Πράγματα που έχουν συνδεθεί με το Πάσχα στη Θεσσαλονίκη

Κεντρική Εικόνα: Γιάννης Τζιμπρές

Η εμπειρία του Πάσχα στο χωριό δεν συγκρίνεται με τίποτα. Εκείνη η ανυπομονησία που είχαμε μικροί να έρθει το σαββατοκύριακο πριν τη Μ. Εβδομάδα να μας πάνε οι γονείς μας στους παππούδες και τις γιαγιάδες και μετά τη Μ. Πέμπτη να έρθουν και εκείνοι και όλο το χωριό να γίνεται μια μικρή πόλη, όπου συγγενείς και φίλοι βίωναν την κατάνυξη των Παθών και μετά γιόρταζαν την Ανάσταση με ένα πέπλο καπνού να απλώνεται πάνω από κάθε σπίτι από τις ψησταριές που έπαιρναν μπρος από νωρίς το πρωί.

Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι το Πάσχα στην πόλη δεν έχει τη δική του γοητεία. Όχι βέβαια εκείνες τις Αναστάσεις στις 21:00 ή με τα κεριά αναμμένα από αναπτήρα στα μπαλκόνια. Αλλά αυτό που σου δίνει τη δυνατότητα να ανακαλύψεις πράγματα που σχετίζονται με το Πάσχα στη Θεσσαλονίκη και δεν τα γνώριζες έως σήμερα.

Φέτος μάλιστα οι ημέρες του Πάσχα στη Θεσσαλονίκη έχουν μια ακόμα ιδιαιτερότητα, καθώς τη Μ. Παρασκευή στις 21:00 για πρώτη φορά θα πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά μεγάλη συνάντηση πέντε Επιταφίων στην καρδιά της πόλης, στην πλατεία Αριστοτέλους.

Πρόκειται για πρωτοβουλία της Ι.Μ. Θεσσαλονίκης με την υποστήριξη του Δήμου Θεσσαλονίκης και εντάσσεται στην προσπάθεια της δημοτικής Αρχής για την τουριστική προώθηση της Θεσσαλονίκης ως θρησκευτικού προορισμού τις ημέρες του Πάσχα.

Στη συνάντηση θα συμμετέχουν οι Ιεροί Ναοί Της Του Θεού Σοφίας, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Παναγίας Χαλκέων, Αγίας Θεοδώρας και Αγίου Νικολάου του Τρανού.

Στην πρώτη περιφορά Επιταφίου στην πόλη

Οι καμπάνες ηχούν πένθιμα, ο ήλιος έπιασε «στασίδι» στη μέρα και ο Επιτάφιος του Αγίου Μηνά είναι έτοιμος και φέτος για την περιφορά που τελείται νωρίτερα από όλους τους άλλους Επιταφίους της Θεσσαλονίκης.

Οι περισσότεροι τον γνωρίζουν και ως Επιτάφιο των Εμπόρων, με την ιστορία του να χάνεται στις διαδρομές της μνήμης. Μόνο κάποιες παλιές, ασπρόμαυρες, φωτογραφίες, που βρίσκονται κρεμασμένες στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας, επί της οδού Ίωνος Δραγούμη, μαρτυρούν πως για πάνω από έναν αιώνα ο Άγιος Μηνάς τελεί την περιφορά μέρα μεσημέρι.

Οι πρώτες εικόνες που έχουν διασωθεί και αποκαλύπτουν πόσο πίσω χρονικά πηγαίνει η παράδοση του Επιταφίου, που είναι συνυφασμένος με το φως της ημέρας και όχι με το φως των κεριών, είναι από τη Μεγάλη Παρασκευή του 1917.

Τα ασπρόμαυρα φωτογραφικά στιγμιότυπα από γαλλικά ρεπορτάζ δείχνουν το ναό στολισμένο, τους πιστούς συγκεντρωμένους στην αυλή, τους στρατιώτες να φορούν τις στολές τους και να στέκονται δεξιά και αριστερά του χώρου, τους ζητιάνους μαζεμένους στα σκαλιά και τον Επιτάφιο να βγαίνει από την εκκλησία, ενώ ο ήλιος βρίσκεται ακόμη ψηλά στον ουρανό.

