο.

Την ίδια ώρα, σημαντικό ρόλο στη μελέτη παίζει η αναδιαμόρφωση και αναβάθμιση των δρόμων και πεζοδρόμων της ευρύτερης περιοχής, εξασφαλίζοντας τη βιώσιμη αστική κινητικότητα, με δημιουργία οδών ήπιας κυκλοφορίας, με στάθμευση αποκλειστικά και μόνο για ΑΜΕΑ και με βελτίωση της ασφαλούς κίνησης των πεζών, των ατόμων με ειδικές ανάγκες και των ποδηλατών.

Το έργο, που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, υπολογίζεται πως θα έχει ολοκληρωθεί τον Αύγουστο του 2019, ενώ η μελέτη και η κατασκευή του γίνεται με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και φορέα υλοποίησης το ΚΕΠΑ.

Να σημειωθεί ότι η μελέτη βασίστηκε σε ερευνητική εργασία που συντάχθηκε από το Εργαστήριο Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού υπό τον καθ. κ. Ν. Καλογήρου, μελέτη της Διεύθυνσης Αστικού Σχεδιασμού του Δήμου Θεσσαλονίκης και σε «Μελέτη διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου της Ν. Παναγίας και των λειψάνων του αρχαίου Ιπποδρόμου Θεσσαλονίκης» της Γεν. Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης.

Trivia: Η οδός Στρατηγού Καλλάρη παλιά ονομαζόταν Βίκτωρος Ουγκώ. Στη γωνία με την οδό Λώρη Μαργαρίτη υπήρχε το Μέγαρο Ν. Πάνα (1924), που στέγαζε μεταπολεμικά τα γραφεία και τη βιβλιοθήκη της CIA.

Ταυτότητα: Τεχνικός Υπεύθυνος Έργου και Αρχιτεκτονική Μελέτη Εφαρμογής, Π. Μακρίδης + Συνεργάτες ΑΕ (Makridis Associates) | Μελετητές, Μακρίδου Ελεάννα, Μακρίδης Θοδωρής | Σύμβουλος, Μακρίδης Πέτρος | Ομάδα μελέτης, Βασιλάκης Φώτης, Τοσολάμπρος Άγγελος, Αθιάνα Αθηνά, Βασίλης Τσίγκας, Μάριος Παπανικολάου | Μελέτη Φύτευσης, Καρακινάρη Ζωή | Συγκοινωνιακή Μελέτη, Τόσκας Γιάννης, Νατσίνας Θόδωρος | Ηλεκτρομηχανολογική Μελέτη, Κ. Καπεσίδης – Ν. Μέρτζιος ΟΕ | Ανάδοχος Έργου, Τεχνοδόμηση – Γκούμας Κωνσταντίνος και ΣΙΑ ΟΕ

Από την Αγίου Μηνά στην Αποστόλου Παύλου

Στο ίδιο οικονομικό πλαίσιο της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, ύψους 10 εκατομμυρίων ευρώ, στον Δήμο Θεσσαλονίκης και με φορέα υλοποίησης το ΚΕΠΑ, εντάσσονται και τα έργα ανάπλασης συγκεκριμένων κεντρικών οδών της Θεσσαλονίκης.

Η ανάπλαση της οδού Απ. Παύλου και της οδού Κάστρων και η ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου του Γενί Τζαμί και των οδών Συγγρού, Αρχαιολογικού Μουσείου, Βασιλέως Ηρακλείου και Αγίου Μηνά αποτελούν παρεμβάσεις που έχει αναλάβει η Kouloukouris Associates, δίνοντας μια άλλη πνοή σε κομβικά σημεία του κέντρου της πόλης.

