Σπάνιες εικόνες και αναμνήσεις από την παλιά Ηλιούπολη

Λέξεις: Κική Μουστακίδου

«Για να ξαναζωντανέψουν οι μνήμες και οι γειτονιές της φτωχοσυνοικίας, για να ξανασμίξουν παλιοί συμμαθητές και να ανταμωθούν παλιές παρέες που πέρασαν κάποια στιγμή από εδώ». Το νοσταλγικό γκρουπ στο Facebook με τίτλο «Η Ηλιούπολη της καρδιάς μας» συγκεντρώνει όλες τις παλιές φωτογραφίες του συνοικισμού που δημιουργήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1950, όταν οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή.

Στο παρελθόν ήταν τόπος κυνηγιού για τους κυνηγούς της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τις αφηγήσεις των παλιών Θεσσαλονικιών. Η Ηλιούπολη συνέδεσε την ιστορία της αρχικά με τον Δήμο Σταυρούπολης ενώ σήμερα «μοιράζεται» ανάμεσα στον Δήμο Παύλου Μελά και τον Δήμου Κορδελιού – Ευόσμου.

Η διαδικτυακή κοινότητα που κατάφεραν να δημιουργήσουν οι Ηλιουπολίτες του facebook μετράει ήδη 8.500 μέλη. Φωτογραφίες ασπρόμαυρες από σημεία που μεταμορφώθηκαν με το πέρασμα του χρόνου, σχολικά λευκώματα που φέρνουν κοντά παλιούς συμμαθητές, αναμνήσεις που ξαναγυρίζουν με σκοπό να διασώσουν μια ρομαντική εποχή. Με τη βοήθεια του ιδρυτή του group Πέτρου Μανζιέρη, που μένει στην περιοχή επί 52 χρόνια και καταγράφει ψηφιακά την ιστορία της Ηλιούπολης, διαλέξαμε μερικά φωτογραφικά καρέ που ξετυλίγουν με μια πρώτη ματιά την ιστορία που κουβαλά αυτό το μέρος.

Το εργοστάσιο της ΑΓΝΟ

«Στην Ηλιούπολη μένω, δίπλα στο ΑΓΝΟ». Αν και στην ουσία βρισκόταν στο όριο με την Σταυρούπολη, το εργοστάσιο της ΑΓΝΟ ήταν αυτό που χρησιμοποιούσαν πολλοί Ηλιουπολίτες για να εξηγήσουν σε κάποιον τρίτο τον τόπο κατοικίας τους. Εγκαταστάθηκε στον κεντρικό δρόμο της Καραολή και Δημητρίου (πρώην Ιωάννου Μεταξά) στις αρχές της δεκαετίας του 1950, όπου και έμεινε περίπου σαράντα χρόνια, μέχρι την μεταφορά του στον Λαγκαδά.

Εκκλησία Αγίου Κωνσταντίνου

Η εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου εγκαινιάστηκε το 1961 και στην ανέγερσή της βοήθησε καταλυτικά ο δωρητής Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, ιδιοκτήτης των ομώνυμων βαφείων. Η οδός μπροστά από το Ι.Ναό πήρε το όνομά του για να τιμηθεί η συμβολή του στην αποπεράτωση του κτίσματος. Τα παιδιά της εποχής έκαναν γυμναστικές επιδείξεις στο προαύλιο της εκκλησίας (φωτό) και έπαιζαν μπάλα στο μικρό γήπεδο που υπήρχε εντός του.

Το ΠΡΟΠΟ του Πυθαγόρα

Το πρώτο προποτζίδικο της δυτικής Θεσσαλονίκης άνοιξε τη δεκαετία του 1960 στην Ηλιούπολη, στη σημερινή Καραολή και Δημητρίου. Ο «Πυθαγόρας» βρισκόταν στην πιάτσα της περιοχής, εκεί που ήταν συγκεντρωμένα όλα τα μαγαζιά – στέκια. Απέναντι από το πρακτορείο, στο καφενείο του Λάκη μαζεύονταν οι μεγαλύτεροι σε ηλικία για να παίξουν τάβλι και πάστρα (ξερή με έξι φύλλα). Σε εκείνη τη γειτονιά δημιουργήθηκαν μετέπειτα δύο δυναμικοί αθλητικοί σύλλογοι: ο Ορφέας Ηλιούπολης και ο Όμιλος Σκακιστών Ηλιούπολης.

