Τα υπέροχα διατηρητέα – πρώην μυθικά ξενοδοχεία

της Κύας Τζήμου Εικόνες: Ελένη Βράκα, Κύα Τζήμου

Τα περισσότερα από τα ξενοδοχεία της πόλης που υπήρχαν πριν την απελευθέρωση κάηκαν στην μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Κατά την διάρκεια της ανοικοδόμησης κτίζονται καινούργια και χωροθετούνται κυρίως στο εμπορευματικό κέντρο της πόλης. Στην Εγνατία και στις καθέτους Συγγρού και Λέοντος Σοφού, στο κέντρο της πόλης μεταξύ Αγίας Σοφίας και Βενιζέλου και κατά μήκος της Κομνηνών. Πολλά από αυτά λειτουργούν ως σήμερα. Μερικά κατεδαφίστηκαν και μερικά άλλαξαν χρήση και αναπαλαιώθηκαν διατηρώντας την αίγλη της αρχιτεκτονικής των μεγάρων του Μεσοπολέμου. Θα αφήσουμε προς το παρόν τα ξενοδοχεία που εξακολουθούν να λειτουργούν και θα μιλήσουμε για 4 υπέροχα διατηρητέα – κοσμήματα που όμως άλλαξαν χρήση και αρκετοί δεν γνωρίζουμε καν την ιστορία που τα συνοδεύει.

1. Κοσμοπολίτ

Έργο του Γ. Καμπανέλλου, το 1929. Από το 1934 λειτουργούσε και στο ισόγειο το ζαχαροπλαστείο Καρύδας. Το ξενοδοχείο είναι άμεσα συνδεδεμένο με μια μαύρη σελίδα της ιστορίας της πόλης και μια ακόμη ανεξιχνίαστη δολοφονία. Στις 22 Μαϊου του 1963, ο βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης κατευθυνόταν από το γωνιακό κτίριο της Βενιζέλου με Ερμού όπου βρισκόταν η αίθουσα του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κινήματος, όπου οι φίλοι της Ειρήνης οργάνωσαν ομιλία με τον βουλευτή, προς το ξενοδοχείο Κοσμοπολίτ (γωνία Σπανδωνή με Ερμού), όπου διέμενε. Η ώρα ήταν 10 το βράδυ και υπήρχε απαγόρευση κυκλοφορίας λόγω επεισοδίων που είχαν γίνει πριν την ολμιλία του Λαμπράκη στην ίδια διασταύρωση. Πριν την ομιλία υπήρχε εκεί ασυνομική δύναμη 180 ανδρών για να προστατέψει υποτίθεται τον βουλευτή και να φρουρήσει την εκδήλωση. Το βράδυ δεν υπήρχε κανείς εκτος από τη συνοδεία φίλων του βουλευτή Πειραιά. Το τρίκυκλο με τους δολοφόνους του εξήλθε με ταχύτητα από την Σπανδωνή και τον χτύπησε θανάσιμα. Στο τρίκυκλο επέβαιναν οι παρακρατικοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης στην καρότσα με ρόπαλο. Παρόλη την αποκαλυπτική έρευνα των δημοσιογράφων Γιάννη Βούλτεψη, Γιώργου Ρωμαίου και Γιώργου Μπέρτσου και την στάση του ανακριτή, νεαρού τότε Χρήστου Σαρτζετάκη που απέδειξαν τη σχέση της αστυνομικής ηγεσίας με τους παρακρατικούς δολοφόνους, οι ένορκοι αποφάσισαν ότι δεν επρόκειτο για πολιτική δολοφονία, ούτε εκ προθέσεως και οι δολοφόνοι καταδικάστηκαν μόνο για βαριές σωματικές κακώσεις, ενώ όλοι οι κατηγορούμενοι αξιωματικοί αθωώθηκαν.

*Ερμού με Σπανδωνή

2. Ξενοδοχείο Βιέννη (αρχική φώτο)