Σχηματίζεται, αρχικά, ένας τουριστικός περίπατος (διαδρομή: Ροτόντα – Απ. Παύλου – Οδός Κάστρων – Άνω Πόλη), μέσα από τις εξής όψεις της μελέτης: με τη μετατροπή της οδού Αποστόλου Παύλου σε οδό ήπιας κυκλοφορίας στο τμήμα από Αγίου Δημητρίου ως Μελενίκου και σε πεζόδρομο στο τμήμα από Μελενίκου ως Κ. Μανωλάκη, με τον ανασχεδιασμό του τμήματος της Αποστόλου Παύλου στο Τουρκικό Προξενείο ως χώρου υποδοχής, στάσης και κίνησης πεζών, και με την ανάπλαση περιοχής συνολικής έκτασης 6 στρεμμάτων από το νοσοκομείο Άγιος Δημήτριος και την επονομαζόμενη οδό Κάστρων κατά μήκος των τειχών, μεταξύ του ανατολικού ρωμαϊκού – βυζαντινού τείχους και του προτειχίσματος, μέχρι το ύψος της οδού Ολυμπιάδος.

Έπειτα, με στόχο να αναδειχθούν κτίρια ειδικού ενδιαφέροντος που αναδεικνύουν την πολυπολιτισμική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης, βελτιώνεται η προσβασιμότητα σε αυτά με ασφάλεια και ταυτόχρονη διευθέτηση της στάθμευσης των αυτοκινήτων και αύξηση του πρασίνου. Τα κτίρια που αποκτούν νέο εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο είναι το Εβραϊκό Μουσείο επί της οδού Αγίου Μηνά, η Συναγωγή Μοναστηριωτών επί της οδού Συγγρού, η Συναγωγή Γιαδ Λεζικαρόν επί της οδού Βασιλέως Ηρακλείου και το Γενί Τζαμί επί της οδού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Σε ό, τι αφορά το κομμάτι της Αγίου Μηνά και της Βασιλέως Ηρακλείου, με αφορμή την ανεύρεση τμήματος της γραμμής τραμ, τροποποιήθηκε η μελέτη με γνώμονα την διατήρηση και ανάδειξη της. Η ανάπλαση στη Βασιλέως Ηρακλείου εντάσσεται στο ίδιο πλαίσιο αναπλάσεων με την Αγίου Μηνά και έχει παρόμοια χαρακτηριστικά ως προς τους στόχους αλλά και τα υλικά που χρησιμοποιούνται. Η ανάπλαση αφορά το νότιο πεζοδρόμιο της οδού στο τμήμα από την Κομνηνών μέχρι την Πλατεία Αριστοτέλους και έχει σαν απώτερο σκοπό την βελτίωση της προσβασιμότητας, ασφάλειας και λειτουργίας της οδού.

Trivia: Όταν το σύνολο του εβραϊκού πληθυσμού εκτοπίστηκε στα στρατόπεδα Άουσβιτς – Μπίρκεναου, η Συναγωγή Μοναστηριωτών χρησιμοποιήθηκε από τον Ερυθρό Σταυρό ως αποθήκη. Γι’ αυτό το λόγο δεν καταστράφηκε από τους Ναζί και διατηρήθηκε σε καλή κατάσταση.

Ταυτότητα: Αρχιτεκτονική μελετητική ομάδα, Κουλουκούρης & Συνεργάτες. Αλέξανδρος Κουλουκούρης, Χρήστος Κουλουκούρης, Φανή Παπαδοπούλου, Άννα Λαζαρίδου, Μάνος Κοντοπίδης | Εξωτερικοί Συνεργάτες, Δημήτρης Ραίδης, Αντιγόνη Μάντσιου, Γιώτα Χαλιάζη | Ηλεκτρομηχανολογικές μελέτες, EMDC( Κ.Καπεσίδης – Ν.Μέρτζιος Ο.Ε ) | Διοίκηση έργου, Τροπαλίς Ε.Τ.Ε | Επίβλεψη έργων, Αλέξανδρος Κουλουκούρης, Σάββας Τσακαλίδης | Γεωτεχνική μελέτη, Κων/νος Τσακαλίδης | Κυκλοφοριακές μελέτες, Απόστολος Πρόιος

