Τα καραβάκια του Θερμαϊκου: Μία ακόμη θλιβερή επέτειος

του Κωνσταντίνου Ζέρβα, kzervas@otenet.gr* Εικόνες του σήμερα: Γιάννης Τζιμπρές

Κάποιοι από εμάς έχουν την εικόνα τους. Κάποιοι νοσταλγούν την εποχή που το μπάνιο στην Περαία ή στην Αγία Τριάδα (η Χαλκιδική ήταν τότε μακρινός και άγνωστος προορισμός) γινόταν μετά μια ωραία βόλτα στο Θερμαϊκό. Μ’ ένα μικρό εισιτήριο, μια διαδρομή περίπου 50 λεπτών, μπορεί και μ’ ένα λουκουμά στην επιστροφή. Κάπου στη δεκαετία του 1970 και αυτές οι εικόνες αποτέλεσαν κομμάτι της (κιτρινισμένης) ιστορίας της πόλης.

Σήμερα όμως έχουμε μια ακόμη επέτειο: ολοκληρώνονται τριάντα χρόνια από το 1986, όταν για πρώτη φορά στο τραπέζι της δημόσιας συζήτησης στη Θεσσαλονίκη έπεσε η ιδέα για την επαναλειτουργία της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας.

Πλέον θα πρέπει να γιορτάζουμε πολλές τέτοιες «επετείους» (ελπίζω όχι στην Πλ. Αριστοτέλους!), για μια σειρά από σημαντικά έργα υποδομής, με κοινωνική αποδοχή, τα οποία έχουν μετατραπεί σε «φαντάσματα», ικανά να δείξουν το συνολικό έλλειμμα που έχουμε ως κοινωνία για να αποφασίζουμε και να υλοποιούμε.

Για μισό αιώνα, από τη δεκαετία του 1920 ως τη δεκαετία του 1970, τα λεγόμενα «καραβάκια» έπλεαν στον όρμο της Θεσσαλονίκης. Ατραξιόν; Συγκοινωνιακό, τουριστικό μέσο; Σημασία έχει ότι με τα χρόνια ο «Αετός», η «Ελπίς», ο «Ναυτίλος», ο «Έρως», η «Ευδοκία» και η «Λεύκη» ξεχάστηκαν. Η πόλη γύρισε στη θάλασσα την πλάτη και φτάσαμε στο 1986 για να πέσει πάλι στο τραπέζι της συζήτησης η δημιουργία της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας.

Η συζήτηση ξεκίνησε από μια διπλωματική εργασία, με επιβλέποντα τον Σπύρο Βούγια. Τα τοπικά ΜΜΕ, τότε, υποδέχτηκαν την ιδέα με ενθουσιασμό. Το ίδιο και ο κόσμος. Η ιδέα άρχισε να διερευνάται και οχτώ χρόνια μετά, το 1994 γίνεται εκδήλωση ενδιαφέροντος, αλλά οι επενδυτές βλέπουν ότι το εγχείρημα, χωρίς επιδότηση, δεν είναι βιώσιμο. Παρότι το αγκαλιάζουν και όλοι οι τοπικοί φορείς.

Δέκα χρόνια μετά την πρώτη ιδέα η «Πολιτιστική Πρωτεύουσα» διενεργεί διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για τις ενδεχόμενες στάσεις της θαλάσσιας συγκοινωνίας. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Παρόλα αυτά, το 2004 το έργο κρίνεται εκ νέου μη βιώσιμο.

Το 2011 έρχεται η Πολιτεία δια του υπουργείου Υποδομών και προκηρύσσει νέο πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για νέους αρχιτέκτονες, που σχεδιάζουν και πάλι προβλήτες και στάσεις της θαλάσσιας συγκοινωνίας. Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού παρουσιάζονται με καμάρι και τυμπανοκρουσίες! Το «έργο» συντηρείται στη δημόσια συζήτηση. Ο ενθουσιασμός έχει φθαρεί από το χρόνο, η διάθεση όμως για υλοποίησή του υπάρχει. Όπως και η διαχρονική διάθεσή μας σε αυτή την πόλη για ιδέες και μελέτες.

Η εκ νέου διερεύνηση της βιωσιμότητας βγάζει ένα σενάριο, που μπορεί επενδυτικά να σταθεί. Και δυο χρόνια μετά, το 2013 η γενική γραμματεία Δημοσίων Έργων αποφασίζει τη χρηματοδότηση μελετών μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ενίσχυσης της Προσπελασιμότητας».

Στο… παιχνίδι μπαίνει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, οι Δήμοι Θεσσαλονίκης, Καλαμαριάς και Θερμαϊκού, αλλά και η «Εγνατία Οδός ΑΕ», που είναι και ο δικαιούχος του έργου. Όλοι αυτοί οι φορείς θέλουν να ολοκληρώσουν τις μελέτες και να εκδώσουν τις δεκάδες απαιτούμενες άδειες για να λειτουργήσει η θαλάσσια συγκοινωνία.

Διαβλέποντας τότε η Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης τις νέες καθυστερήσεις αναλαμβάνει πρωτοβουλία, ώστε μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες για το κανονικό έργο, να προχωρήσει στην πιλοτική λειτουργία του, με… μεσοβέζικο τρόπο.