Το κτίριο ανήκε στον Κωνσταντίνο Μανώλα και κτίστηκε σε σχέδια του Γιάννη Καμπανέλλου, το 1925. Βρίσκεται στη θέση όπου παλιότερα υπήρχε ναός της Αγίας Κυριακής. Η αρχική μελέτη αφορούσε σε διώροφη οικοδομή, αλλά τελικά ολοκληρώθηκε το 1931 με τρεις ορόφους. Περιλάμβανε 55 δωμάτια. Στη διάρκεια της κατοχής στέγασε τα ταγματα ασφαλείας του περιβόητου Δάγκουλα και τα υπόγειά του μετατράπηκαν σε χώρο βασανιστηρίων. Την πρώτη ημέρα της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης, στις 30 Οκτωβρίου του 1944, καταλήφθηκε από τον Εθνικό Λαϊκό Στρατό (ΕΛΑΣ) ο οποίος στέγασε σε αυτό για λίγους μήνες το αρχηγείο του. Μετά το ξενοδοχείο επαναλειτούργησε. Στα δωμάτιά του έμειναν, μετά την Κατοχή, ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Γιώργος Μπάτης. Από το 1965 το κτίριο εγκαταλείπεται και λειτουργούν μόνο καταστήματα στο ισόγειό του. Οι κληρονόμοι –ιδιοκτήτες του, περίπου 20 τον αριθμό επιθυμούσαν να αγοραστεί το διατηρητέο κτίριο από το δημόσιο, αλλά τελικά το 1994 αγοράστηκε από τον κ. Αθανάσιο Μαντά. Την ίδια χρονιά εκπονείται μελέτη αποκατάστασης, η οποία προβλέπει τη λειτουργία γραφείων. Προστίθεται 4ος όροφος σε εσοχή και το κτίριο αναπαλαιώνεται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 1997. Στο κτίριο φιλοξενήθηκαν για πολλά χρόνια τα γραφεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την ανασυγκρότηση των Βαλκανίων και το Σύμφωνο Σταθερότητος. Από το 2012 στους χώρους του κτιρίου βρίσκεται το Mediterranean College Thessaloniki.

*Εγνατίας 2-4

3. Ξενοδοχείο Αστόρια

Tο κτίριο όπου στεγαζόταν το ξενοδοχείο Αστόρια ανοικοδομήθηκε το 1929 σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Α.Τζώνη-Γ.Παλαιολόγου με χαρακτηριστικά του γαλλικού κλασικισμού, και για την εποχή που χτίστηκε είχε την καινοτομία να διαθέτει μπάνιο σε ορισμένα από τα δωμάτια του. Στην κατοχή το επιτάσσουν οι Γερμανοί και λειτουργεί εκεί Το Σπίτι του Στρατιώτη (Σολντάτενχάουζ ). Επαναλειτουργεί ως ξενοδοχείο μετά τον πόλεμο. Στις 7 Μαίου του 1948, θα καταφθάσει στο ξενοδοχείο Αστόρια ο Αμερικανός δημοσιογράφος Τζώρτζ Πόλκ, ειδικός ανταποκριτής του αμερικανικού δικτύου CBS για τον εμφύλιο πόλεμο που διεξαγόταν τότε στην Ελλάδα. Ο Πόλκ, πρώην βετεράνος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στις ανταποκρίσεις του θα επικρίνει εξίσου τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Μερικές ημέρες αργότερα το ξενοδοχείο θα δηλώσει στις αρχές την εξαφάνιση του Πόλκ, ώσπου στις 16 Μαϊου το πτώμα του Πόλκ θα ανακαλυφθεί να επιπλέει στο ύψος της παλιάς παραλίας. Σήμερα στεγάζει γραφεία και μαγαζιά στο ισόγειό του.

*Τσιμισκή με Αγίας Σοφίας

4. Μ. Βρετανία

Κτίστηκε το 1925 σε σχέδια του Αρχιτέκτονα Μαξ Ρούμπενς. Η αρχική μελέτη προέβλεπε κτίριο γραφείων με ισόγειο και τέσσερις ορόφους, ενώ στο εσωτερικό διαμορφωνόταν κλιμακοστάσιο και αίθριο. Τελικά οι όροφοι έγιναν τρεις. Κατασκευάστηκε από τους Αδαμάντιο Λαδένη και Κωνσταντίνο Πετρίδη. Επί δημαρχίας Αγγελάκη στέγασε το Δημαρχείο. Το 1931 πουλιέται στη Μονή Διονυσίου που το έχει ως σήμερα. Το 1932 ενοικιάζεται για να λειτουργήσει ως ξενοδοχείο με το όνομα Μεγάλη Βρετανία. Το 1957 μετονομάστηκε σε Σεσίλ λόγω των ταραχών στην Κύπρο αλλά το 1959 ξαναπαίρνει την παλιά του ονομασία. Μετέπειτα κατασκευάστηκε δώμα που κατήργησε την λειτουργικότητα του αίθριου. Με την αναπαλαίωση που ξεκίνησε στις αρχές του 2000 ανακατασκευάστηκε το εσωτερικό και διατηρήθηκε μόνο η όψη, ενώ προστέθηκε ένας επιπλέον όροφος, καθώς και δυο ακόμη σε εσοχή. Μετά το τέρμα των εργασιών στεγάστηκε εκεί η Σχολή Δημοσιογραφίας, που πρόκειται όμως να αποχωρήσει από το κτίριο τον Σεπτέμβρη.

*Εγνατίας 46