Στη σκοτεινή πλευρά

Μια νέα διαδρομή με τίτλο «Σκοτεινή μνήμη- ο συγκλονιστικός 20ος αιώνας της Θεσσαλονίκης» θα πραγματοποιήσει το Σάββατο 14 Μαρτίου η ομάδα Thessaloniki Walking Tours. Ο αρχαιολόγος, ιστορικός τέχνης και ξεναγός Τάσος Παπαδόπουλος που σχεδίασε και θα υλοποιήσει την διαδρομή μιλά για τους στόχους και τις δυσκολίες διαχείρισης της νωπής μνήμης. 

– Η ξενάγηση σας αναφέρεται το πρόσφατο παρελθόν. Υπάρχουν περισσότερες δυσκολίες στο να ανασύρει κάποιος μνήμες που σε κάποιες περιπτώσεις είναι νωπές;

Η μακρινή μνήμη είναι συνήθως αποστασιοποιημένη από το συλλογικό θυμικό. Η γοητεία των αρχαίων ερειπίων, η μυστικιστική ατμόσφαιρα των βυζαντινών εκκλησιών και η «καθαρότητα» του μουσείου αποτελούν βιωματικές συνθήκες που δεν προκαλούν, τις περισσότερες φορές, έντονες συναισθηματικές αναταράξεις. Η νωπή μνήμη, ειδικά όταν συνδέεται με εξεγέρσεις, δολοφονίες, διχασμούς και προσφυγιά, δημιουργεί αντικειμενικές δυσκολίες στην αφήγηση, καθώς όλοι μας κουβαλούμε μέσα μας τη μικροϊστορία της οικογένειας μας. Οι μνήμες του 20ου αι., μας ακολουθούν σε κάθε μας βήμα, και από ότι φαίνεται θα συνεχίσουν να μας κυνηγούν για πολύ καιρό ακόμα.

-Θα μπορούσατε να μας δώσετε συνοπτικά μερικά στοιχεία από χαρακτηριστικές «στάσεις» της διαδρομής σας; 

Ξεκινάμε την αφήγηση μας από το άγαλμα του Βενιζέλου, έναν πολιτικό που συνέδεσε το όνομα του πολύ στενά με την πόλη της Θεσσαλονίκης. Κάνουμε αναφορά στην δεκαετία του 1910, τη δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου, τους Βαλκανικούς την Ενσωμάτωση. Ακολουθεί ο Μάης του 1936 και το μνημείο του καπνεργάτη ενώ ιδιαίτερη θεωρώ τη «στάση» στην οδό Προξένων, δίπλα από το Διοικητήριο της πόλης, όπου θα περάσουμε για λίγο στο 19ο αι., για να αναφερθούμε σε ένα από τα πιο συγκλονιστικά γεγονότα της νεότερης ιστορίας της Θεσσαλονίκης, τη σφαγή των Προξένων που έλαβε χώρα το 1876. Ο Λαμπράκης και ο Πολκ αποτελούν τις «γκρίζες ζώνες» της διαδρομής μας. Τέλος, από έναν τέτοιον περίπατο δεν μπορούν να λείψουν οι μεγάλοι απόντες της πόλης μας, οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, τους οποίους η ναζιστική θηριωδία ξερίζωσε από την αγαπημένη τους πατρίδα επιφυλάσσοντας του την πιο σκληρή μοίρα στα άθλια στρατόπεδα συγκέντρωσης.

– Σας πήρε χρόνο η προετοιμασία της συγκεκριμένης διαδρομής και χρειάστηκε να τεκμηριώσετε σε περισσότερες από μία πηγές;

Η «Σκοτεινή Μνήμη» είναι μια διαδρομή που σχεδιάζω εδώ και πολύ καιρό. Ως υποψήφιος διδάκτωρ αρχαιολογίας γνωρίζω πολύ καλά ότι η αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας -αν κάπου υπάρχει αυτή- απαιτεί κόπο, δουλειά, απαγκίστρωση από ιδεοληψίες και κυρίως αναζήτηση σε πολλές πηγές. Έτσι, εμμέσως απαντώ στην ερώτηση σας ότι διάβασα αρκετά συγγράμματα για την υλοποίησή της. Επιπλέον θα δείξουμε και πλούσιο φωτογραφικό υλικό με παλιές γκραβούρες, φωτογραφίες των πρωταγωνιστών και όψεις της παλιάς πόλης, προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να ζωντανέψουμε τα γεγονότα. Φυσικά, στόχος μας δεν είναι να κάνουμε μάθημα σε κανέναν, αλλά να περπατήσουμε μαζί με τους συμπολίτες μας σε δρόμους, κτήρια και γλυπτά που μέσα από τη σιωπηλή τους παρουσία αχνοφωτίζουν τις σκοτεινές πλευρές της μνήμης της πόλης.

* Σάββατο 14 Μαρτίου, Ώρα: 17.30, Σημείο συνάντησης: Άγαλμα Βενιζέλου Πληροφορίες: [email protected] & 2310 810226