Η Πλατεία Ελευθερίας στο παρελθόν και το μέλλον της

Με την απομάκρυνση του πάρκινγκ στην Πλατεία Ελευθερίας, ανοίγει ο δρόμος για τις πρώτες εργασίες ανάπλασης αυτού του ιστορικού σημείου της Θεσσαλονίκης. Στον δημόσιο ανοιχτό ηλεκτρονικό διαγωνισμό που προκήρυξε το 2018 ο δήμος Θεσσαλονίκης για τη Βιοκλιματική Αναβάθμιση της Πλατείας, έργο προϋπολογισμού 5.075.000 ευρώ που χρηματοδοτείται μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, νικήτρια αναδείχθηκε η πρόταση των αρχιτεκτόνων Κωνσταντίνου Χαραλαμπίδη και Θέμη Χατζηγιαννόπουλου.

«Η πρόταση επιχειρεί να συνθέσει δύο, φαινομενικά διαφορετικής θεωρητικής προέλευσης, κυρίαρχες προσεγγίσεις για την τελική εικόνα της πλατείας. Από τη μία η προσέγγιση που αποσκοπεί στη δημιουργική ανάδειξη του σημαντικότατου ιστορικού φορτίου που ενυπάρχει στον χώρο και που αναζητά την έκφρασή του και από την άλλη η προσέγγιση που αντιλαμβάνεται την πλατεία ως χώρο όπου οι κάτοικοι της πόλης θα αναζητήσουν την ηρεμία, την απομόνωση ή τη συναναστροφή, έναν χώρο οικείο για μια ελεύθερη αλλά και προστατευμένη υπαίθρια παραμονή που θα εξασφαλίζει μια φιλική αστική καθημερινότητα. Επιχειρεί λοιπόν να καλύψει το σύνολο των απαιτήσεων του έργου δημιουργώντας παράλληλα μια ‘’νέα’’, αντιληπτικά και λειτουργικά ενιαία, Πλατεία Ελευθερίας», σημειώνει στην Parallaxi ο Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης.

ΔΕΙΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ: «Πετάξαμε» πάνω από την άδεια Πλατεία Ελευθερίας

Η διαχείριση της μνήμης παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη εν λόγω ανάπλαση, με την κατασκευή ενός «κοσμικού» ρολογιού κοντά στο θαλάσσιο μέτωπο το οποίο θα εντοπίζει στο δάπεδο ιστορικές ημερομηνίες και με την παραμονή του υφιστάμενου Μνημείο του Ολοκαυτώματος εντός του χώρου της Πλατείας Ελευθερίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι προτείνεται και η μετακίνησή του για τη βέλτιστη ανάδειξη του και ένταξή του στο συνολικό σχεδιασμό: «Σύμφωνα με τη μελέτη, το υπάρχον μνημείο μεταφέρεται από τη σημερινή του θέση (στο νοτιοανατολικό άκρο του χώρου στάθμευσης – αθέατο στην ουσία από την πλειονότητα των κατοίκων) σε κεντρικό σημείο της πλατείας, όπου αναδεικνύεται περαιτέρω τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας λόγω της νέας θέσης όσο και κατά τη διάρκεια της νύχτας με την κατάλληλη φωτιστική εγκατάσταση», προσθέτει ο κ. Χαραλαμπίδης.

Επιπλέον, και πάλι όσον αφορά το κομμάτι της ιστορικότητας, δίνεται έμφαση στην υπενθύμιση της παλιότερης μορφής της πλατείας και στα αρχιτεκτονικά στυλ των περιφερειακών κτιρίων. «Η αρχική πλατεία καταλάμβανε ένα μικρό μόνο τμήμα του σημερινού ελεύθερου χώρου, αποτελώντας στην ουσία μια διερεύνηση της οδού Ελ. Βενιζέλου στην κατάληξη της στη θάλασσα.

