Πράσινο για μια πιο ανθρώπινη Θεσσαλονίκη

Λέξεις: Θεοχάρης Δ. Ζάγκας

Η ευεργετική επίδραση του πρασίνου στις πόλεις και κατ’ επέκταση στους κατοίκους της είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Τα δένδρα χρησιμοποιούνταν τόσο για αισθητικούς σκοπούς όσο και για θρησκευτικούς, συμβολικούς και κοινωνικούς γενικότερα με τη μορφή δενδροστοιχιών, αλσών, στους κήπους σπιτιών, προαυλίων κτιρίων καθώς και άλλων χώρων.

Σήμερα οι δενδροστοιχίες και οι χώροι πρασίνου αστικού και περιαστικού έχουν γίνει κανόνας στον εξωραϊσμό των πόλεων και τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των κατοίκων τους. Η σημασία του πρασίνου στην ψυχική ανάταση, η οικολογική του σημασία και η εξισορροπητική του ικανότητα στο μικροκλίμα της πόλης γίνεται όλο και περισσότερο γνωστή.

Οι σύγχρονες μεγαλουπόλεις, λόγω του τρόπου δόμησής τους καθώς και των ασκουμένων εντός των ορίων τους δραστηριοτήτων, έχουν εξελιχθεί σε άκρως υποβαθμισμένα “οικοσυστήματα” τα οποία χαρακτηρίζει μια μεγάλη συγκέντρωση ενεργοβόρων τεχνικών συστημάτων.

Σαν συνέπεια αυτών, το μικροκλίμα των πόλεων και το περιβάλλον γενικότερα έχει υποστεί σημαντικές αλλοιώσεις. Οι αλλοιώσεις αυτές έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των κατοίκων τους και αφορούν:

• τη θερμοκρασία και τη σχετική υγρασία του αέρα • τις βροχοπτώσεις και συνθήκες απορροής • τη σύνθεση και κίνηση του ατμοσφαιρικού αέρα • τις φυσικοχημικές ιδιότητες του εδάφους • τις συνθήκες φωτισμού, ήχου κ.λ.π.

Όλες οι παραπάνω δυσμενείς επιπτώσεις μπορούν να μετριασθούν με τη σωστή και σε μεγάλη έκταση χρησιμοποίηση του πρασίνου τόσο εντός των πόλεων όσο και περιφερειακά αυτών.

Κάθε σύγχρονη πόλη πρέπει να έχει χώρους πρασίνου στη μεγαλύτερη δυνατή αναλογία ανά κάτοικο, προκειμένου να επιτευχθεί βελτίωση του βεβαρημένου μικροκλίματός της το οποίο συνθλίβει τους ανθρώπους και μειώνει την αντίσταση των οργανισμών τους. Για να είναι αποτελεσματική η επίδραση της βλάστησης στον ενεργειακό ισολογισμό μιας πόλης απαιτείται μια αναλογία, καλώς κατανεμημένου πράσινου 15-20 τ.μ. ανά κάτοικο. Τα ελάχιστα αποδεκτά όρια από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι 8 – 10 τ.μ., ενώ οι μεγαλουπόλεις της χώρας μας, συμπεριλαμβανομένης της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης, βρίσκονται στα 2 – 3 τ.μ. ανά κάτοικο.

Προβλήματα στη διαχείριση του αστικού πρασίνου

Η αύξηση του πληθυσμού των πόλεων, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, η μείωση ή εξαφάνιση παραδοσιακών χώρων πρασίνου, η αύξηση της ρύπανσης στο αστικό περιβάλλον και η γενικότερη επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης στον αστικό χώρο οδηγούν έστω και με δραματικό τρόπο στην αναγνώριση της αξίας του αστικού πρασίνου. Το αστικό πράσινο δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη, είναι ο μόνος τρόπος για να βγάλουμε τις σύγχρονες πόλεις από τα αδιέξοδα στα οποία οδηγούνται.

Όσο χαμηλότερη είναι η ανά κάτοικο αναλογία πρασίνου σε μια πόλη τόσο πιο εχθρική είναι για τους κατοίκους της.

Για να δούμε όμως ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα τα οποία σχετίζονται με το αστικό πράσινο στις ελληνικές μεγαλουπόλεις με τυπικό παράδειγμα τη Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη.

Τα προβλήματα αυτά μπορούν να συνοψισθούν στα εξής:

1)Μικρή αναλογία χώρων πρασίνου ανά κάτοικο. 2)Ανισοκατανομή και πολυτεμαχισμός των χώρων πρασίνου. 3) Κακή κατάσταση των χώρων πρασίνου. 4) Έλλειψη σχεδιασμού σε βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση. 5) Έλλειψη οργανωμένων υπηρεσιών πρασίνου κατά τα διεθνή πρότυπα. 6) Έλλειψη εξειδίκευσης του προσωπικού όλων των βαθμίδων. 7) Έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών σε θέματα αστικού πρασίνου. 8)Έλλειψη συνεργασίας των εμπλεκομένων με το Αστικό Πράσινο Φορέων (ΟΤΑ, Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας κ.λ.π.).

Μέτρα για την αύξηση του πρασίνου και της λειτουργικότητάς του στη Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη

Τα μέτρα τα οποία θα πρέπει να ληφθούν για τη βελτίωση της κατάστασης στη Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη είναι:

-Βελτίωση του τρόπου διαχείρισης των ήδη υπαρχόντων χώρων πρασίνου -Ενοποίηση των χώρων πρασίνου και δημιουργία δικτύων πρασίνου -Αποτελεσματική προστασία και φροντίδα των περιαστικών δασών -Ενοποίηση των περιαστικών δασών τόσο μεταξύ τους, όσο και με τους πράσινους χώρους του αστικού ιστού. -Δημιουργία πράσινων ζωνών μεταξύ βιομηχανικής περιοχής και αστικού ιστού και κατά μήκος του Γαλλικού Ποταμού. -Δημιουργία Μητροπολιτικών Πάρκων σε κάθε διαθέσιμη και κατάλληλη προς τούτο διαθέσιμη έκταση.

*Ο Θεοχάρης Δ. Ζάγκας είναι Ομότιμος Kαθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης , Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος