Στη ΒΙΟΜΕ αυτές τις μέρες θα δεις οργισμένες μπογιές και εξεγερμένα πινέλα
Μερικά σχόλια, καθώς και η ματιά του ίδιου του εικαστικού, Χρήστου Αλαβέρα, για όσα έχεις την ευκαιρία να περιεργαστείς στο κατειλημμένο εργοστάσιο.
Στη ΒΙΟΜΕ αυτές τις μέρες εντοπίζονται έργα που δύσκολα θα προβάλλονταν σε ΜΜΕ της σειράς. Και αυτό γιατί εκφράζουν ιδέες και απόψεις εκ διαμέτρου αντίθετες από όλες εκείνες που συνήθισες να ακούς, να βλέπεις και να διαβάζεις στα τελευταία. Έργα (και) με πολιτικό περιεχόμενο που σου θυμίζουν πως η Τέχνη μπορεί να παίξει ισχυρό κοινωνικό ρόλο στη ζωή και φυσικά να αφυπνίσει.
Έργα ακόμη που αιχμαλωτίζουν τη στιγμή και που θα έκαναν ενδεχομένως υπερήφανο μέχρι και τον Μπουζιάνη αν ζούσε σήμερα. Καλλιτεχνήματα τα οποία γεννούν έντονα συναισθήματα και που ξυπνούν οικείες εικόνες του παρελθόντος και του παρόντος μέσα σου. Μικρά μανιφέστα ιδανικά για να ξεχνάς καθετί απαισιόδοξο σου περνά απ’ το μυαλό χάρη στο σθένος των ανίσχυρων και των αδυνάμων που αυτά αποπνέουν.
Δημιουργός αυτών ο Χρήστος Αλαβέρας, που με χαρά δέχτηκε να με ξεναγήσει πρόσφατα στο κατειλημμένο εργοστάσιο αλλά και τον ιδιόμορφο κόσμο που έχει συνθέσει εντός του. Έναν κόσμο γεμάτο «oργισμένες μπογιές, εξεγερμένα πινέλα», όπως τον ονομάζει ο ίδιος.
Πράγματι μια περιήγηση πέριξ του εικαστικού σκηνικού δίνει την αίσθηση πως οι μπογιές του Χρήστου έχουν μέσα τους μια δόση οργής και φλέγονται ενώ τα πινέλα του πως καταλήγουν να εξεγείρονται.
Αυτό που δεν είναι άμεσα αντιληπτό είναι το κοινό στοιχείο των έργων, ο συνδετικός δηλαδή κρίκος. Όμως ο εικαστικός είναι «εδώ» για να ξεδιπλώσει και με το παραπάνω τη σκέψη του:
«(Τα έργα) γίνανε σε παραστάσεις διαμαρτυρίας, πορείες, εικαστικά δρώμενα με πολιτικό περιεχόμενο. Δεν είναι δηλαδή έργα που γίνανε για να μπουν σε κάποια γκαλερί», εξηγεί και αρχίζω να κατανοώ τη σύνδεση μεταξύ τους.
Κι ύστερα σπεύδω να παρατηρήσω τα δημιουργήματα ένα προς ένα:
“Bill brother is watching your kids”
Πρώτη στάση λοιπόν και το βλέμμα στρέφεται απευθείας σε ένα έργο με δυο πολυσυζητημένα (love to hate) πρόσωπα, αυτά των Μπιλ Γκέιτς και της… Νίκης Κεραμέως. Κάθε άλλο παρά απρόσμενος συνδυασμός είναι ο συγκεκριμένος, αν σκεφτεί κανείς τους ισχυρισμούς και τις προσπάθειες των τελευταίων ανά διαστήματα για παρακολούθηση των μαθητών με κάμερες.
«Ο Bill Gates ήταν αυτός που είχε κάνει πρόταση για τις κάμερες στα σχολεία. Υπάρχει και σχετική ομιλία του στο TEDx πριν από περίπου 10 χρόνια», επισημαίνει ο Χρήστος και συμπληρώνει:
«Φυσικά το έργο δεν αναφέρεται μονάχα στις κάμερες. Υπάρχει ένας γενικότερος έλεγχος της παιδείας».
Όσα «φωνάζουν» οι μορφές του Χρήστου, έρχονται να επιβεβαιώσουν οι λέξεις:
“Bill brother is watching your kids”, σημειώνει λοιπόν αριστερά από τα πρόσωπα με κεφαλαία λευκά γράμματα. Και στο βάθος παιδιά κάπως περίεργα ώστε να επαναφέρουν στη μνήμη την ταινία “The Wall” (1982) των Pink Floyd.
«Aντί για χειροκροτήματα προσλήψεις μόνιμων γιατρών»
Πολύ κοντά στον Gates και την Κεραμέως μία ξέχωρη σύνθεση κινεί ξανά το ενδιαφέρον. Παραπάνω από ένας μινόταυροι, κοροναϊός, χειροκροτήματα, ιατροί διακρίνονται σε μαύρο φόντο.
Οι μορφές εξηγούνται για μία ακόμη φορά με λόγια και η στάση του Χρήστου είναι ξεκάθαρη:
«Aντί για χειροκροτήματα προσλήψεις μόνιμων γιατρών». O Χρήστος έχει απόλυτο δίκιο κι εκφράζει μέσω της Τέχνης την αδικία που υπέστη ο ιατρικός κλάδος εν μέσω πανδημίας. Οι ήρωες που πρώτα χειροκροτούνταν άλλωστε τώρα απολύονται.
Οι δε μινόταυροι επιλέχθηκαν σύμφωνα με τον καλλιτέχνη, διότι ήταν εκείνοι στους οποίους οι Αθηναίοι έστελναν τα παιδιά τους ως θύματα.
Έγινε πρόταση ώστε το έργο να τοποθετηθεί στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, παρόλα αυτά και όπως ήταν αναμενόμενο αυτή απορρίφθηκε.
Το απόλυτο παράδειγμα αυτοδιαχείρισης ως πηγή έμπνευσης
Ολίγον τι τρομακτικό αλλά στην ουσία του αισιόδοξο και ελπιδοφόρο είναι το θέαμα που βρίσκεται αμέσως μετά μπροστά μου κι ίσως γι’ αυτό να είναι και το αγαπημένο μου. Ο λόγος για ένα έργο που παρουσιάστηκε στο πρώτο Φεστιβάλ Συνεργατισμού σε δρώμενο κατά το οποίο διαβαζόταν η μπροσούρα του Κροπότκιν από ηθοποιό.
Τα λεγόμενα του Χρήστου ανατριχιάζουν μιας και όπως περιγράφει εκείνο που κοιτώ είναι φέρετρα από την Παρισινή Κομμούνα του 1960.
«Η Παρισινή Κομμούνα πνίγηκε στο αίμα ωστόσο αποτέλεσε παράδειγμα αυτοδιαχείρισης καθώς το Παρίσι ήταν τότε τελείως ανεξάρτητο για 70 ημέρες», αναφέρει.
Μπροστάρης στο έργο ο Τσάρλι Τσάπλιν με τον εμπνευστή να έχει κατά νου την ταινία «Μοντέρνοι Καιροί» και ιδιαίτερα τη στιγμή όπου ο Τσάπλιν βρίσκει τυχαία μια σημαία στο έδαφος, τη σηκώνει και βρίσκεται επικεφαλής σε διαδήλωση.
Το κάρβουνο έχει χρησιμοποιηθεί με τέτοια μαεστρία από τον εικαστικό ώστε οι διαδηλωτές γύρω από τον Τσάπλιν να δείχνουν ότι σηκώνονται από τα φέρετρα και να ανασταίνονται.
«Η συνάντηση με το τέλος και την τραγικότητα ζωντανεύει τη στιγμή», σχολιάζει ο Χρήστος.
Άξια επισήμανσης όμως και η αντίθεση λευκού και μαύρου, την οποία ο καλλιτέχνης χαρακτηρίζει ως ένα «πολύ δυνατό εκφραστικό στοιχείο».
