Τα σημάδια μιας αργής αποσύνθεσης

του Σπύρου Βούγια, συγκοινωνιολόγου Εικόνα: Γιάννης Σημιτόπουλος

Πέρασαν κιόλας 5 χρόνια από εκείνη τη μαγική βραδιά του Οκτωβρίου του 2010, όταν, μετρώντας μέχρι και την τελευταία ψήφο, πανηγυρίσαμε μεθυσμένοι από χαρά τη μεγάλη ανατροπή στην διοίκηση του Δήμου. Μια αλλαγή που περίμενε ανυπόμονα η Θεσσαλονίκη μετά από 24 χρόνια εσωστρέφειας , επαρχιωτισμού, σοβαροφάνειας και χαμηλοτάβανης μιζέριας. Σήμερα, στα μισά, περίπου, της διπλής, εννιάχρονης θητείας, απαιτείται να γίνει μια νηφάλια και αντικειμενική αποτίμηση του έργου της διοίκησης Μπουτάρη, απαλλαγμένη από προσωπικές ή άλλες εμμονές και ιδεοληψίες. Να αναρωτηθούμε γιατί η αισιοδοξία και ο ενθουσιασμός του 2010 μετατράπηκαν γρήγορα σε απογοήτευση, αποστασιοποίηση και μεγάλη ανησυχία για τα σοβαρά προβλήματα και τις δυσοίωνες προοπτικές . Γιατί είναι, νομίζω, κοινό μυστικό πως η πόλη μοιάζει σήμερα να κινείται ακυβέρνητη, χωρίς πυξίδα και όραμα, με κεκτημένη ταχύτητα και σε αυτόματο πιλότο, ανοχύρωτη μπροστά στη γενικευμένη ανομία και συμβιβασμένη με τη χαοτική της καθημερινότητα.

Κι όμως, δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη την πρώτη αίσθηση της ευφορικής χαράς και της ελπίδας που διαπέρασε την πόλη σαν ξαφνικός άνεμος, την ανανέωση και τη φρεσκάδα που έφερε η θετική αύρα και ο ακομπλεξάριστος κοσμοπολιτισμός του Γιάννη Μπουτάρη και της αρχικής ομάδας των συνεργατών του. Η καινούργια διοίκηση έδωσε τον πρώτο καιρό δείγματα γραφής μιας νεωτερικής και ευφάνταστης διακυβέρνησης, ανοίγοντας δρόμους στην επιχειρηματικότητα, τον τουρισμό και τις σχέσεις με τους γείτονες και σχεδιάζοντας με διαφάνεια και αισθητική κάποιες επιλεγμένες παρεμβάσεις, όπως η μετατροπή αρκετών δρόμων, εντός και εκτός κέντρου, σε οδούς ήπιας κυκλοφορίας. Στο δεύτερο μισό της πρώτης θητείας, η βελτίωση της αποκομιδής των σκουπιδιών ( χωρίς όμως αποτελεσματική σάρωση και πλύσιμο των πεζοδρομίων) και η ολοκλήρωση του εκπληκτικού πάρκου της νέας παραλίας, έδωσαν αρχικά μια συνολικά θετική γενική εικόνα.

Ταυτόχρονα, όμως, στα βασικά λειτουργικά προβλήματα που συγκροτούν την καθημερινότητα μιας πόλης, η διοίκηση δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και τις ανάγκες των κατοίκων της Θεσσαλονίκης. Το κυκλοφοριακό, το σημαντικότερο πρόβλημα κάθε Ελληνικής πόλης, υποτιμήθηκε από την πρώτη στιγμή με την κατάργηση της σχετικής αντιδημαρχίας και εντάχθηκε πρώτα στις επί μέρους αρμοδιότητες του υπερφορτωμένου αντιδημάρχου αρχιτεκτονικού και στη συνέχεια του υπερσυγκεντρωτικού αντιδημάρχου καθαριότητας! Η αδικαιολόγητη αυτή αδράνεια και απραξία, σε συνδυασμό με τον παραλογισμό της κατάργησης από την κυβέρνηση της δημοτικής αστυνομίας, επιδείνωσε δραματικά την κατάσταση σε τέτοιο σημείο που ο ίδιος ο δήμαρχος, στις γνωστές του κρίσεις ειλικρίνειας και έξυπνης αυτοκριτικής, να την αποκαλεί συχνά «το απόλυτο μπάχαλο». Αλλά και για το τραμ και τη θαλάσσια συγκοινωνία δεν υπήρξε καμιά πραγματική εξέλιξη, δεν έγινε ούτε ένα μέτρο ποδηλατοδρόμου, ενώ απόλυτη ήταν η ασυδοσία με τα ταξί, την ολοήμερη φορτοεκφόρτωση, το γενικευμένο διπλοπαρκάρισμα και την προκλητική κίνηση και στάθμευση τροχοφόρων στα πεζοδρόμια και στους (τρα)πεζόδρομους.