Την ώρα που γίνονται οι μελέτες (ακόμη φυσικά δεν έχουν ολοκληρωθεί…), τα καραβάκια κάνουν δρομολόγια και μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία, ακόμη και πλοιάρια όπως ο «Κωνσταντής» και ο «Άγιος Γεώργιος», μεταφέρουν 50.000 επιβάτες κάθε καλοκαίρι. Ο αριθμός μπορεί να φαίνεται ικανοποιητικός, όμως δεν είναι τόσος, ώστε να δρομολογηθεί και τρίτο πλοίο, ο «Θερμαϊκός».

Μια πρόχειρη, αλλά πειστική εξήγηση, είναι ότι ο κόσμος δεν είναι επαρκώς ενημερωμένος, η συγκεκριμένη μορφή της θαλάσσιας συγκοινωνίας είναι μονοδιάστατη (τουριστική) και βεβαίως είναι πρόχειρη –πιλοτική έως γραφική- εν αναμονή του …κανονικού έργου. Η εταιρία που λειτουργεί τη θαλάσσια συγκοινωνία ετοιμάζεται για τον ερχόμενο Μάιο, επεκτείνοντας δρομολόγια, στάσεις και γενικά την επένδυση.

Καλώς κάνει, διότι στην Ελλάδα ουδέν μονιμότερο του προσωρινού. Το Φεβρουάριο του 2014 η «Εγνατία Οδός ΑΕ» και οι τοπικοί φορείς υπέγραφαν την προγραμματική τους σύμβαση. Σε ένα χρόνο έλεγαν οι μελέτες θα ήταν έτοιμες και άλλο ένα χρόνο θα χρειαζόμασταν για να αδειοδοτηθεί το έργο και να κατασκευαστούν οι όποιες εγκαταστάσεις. Συνεπώς, στην τριετία θα είχαμε τα σύγχρονα καταμαράν στο Θερμαϊκό.

Δυο χρόνια μετά οι μελέτες δεν έχουν ολοκληρωθεί, κάτι που σύμφωνα με τις νέες… υποσχέσεις αναμένεται να γίνει το 2016. Με το τέλος του 2015 έληξε πάντως και η χρηματοδότηση του ενός εκατομμυρίου ευρώ…

Αυτή είναι η εικόνα ενός έργου που έγινε ήδη 30 ετών στη συνείδηση των Θεσσαλονικέων, αλλά να λειτουργεί ακόμη δεν το είδαμε.

Ακόμη, δυστυχώς, είμαστε στις διαδικασίες. Κανείς δε λογοδοτεί (και) γι αυτές τις καθυστερήσεις, η ενημέρωση δίνεται με το… σταγονόμετρο και οι πολίτες έχουν πλέον απαξιώσει τις προσπάθειες της τοπικής αυτοδιοίκησης και μιας από τις σημαντικότερες -και ελάχιστες τέτοιες- εταιρίες που εδρεύουν στην πόλη.

Τα «καραβάκια» μοιάζουν με χαμένη υπόθεση και καταδεικνύουν εν πολλοίς την αδυναμία μας να πείσουμε ως τοπική κοινωνία ότι μπορούμε να διαχειριστούμε τα του οίκου μας. Στην περίπτωση αυτή το αθηνοκεντρικό κράτος δεν είναι αυτό που μας φταίει.

Η νέα χρονιά εύχομαι να φέρει καλύτερες ειδήσεις όχι μόνο για τη θαλάσσια συγκοινωνία, αλλά για όλα τα έργα που «σαπίζουν» βάζοντας στον πάγο κάθε προσπάθεια να πάει η Θεσσαλονίκη μπροστά, να αναπτυχθεί, να βγει από το τέλμα της στασιμότητας, να αναγεννηθεί. Οφείλουμε όλοι να προσπαθήσουμε και για τα «καραβάκια», και για το μετρό, και για το αεροδρόμιο, και για τους ποδηλατόδρομους, και για τον εξωτερικό περιφερειακό δακτύλιο ακόμη και για το τραμ και το τελεφερίκ.

Και οι προσπάθειές μας, η ικανότητα και η αποτελεσματικότητά μας να κριθεί αναλόγως από τους Θεσσαλονικείς. Τους ανθρώπους αυτής της πόλης, που δεν μπορεί να παραμένουν παθητικοί αποδέκτες της μιζέριας, της ανικανότητας και του ελλείμματος σεβασμού από το προσωπικό της πόλης, που θέλει να έχει ευθύνες και αρμοδιότητες, χωρίς όμως να μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτές. Αυτών… που περί πολλών μεριμνούν και τυρβάζουν!

*Ο Κωνσταντίνος Ζέρβας είναι Πολ. Μηχανικός και Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Θεσσαλονίκης

Διαβάστε ακόμη: Άλλος για Περαία, Μπαξέ, Αγία Τριάδα

Οι τελευταίες εξελίξεις λένε πως ολοκληρώνονται στις αρχές του 2017 οι μελέτες για τις στάσεις της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας στον Θερμαϊκό κόλπο, όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο πρόεδρος της «Εγνατία Οδός Α.Ε.», Απόστολος Αντωνούδης.

«Υπολογίζουμε σε δημοπράτηση του έργου κατασκευής των στάσεων εντός του 2017 και, εφόσον αναδειχτεί ο ανάδοχος που θα προχωρήσει στην κατασκευή, εκτιμούμε ότι οι εν λόγω εργασίες θα ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2018». Αμήν.