«Κραυγές για να (μην) σε ακούσουν»
Τα φέρετρα της Παρισινής Κομμούνας διαδέχονται αλλεπάλληλες κραυγές και το συναίσθημα της ελπίδας διαδέχονται τα συναισθήματα της απομόνωσης και της μοναχικότητας αντίστοιχα. Είναι η στιγμή που αφουγκράζομαι έργα που παρουσιάστηκαν σε έκθεση με κραυγές από διαδηλώσεις. Είναι επίσης η στιγμή που νιώθω πως ο Χρήστος έχει καταφέρει να αποτυπώσει συναισθήματα που κυριεύουν τον σύγχρονο άνθρωπο.
«Μία κραυγή μπορεί να βγαίνει από κάποιον που είναι μόνος στο δωμάτιό του. Μπορεί να είναι για να σε ακούσουν ή και για να μην σε ακούσουν. Μπορεί να είναι μια κραυγή για να ακούσεις εσύ τον εαυτό σου», είναι η ερμηνεία του για τους σχηματισμούς που έμεινα να κοιτώ για κάμποσα λεπτά.
Την κραυγή– σύμβολο ωστόσο αποτελεί «Η Κραυγή του Μουνκ», την οποία ο καλλιτέχνης έχει παραλλάξει κατά πολύ. Την εν λόγω κραυγή δημιούργησε παίρνοντας μια αφίσα τραγουδιστή και βάζοντας πάνω της μπογιές.
Στο έργο παρατηρώ ατέλειες με περίσσεια περιέργεια. Επ’ αυτών ο Χρήστος υπογραμμίζει:
«Πιστεύω δεν υπάρχει τέλειο. Το σχέδιο από τη φύση του είναι no finito, ατελείωτo. Και αυτό είναι το ωραίο, ότι έχουν (εννοώντας τα έργα) μια δυναμική και δεν έχουν κάτι το παγιωμένο».
Οι λαϊκές αγορές- υπόδειγμα ελευθερίας
Ένα επόμενο έργο αποδεικνύει περίτρανα πως ο Χρήστος είναι ένας αλληλέγγυος καλλιτέχνης, που όπως προείπα με τα έργα του στηρίζει τους χαμηλά ιστάμενους και εκείνους που δε διαθέτουν την εξουσία.
Αναφέρομαι βεβαίως στο έργο για τις λαϊκές αγορές. Ο εικαστικός στέκεται δίπλα στο έργο και μου υπενθυμίζει πως οι αγορές αυτές κινδύνευσαν και ακόμα κινδυνεύουν να παρθούν από τα σούπερ μάρκετ βάσει νομοσχεδίου που βρίσκεται προς κατάθεση.
Εξ ου και οι καρχαρίες (απειλή) που φαίνεται να τις περιβάλλουν.
Για τον Χρήστο οι λαϊκές είναι «ένα δείγμα ελευθερίας» ή αλλιώς «η ελευθερία της αγοράς στην πράξη και για τους καταναλωτές και τους εμπόρους».
Το στοιχειωμένο Ολοκαύτωμα στον Χορτιάτη και η λύτρωση
Με έναν απροσδιόριστο τρόπο ο καλλιτέχνης και οι συνεργάτες του έχουν καταφέρει να υψώσουν στην οροφή του χώρου δύο ακόμη αριστουργήματα. Και τα δύο αφορούν στο Ολοκαύτωμα στον Χορτιάτη. Η θεματική τους υποδεικνύει στο μυαλό μου την ανάγκη του Χρήστου να «μιλήσει», να παρουσιάσει έργα που σχετίζονται και με τη γενέτειρά του, τη Θεσσαλονίκη.
Το πιο σπουδαίο είναι πως το ένα εξ αυτών εμπεριέχει σαφή αναφορά σε τρία πασίγνωστα αγαπημένα έργα.
Έτσι εμφανίζεται να είναι στοιχειωμένο το Ολοκαύτωμα μέσα από το έργο του Μαξ Μπέγκμαν «Η Νύχτα» (για τη φρικαλεότητα του ναζισμού που αναμένεται να έρθει).