Το υπόλοιπο τμήμα του χώρου αυτού αποτελούσε τμήμα του αστικού ιστού της πόλης. Στην πρόταση η υπόμνηση του γεγονότος αυτού υλοποιείται με την τοποθέτηση – εν σειρά – κυβόλιθων στιλπνής επιφάνειας που ακολουθούν με ακρίβεια τις αρχικές χαράξεις των παλαιών δρόμων και ατραπών. Με την ‘’κατάκλιση’’ επί της πλατείας των τριών δομημένων μετώπων της, η σύγχρονη εικόνα του χώρου ορίζεται από το περίγραμμα (skyline) των περιφερειακών κτιρίων. Η ιστορικότητά τους (από τον νεοκλασικισμό, τον εκλεκτικισμό μέχρι το μοντερνισμό) αντανακλάται στο δάπεδο της πλατείας. Τα σημαντικά περιμετρικά κτίρια τονίζονται με συγκεκριμένες οπτικές φυγές και θεάσεις εντός του νέου διαμορφωμένου χώρου της πλατείας».

Η πρόταση των Χαραλαμπίδη και Χατζηγιαννόπουλου θέλει να δημιουργήσει «ένα momentum, μέσα στο οποίο η πόλη να ανακαταλάβει την τώρα ακατάληπτη πλατεία της. Η ανακατάληψη θα γίνει με δυο αλληλοσυμπληρούμενες και φαινομενικά αντίπαλες προσεγγίσεις: τη διαμόρφωση μιας φιλικής αστικής καθημερινότητας και τη μνημειοποίηση χωρίς μνημειακότητα».

Το πράσινο θα είναι, σε όγκο και μορφή, το κυρίαρχο σημάδι της πλατείας, προστατεύοντας από τον ήλιο και τον βοριά και φροντίζοντας για ένα φιλικό μικροκλίμα, χωρίς να είναι τυπικό αστικό πράσινο ή μικρογραφία κήπου. Η εγκλωβισμένη στην αφάνεια ιστορικότητα θα αναδειχθεί υπαινικτικά, όπως περιγράφεται παραπάνω, ενώ η οπτική κατάληψη όλου του χώρου και η επισήμανση της παλιάς ακτογραμμής θα κάνουν αντιληπτικά ενεργό το ιστορικά συνεχές μεταίχμιο μεταξύ ξηράς και θάλασσας, με την αξιοποίηση του σημερινού και την υπενθύμιση του παλαιού ορίου. «Μια πλατεία που, μαζί όμως με τα παραπάνω, παραμένει μια κανονική αστική πλατεία, σε μια γειτονιά εμπορική και περιοχή αναψυχής, μια πλατεία που συμπεριφέρεται ‘’φυσιολογικά’’ στους τόσο διαφορετικούς χρήστες της, χωρίς να τους επιβάλλει εγκεφαλικά σχήματα αρχιτεκτονικού μεγαλοϊδεατισμού και επιτρέποντας τους, όταν κάθονται στην προστασία της, να ξεχνούν, αν θέλουν, την ιστορία και την αρχιτεκτονική».

Trivia: Στις 11 Ιουλίου του 1942 οι άνδρες Εβραίοι ηλικίας 18 – 45 ετών διατάχθηκαν να παρουσιαστούν στην πλατεία Ελευθερίας. Εκεί, αφού υπέστησαν απερίγραπτα μαρτύρια από τους Γερμανούς, καταγράφηκαν και οδηγήθηκαν σε καταναγκαστικά έργα. Το Μνημείο Ολοκαυτώματος, το γλυπτό έργο των αδερφών Glid, είναι μια διαχρονική υπενθύμιση της ναζιστικής βαρβαρότητας.

Ταυτότητα: Αρχιτεκτονική Μελέτη, Χαραλαμπίδης Κωνσταντίνος και Χατζηγιαννόπουλος Θέμης | Μηχανολογική Μελέτη, Δημήτρης Μακρής | Φυτοτεχνική Μελέτη, Κούλαλη Παναγιώτα

Το μεγάλο όνειρο της Αρχαιολογικής Πλάζας

Ο υπόγειος αρχαιολογικός θησαυρός της Θεσσαλονίκης, που έχει αναδειχθεί από τις ανασκαφές για τα έργα του Μετρό, αποτελεί μια ολόκληρη, ολόλαμπρη πόλη κάτω από την πόλη. Το 2016, με το Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας που υπογράφηκε ανάμεσα στο υπουργείο Πολιτισμού, το υπουργείο Υποδομών, την Αττικό Μετρό και τον Δήμο Θεσσαλονίκης με στόχο την ανάδειξη των σημαντικών αρχαιοτήτων που ανασκάφηκαν κατά τις εργασίες κατασκευής του σταθμού «Βενιζέλου» επικράτησε αισίως η λογική της συνύπαρξης Μετρό και αρχαίων ενάντια στην απομάκρυνσή τους.