Καθώς τα προβλήματα αυτά σοβούσαν και συσσωρεύονταν διαρκώς, τον τελευταίο χρόνο της πρώτης θητείας άρχισαν ήδη να γίνονται φανερά ίχνη κόπωσης και στασιμότητας, αυτάρεσκης χαλαρότητας και μιας πρώιμης αλαζονείας στο δημαρχιακό περιβάλλον. Τα στοιχεία αυτά, αναντίστοιχα εντελώς με το κλίμα δυσαρέσκειας που είχε αρχίσει να βαραίνει στην πόλη, οφείλονταν κατά τη γνώμη μου στη βεβαιότητα της εκλογικής επικράτησης που έδινε την ψευδαίσθηση απόλυτης ισχύος και αυτάρκειας, καθώς και στην επιτυχημένη μανιέρα των τολμηρών δηλώσεων του δημάρχου- σούπερ σταρ που, σαν ένα είδος πολιτικού stand-up comedy, συγκάλυπταν επικοινωνιακά τα κενά της διακυβέρνησης.

Αισθάνθηκα τότε την ανάγκη να διατυπώσω δημόσια την ανησυχία μου για τα φαινόμενα αυτά, που, χωρίς να μειώνουν την βεβαιότητα της εκλογικής νίκης, περιόριζαν προφανώς τη δυνατότητα προώθησης την επόμενη μέρα όλων των ανεκπλήρωτων σχεδίων και ονείρων που κατατέθηκαν τόσα χρόνια για την πόλη και συμπεριλαμβάνονταν στο πρόγραμμα της παράταξης. Υποστήριζα ότι η πιο κρίσιμη παράμετρος ήταν η διευρυμένη και ισχυρή σύνθεση του ψηφοδελτίου, στο οποίο έπρεπε να συμμετάσχουν όλες οι ζωντανές και δημιουργικές δυνάμεις της πόλης, μαζί, βέβαια, με αυτούς που δοκιμάστηκαν με επιτυχία στην πρώτη θητεία. Πίστευα απόλυτα ότι πρέπει οπωσδήποτε να ξαναβγεί δήμαρχος ο Μπουτάρης αλλά και ότι οφείλει να κάνει περισσότερα και καλύτερα πράγματα στη δεύτερη (και κατά τεκμήριο τελευταία του) θητεία, για να αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην ιστορία της πόλης.

Στις εκλογές, όπως ήταν αναμενόμενο, η «Πρωτοβουλία» επικράτησε εύκολα, σχεδόν χωρίς αντίπαλο, βγαίνοντας όμως αποδυναμωμένη ως προς τη συνοχή, την ανανέωση και την ενίσχυση της ομάδας των δημοτικών συμβούλων, την κινηματική σχέση με τη βάση της παράταξης, τα στελέχη της οποίας μεταπήδησαν σε διοικητικές θέσεις. Χάθηκε όμως και κάτι πιο πολύτιμο: η βαθύτερη επαφή με την κοινωνία και την πόλη. Η επικοινωνιακή λάμψη του Γιάννη Μπουτάρη άρχισε, λόγω της υπερέκθεσης, αναπόφευκτα να θαμπώνει, βασικά πολιτικά του στηρίγματα στο δημοτικό συμβούλιο δεν υπάρχουν πια και κάποιοι, έξω αλλά και μέσα στον πολύ στενό του κύκλο, καιροφυλακτούν, προσβλέποντας σε πιθανή κόπωση, εκνευρισμό και τελικά στην εκούσια αποχώρησή του κάποια στιγμή μέχρι το μακρινό ’19, που προβλέπεται, εκτός απροόπτου, να ξαναγίνουν εκλογές. Επειδή αυτό ήταν το σχέδιό τους από την αρχή (που εξηγεί, μεταξύ άλλων και τον αποκλεισμό μου από το ψηφοδέλτιο), εύχομαι ειλικρινά να μη τους κάνει τη χάρη.

Όλα αυτά, πάντως, τα συμπτώματα, αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, τα σημάδια μιας αργής αποσύνθεσης που διαβρώνει υπόγεια τον μικρόκοσμο του Δήμου και επηρεάζει αρνητικά το παραγόμενο έργο και κατά συνέπεια τη ζωή των κατοίκων. Θα ήθελα πολύ να πιστέψω ότι θα υπάρξει άλλη μια ευκαιρία και χρόνος για να γίνει μια καινούργια αρχή και να μην τελειώσει άδοξα η ωραία προσπάθεια που φώτισε εκθαμβωτικά τον σκοτεινό ουρανό της πόλης εκείνο το αξέχαστο βράδυ του Οκτωβρίου του 2010.