«Οι φιγούρες αποτελούν μια πιστή μεταφορά του έργου αυτού», λέει ο Χρήστος.
Αλλά εντοπίζεται και ο ουρανός από την έναστρη νύχτα του Βαν Γκογκ. Για την ακρίβεια η έναστρη νύχτα μοιάζει να συνδέεται με τα σύννεφα πάνω από τον Χορτιάτη. Ως τρίτο έργο ο εικαστικός επικαλείται την Γκέρνικα του Πικάσο (Ολοκαύτωμα και φρίκη του πολέμου). ΄
Σε ερώτησή μου για την προσθήκη της αιχμάλωτης γυναίκας, ο Χρήστος απαντά πως επιχείρησε να παραπέμψει στη βία κατά των γυναικών της τότε εποχής.
Είναι εμφανές μέχρι στιγμής πως τα έργα του Χρήστου δεν είναι εύπεπτα. Ίσα ίσα απαιτούν γνώσεις από τη μυθολογία, την πολιτική, τα τεκταινόμενα, την ιστορία την ελληνική, της Θεσσαλονίκης αλλά και του εξωτερικού προκειμένου να ερμηνευτούν. Αυτή όμως είναι κιόλας η μαγεία τους.
Μιλώντας τώρα για το δεύτερο έργο του Ολοκαυτώματος, αυτό αποτυπώνει σύμφωνα με την ερμηνεία του καλλιτέχνη το αίσθημα της λύτρωσης μέσα από μία γοργόνα.
«Φαίνεται να απελευθερώνεται η κατάρα και οι ψυχές», είναι το γενικό σχόλιο του Χρήστου, ο οποίος γνωστοποιεί κιόλας ότι θέλησε να σχηματίσει μία γοργόνα που να δίνει την αίσθηση του νερού και του αέρα.
Πάντως ο στόχος φαίνεται να έχει επιτευχθεί στα μάτια μου μιας και ο αέρας μοιάζει με νερό.
Ανατριχιαστική λεπτομέρεια οι ψυχές που έχει φροντίσει να προσθέσει εντός της γοργόνας και οι οποίες βρίσκονται μιαν ανάσα από την απελευθέρωση.
Η Χαλκιδική, οι Σκουριές και μια υπόσχεση
Κι όπως αυτό το ταλαντούχο πνεύμα νοιάζεται για τον τόπο του, έτσι το απασχολούν και οι γύρω περιοχές.
Ένα από τα έργα που κοιτώ επισταμένα στη ΒΙΟΜΕ αφορά αυτή τη φορά στις Σκουριές στη Χαλκιδική. Δε θα ξεχάσω την υπόσχεση του Χρήστου να σβήσει σημείο του έργου και να το ξαναβάψει πράσινο εφόσον η “El Dorado” αποχωρήσει.
Το πείραμα, το μοιρολόι, το παιδί με τον ορό και ένα κίτρινο γιλέκο
Λίγο μετά ένα εξαιρετικά επίκαιρο έργο για το πείραμα γίνεται θέμα συζήτησης. Ο Χρήστος ξεκινά να αναλύει πώς το πείραμα απομακρύνεται από τα ζώα και επεκτείνεται στον άνθρωπο. Όσο μιλά απέναντί μου ένα πειραματόζωο που δε διαφέρει και πολύ από τη φύση μας.
Προς το τέλος της περιήγησής μας τρία εντελώς διαφορετικά έργα, που αντιστοιχούν σε διαφορετικές εποχές και τοποθεσίες.
Το πρώτο ένα μοιρολόι γυναικών από την Αλβανία για το ναυάγιο από τους Ιταλούς που σημειώθηκε στα σύνορα τη δεκαετία του 90.
Το δεύτερο ένα παιδί που κρατάει τον ορό για τον πατέρα του καθώς δεν έχει κάπου αλλού να τον στηρίξει.
Το τρίτο ένα υπέροχα τοποθετημένο έργο με ισχυρό σύμβολο που παραπέμπει στα Κίτρινα Γιλέκα.