Ορφέας Ηλιούπολης

Ξεκίνησε τη δράση του με την επωνυμία «Πράσινα Πουλιά» το 1959 και το 1961 ονομάστηκε επίσημα ως Ποδοσφαιρικός Αθλητικός Όμιλος «Ορφέας Ηλιούπολης». Η ομάδα ιδρύθηκε από τον Λεωνίδα Παπατσαρούχα, έναν ζαχαροπλάστη από τον Έβρο που είχε το διάσημο για την εποχή εργαστήριο «ΚΡΙΝΟΖΑΧ» με τα περιζήτητα λουκούμια. Αρκετά χρόνια μετά, τη δεκαετία του ’80, ο σύλλογος απέκτησε ομάδα μπάσκετ και βόλει. Ο πιο διάσημος παίκτης που ξεπήδησε από τον Ορφέα ήταν ο Άκης Χατζηαντωνίου, βολεϊμπολίστας για πολλά χρόνια στον Παναθηναϊκό και στην Εθνική Ελλάδος.

Όμιλος Σκακιστών Ηλιούπολης (ΟΣΗ)

Την εποχή εκείνη ήταν δύσκολο να δημιουργηθεί ένας πνευματικός σύλλογος, αλλά μια ομάδα σκακιστών πήρε την πρωτοβουλία, με ιδρυτές τον Ευκλείδη Φωτιάδη, που η κύρια ενασχόλησή του ήταν να κατασκευάζει ομπρέλες και τον ράφτη Μανώλη Παγκαρλιώτα. Σταδιακά στην Ηλιούπολη δημιουργήθηκε ένα φυτώριο παικτών με διακρίσεις ενώ λίγα χρόνια αργότερα, ο ΟΣΗ μετεξελίχθηκε και ονομάστηκε από τους φοιτητές της περιοχής ως «Εκπολιτιστικός Σκακιστικός Όμιλος Ηλιούπολης (ΕΣΟΗ)». Τη δεκαετία του ’70 δημιουργήθηκε σχολή σκακιού για παιδιά, διοργανώνονταν μουσικές, λογοτεχνικές και ποιητικές βραδιές, εκδρομές, εκθέσεις, συζητήσεις κ.α.

Οι κινηματογράφοι της Ηλιούπολης

Τα σινεμά της Ηλιούπολης ήταν σταθερό σημείο συνάντησης κατά τις δεκαετίες του ’60, του ’70 και του ’80. Το Σινέ ΟΜΟΝΟΙΑ, ο μοναδικός χειμερινός κινηματογράφος της περιοχής, ήταν στο τρίγωνο του Βαρσάμη, στο σημείο που υπήρχε έπειτα για αρκετά χρόνια ένα σούπερ μάρκετ. Το θερινό Σινέ ΛΟΥΞ βρισκόταν απέναντι από το σημερινό 11ο Δημοτικό Σχολείο Ευόσμου ενώ το επίσης θερινό Σινέ ΗΛΙΟΥΠΟΛ ήταν κοντά στο κτίριο όπου στεγαζόταν στη συνέχεια το ΙΚΑ. Η φωνή του μικροπωλητή Σάκη, που περνούσε ανάμεσα από τους θεατές και πουλούσε ταμ ταμ και φρέσκα σάντουιτς, αντηχεί ακόμα στα αυτιά των παλιότερων.

Στη Λακούβα με τις μηχανές

Πριν ανεγερθούν οικοδομές στην Άνω Ηλιούπολη, στα αναξιοποίητα ακόμα χωράφια, οι μηχανόβιοι της εποχής εξασκούνταν σε θεαματικές βόλτες πάνω στις δύο ρόδες. Έφτιαχναν αναχώματα και έκαναν διάφορες φιγούρες με τα χέρια γερά στο τιμόνι και το κράνος στο κεφάλι ως απαραίτητο αξεσουάρ.

Τα πιο γνωστά παρατσούκλια 

Οι πιο χαρακτηριστικές προσωπικότητες της Ηλιούπολης είχαν ο καθένας το δικό του παρατσούκλι και όλη αυτή η λίστα ονομάτων διατηρήθηκε μέσα στα χρόνια. Ο Ηλιουπολίτης «Νικόλας ο ΠΑΟΚτσής» είναι γνωστός ανάμεσα σε όλους τους φιλάθλους της ομάδας. Συνήθιζε να οργανώνει δυναμικά την κερκίδα, όπως και ο «Μάκης ο Μανάβης», επίσης από την Ηλιούπολη. Ο «Σπόρος ή Φου» είχε μια καφετέρια και πήρε το παρατσούκλι του από τα λίγα κιλά του, που σημαίνε ότι αν τον φυσούσες θα τον έπαιρνε ο αέρας.

Ο νερουλάς 

Ο νερουλάς πάνω στο κάρο του ήταν μια συνηθισμένη εικόνα τη δεκαετία του 1970. Καθώς οι οικοδομές, που είχαν πρόσφατα ανεγερθεί, δεν είχαν κανονικό υδρευτικό σύστημα τα πρώτα χρόνια, αυτός αναλάμβανε να τους προμηθεύσει με την απαραίτητη ποσότητα νερού που χρειάζονταν για τις ανάγκες της ανοικοδόμησης.

*Ευχαριστούμε για τις εικόνες το facebook group «Η Ηλιούπολη της καρδιάς μας»