Οι έμποροι και οι εργαζόμενοι της Θεσσαλονίκης θεωρούν πως είναι ευλογία να περνάει ο Επιτάφιος έξω από τα καταστήματά τους την ώρα που είναι ακόμη ανοιχτά για το καταναλωτικό κοινό, που κάνει τα τελευταία πασχαλινά του ψώνια. Και για τον λόγο αυτό, την ώρα της περιφοράς «παγώνει» κάθε εμπορική συναλλαγή.

Ο Επιτάφιος του Αγίου Μηνά έχει καταφέρει, λόγω της μακραίωνης ιστορίας του, να είναι Επιτάφιος όλης της Θεσσαλονίκης καθώς άπαντες γνωρίζουν πως είναι ο πρώτος που βγαίνει χρονικά στην πόλη.

Τη Μ. Πέμπτη σήκωσε το βλέμμα σου ψηλά…

Την Μεγάλη Πέμπτη σηκώστε τα μάτια στα μπαλκόνια για τα κόκκινα υφάσματα. Είναι πολλές οι νοικοκυρές που τηρούν το έθιμο του κόκκινου υφάσματος παράλληλα με την βαφή των κόκκινων αυγών. Μπορεί να δείτε πολλά κόκκινα υφάσματα αλλά δεν έχουν κρεμαστεί τυχαία. Ύφασμα και βάψιμο κόκκινων αυγών συμβολίζουν για τους περισσότερους το κόκκινο αίμα του Χριστού, όμως για άλλους εκφράζει τη χαρά που φέρει μαζί της η Ανάσταση. Παλιότερα ήταν το ύφασμα που χρησιμοποιούσαν οι νοικοκυρές μόνο για το βάψιμο των αυγών.

Η εμπειρία του Επιταφίου στην Ροτόντα

Οι πιστοί που επιλέγουν τη Ροτόντα (αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο) έχουν μια μοναδική εμπειρία κατάνυξης και μεγαλείου.

Η ακολουθία της Αποκαθήλωσης γίνεται το πρωί της Μ. Παρασκευής και η περιφορά του Επιταφίου το απόγευμα γύρω από το μνημείο.

Οι επιτάφιοι στα μνήματα της Ν. Μεσημβρίας

Στη Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης, τη Μ. Παρασκευή, οι δύο Επιτάφιοι των ενοριών, μετά την περιφορά τους στους δρόμους, συναντώνται στα νεκροταφεία.

Εκεί, οι κάτοικοι ανάβουν κεριά στα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχουν φύγει από τη ζωή.

Ανάσταση στον Άγιο Δημήτριο, στην Αγία Σοφία ή στη Μονή Βλατάδων;

Μπορεί στα social media ο ιερός ναός Προφήτη Ηλία να έχει τα περισσότερα views αλλά η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία και το «Χριστός Ανέστη» έχουν την δική τους πραγματική και ξεχωριστή μυσταγωγία σε τρεις διαφορετικούς ναούς της πόλης. Στη Μονή Βλατάδων υπάρχει όλη η θέα της φωτισμένης Θεσσαλονίκης κάτω από το… φως των λαμπάδων που κρατούν οι πιστοί. Στην «Αγία Σοφία» (Ι.Ν.της Του Θεού Σοφίας) είναι εντυπωσιακή η εικόνα του περιβόλου με τους πιστούς και τις αμέτρητες αναμμένες λαμπάδες. Στον Άγιο Δημήτριο είναι η επιβλητικότητα του ναού και της βυζαντινής ατμόσφαιρας που είναι πάντα στην καρδιά της ιστορίας, των κατοίκων κι ενώνει τις παραδόσεις του χθες και του σήμερα.