Και τα τρία θα πω εγώ έργα που εκπροσωπούν πονεμένους ανθρώπους. Κυρίως έργα με ανθρώπους που αγωνίζονται μέχρι τέλους παρά τις δυσκολίες της ζωής.
Κάπου εδώ ολοκληρώνεται η δική μου περιήγηση στη ΒΙΟΜΕ και τον κόσμο του Χρήστου και ξεκινά πιθανώς η δική σου. Μην ξεχνάς πως υπάρχουν πολλές μικρές λεπτομέρειες που δεν αποτυπώνονται στο παρόν κείμενο ούτε με λέξεις ούτε με τον φακό. Και αυτό γιατί απλούστατα είναι αδύνατον. Διά ζώσης όμως θα έχεις την ευκαιρία να μάθεις περισσότερα αλλά και να βιώσεις στο έπακρο όλα τα συναισθήματα που γεννούν τα συγκλονιστικά έργα για τα οποία έγινε λόγος.
Εξάλλου το έργο το αντιλαμβάνεσαι πλήρως και το νιώθεις όταν το βλέπεις πλαισιωμένο σωστά, δηλαδή σε χώρο που του αρμόζει. Γι’ αυτό ήρθε η ώρα να κλείσεις την οθόνη και να βρεθείς Πυλαία. Ευκαιρία να περιηγηθείς και στο εργοστάσιο, αν δεν το έχεις ήδη κάνει.
Λίγα λόγια για τον Χρήστο Αλαβέρα
Ο Χρήστος Αλαβέρας γεννήθηκε το 1965 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην AKI Academie voor Beeldende Kunst του Enschede της Ολλανδίας. Διορίστηκε ως καθηγητής Καλλιτεχνικών στη Μέση Εκπαίδευση. Πραγματοποίησε ατομικές εκθέσεις στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, ενώ σημαντική είναι η συμμετοχή του και σε ομαδικές εκθέσεις. Έργα του, ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής, βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Εικονογράφησε λογοτεχνικά βιβλία και περιοδικά πολιτιστικού και λογοτεχνικού περιεχομένου. Έχει οργανώσει και παρουσιάσει εργαστήρια και workshops και έχει συμμετάσχει σε συνέδρια ως εισηγητής. Έχει πραγματοποιήσει καλλιτεχνικά δρώμενα και περφόρμανς σε διάφορες πόλεις τόσο της Ελλάδας όσο και του εξωτερικού.
**Σημειώνεται ότι η παραπάνω έκθεση γίνεται σε συνεργασία με την SUBURBIA.
Λίγα λόγια για την SUBURBIA
Η Suburbia είναι μια ομάδα ανθρώπων που συναντήθηκε έχοντας ως κοινό τόπο τις αρχές του συνεργατισμού και της αυτοδιαχείρισης.
Μέσα από ένα σύνολο κοινών εμπειριών και μοιραζόμενοι ανάγκες και προσδοκίες αποφάσισαν να δημιουργήσουν το συνεργατικό σχήμα “Suburban Crew”.
Βασική ενασχόληση των μελών είναι ο πολιτισμός.
Ευρύτερα παρέχουν υπηρεσίες event planning – τεχνικής υποστήριξης & ενοικίασης εξοπλισμού για τη διοργάνωση εκδηλώσεων.
Πρώτο τους πρότζεκτ ήταν η λειτουργία της Suburbia – ενός πολυχώρου πολιτισμού στο ανακτημένο εργοστάσιο της ΒΙΟΜΕ.
Παράλληλα ασχολούνται με την πώληση second hand βιβλίων στο πλαίσιο και μιας zero waste λογικής που επιθυμούν να υιοθετήσουν σε όλα τα κομμάτια των δραστηριοτήτων τους και να προωθήσουν.
Με τις πολύπλευρες πολιτισμικές δράσεις τους θέλουν να συμβάλουν στη δημιουργία μιας άλλης κουλτούρας συμμετοχικότητας, συμπερίληψης και αλληλεγγύης.
Πηγή βιογραφικών στοιχείων: Βιβλιοnet