«Σχεδιάζεται, λοιπόν, σήμερα ένα μοναδικό στον κόσμο, καινοτόμο έργο, στο οποίο θα συνυπάρχουν εντός του κελύφους του σταθμού και το μετρό και ο decumanus maximus. Η λύση αυτή αναμένεται να συμβάλει αποφασιστικά στην οικονομική, εμπορική και τουριστική ανάπτυξη της πόλης, μια και ο σταθμός Βενιζέλου αναμένεται να αναδειχθεί σε ισχυρό τοπόσημο και πόλος έλξης επισκεπτών από όλα τα μέρη του κόσμου. Στο πλαίσιο, λοιπόν, της παραπάνω συνεργασίας της Αττικό Μετρό ΑΕ με το δήμο Θεσσαλονίκης, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης και το Υπουργείο Πολιτισμού, αποφασίστηκε η δημιουργία ‘’αρχαιολογικής πλάζας’’ –την οποία επιθυμεί και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης- και αποφασίστηκε αυτό να υποστηριχθεί από όλους τους φορείς και να συμπληρώσει το έργο της συνύπαρξης των αρχαιολογικών ευρημάτων με το σταθμό Βενιζέλου», αναφέρει στην Parallaxi ο Πρόεδρος της Αττικό Μετρό, Γιάννης Μυλόπουλος.

Στον σταθμό Βενιζέλου, σύμφωνα με τον κ. Μυλόπουλο, η λύση η οποία υλοποιείται, προϋποθέτει την κατά χώρα ανάδειξη του 90% περίπου του decumanus maximus, «ο οποίος θα είναι ορατός από μία πεζογέφυρα και για το διαβάτη της περιοχής και για τον επιβάτη του μετρό, στην πορεία ανόδου και καθόδου του από και προς την αποβάθρα». Σε ό,τι αφορά στον σταθμό Αγίας Σοφίας, «έχει αλλάξει ο σχεδιασμός του σταθμού, προκειμένου να μείνει κατά χώρα η μαρμαρόστρωτη πλατεία, η οποία βρέθηκε στο βόρειο τμήμα του και προκειμένου να αποσπαστούν και να επανατοποθετηθούν τόσο το κρηναίο που αποκαλύφθηκε στο βόρειο τμήμα, όσο και η μαρμαρόστρωτη πλατεία που βρέθηκε στο νότιο τμήμα του σταθμού».

Ωστόσο, όπως επισημαίνει στην Parallaxi η Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού, η διαμόρφωση της «Αρχαιολογικής Πλάζας» θα καθοριστεί τόσο από την «ανασκαφή που θα γίνει στα νότια του Σταθμού Βενιζέλου (νότια είσοδος του Σταθμού) αλλά και από την ανάδειξη/ συντήρηση/αναστήλωση του Χαμζά Μπέη Τζαμί (του λεγόμενου “Αλκαζάρ”) που και για αυτό ακόμη εκπονούνται μελέτες (στατική, αρχιτεκτονική και Η/Μ) και αναζητείται χρηματοδοτικό πρόγραμμα για να υλοποιηθούν οι μελέτες που θα εγκριθούν».

Με λίγα λόγια, πρόκειται για ένα μεγαλόπνοο πλάνο, για το οποίο δεν υπάρχει προς το παρόν σαφής προγραμματισμός εργασιών και χρονικός ορίζοντας, αλλά δεν παύει να αποτελεί μια εντυπωσιακή προβολή της πόλης στο μέλλον.

*Από την έντυπη parallaxi Απριλίου 2019.