Ταφικά έθιμα του Πόντου

Λέξεις: Στάθης Τσομίδης, Δικηγόρος- Συγγραφέας Εικόνες: Γιάννης Τζιμπρές

“…..Μην κλαις πάνω απ΄ τον τάφο μου  Δεν είμαι εδώ,  Σαν άνεμος φουσκώνω τα πανιά…”

Ταφική ποίηση – Μετάφραση- Απόδοση : Σοφία Προκοπίδου

Η έλευση των Ελλήνων από τις χώρες της τ. ΕΣΣΔ, πέραν όλων των άλλων  ευεργετικών, που έδωσαν και δίνουν στη χώρα, έδωσαν και την δυνατότητα αναβίωσης “ξεχασμένων” εθίμων. Έθιμα, που ο ελληνισμός κρατούσε, βαθιά ριζωμένα στην ψυχή του, στο DNA, και όσο κι αν η σύγχρονη εξέλιξη προσπάθησε, δεν κατόρθωσε να τα ξεριζώσει. Γιατί , τελικά, ο ελληνισμός είναι αυτό που λέει και ο ποιητής, “δύο στάλες χαράς και μια θλίψη”.

Για άλλη μια χρονιά, αναβίωσε το ταφικό έθιμο, ανήμερα της Κυριακής του Θωμά, που φέτος συνέπεσε και με την γιορτή του Αη- Γιώργη, στο νεκροταφείο του Φιλύρου, από εκατοντάδες οικογένειες Ελλήνων προσφύγων, αλλά και άλλων ορθοδόξων χριστιανών, που τήρησαν το έθιμο. Και αυτό το έθιμο, δεν είναι μια παρωδία, όπως ίσως θα την χαρακτήριζε ο αμύητος παρατηρητής.

Η χαρμολύπη των στιγμών, σχίζει την σιωπή των κοιμητηρίων, το κλάμα, το γέλιο, το φαγητό, το κρασί και η βότκα, ρέουν άφθονα απ΄ άκρη σ άκρη του χώρου.

Ολόκληρες οικογένειες, κάθισαν γύρο από τον τάφο της γιαγιάς, που είχε την “τύχη” να της φέρουν και τα οστά της εγγονής της, όπως μας είπαν υπερήφανες οι κόρες, οι νύφες και τα εγγόνια. Αδελφές που έχασαν τους γονείς ταυτόχρονα, σε τροχαίο δυστύχημα, αλλά και τον αδελφό, παρέθεσαν πλούσιο γεύμα και τους δυο τάφους.

Έβλεπες πρόσωπα να λάμπουν, έβλεπες μάνες με τα καλά τους ρούχα , σαν να  πήγαιναν σε επίσκεψη. Και πραγματικά, επισκεπτόντουσαν το τελευταίο σπίτι του  γιου τους, της κόρης, ή άλλων στενών συγγενών. Με μιά περίεργη “περηφάνεια”, με μιά βεβαιότητα, οτι αυτήν την μέρα, όλοι και αυτοί που έφυγαν, αλλά και εμείς που είμαστε ακόμη εδώ, περαστικοί στο διάβα του χρόνου, είμαστε ένα. Σμίξαμε νοερά, σμίξαμε πραγματικά, μέσα από τις αναμνήσεις, μέσα από το μουρμουρητό, το μοιρολόι, την ποντιακή λίρα, που κάπου μακρυά, έκλαιγε.

Και σίγουρα ένας παρατηρητής, αν μη τι άλλο, θα έφερνε στο νού του τις αντίστοιχες σκηνές που περιγράφει ο Θείος Ομηρος, στην Ιλιάδα, για την επιβεβαιώσει, με τα αντίστοιχα ταφικά έθιμα της εποχής του αγώνα του 1821.

Κι όσοι δεν είχαν στενό συγγενή, να τους τραπεζώσει, είχαν το μπουκάλι του κρασιού, και τα ποτήρια, για να πιεί, να κεραστεί ο άγνωστος και να συγχωρέσει…

Οσοι είχαμε την τύχη να βιώσουμε τις στιγμές, φύγαμε γεμάτοι, από αναμνήσεις, ξελαφρωμένοι από οτι μας καταπίεζε, και είναι πολλά στις μέρες μας. Να είμαστε γεροί και του χρόνου έλεγε ο ένας στον άλλο, και δεν εννοούσε κανένας αν θα είμαστε ζωντανοί ή νεκροί. Γιατί η ζωή δεν είναι τίποτε άλλο από μιά φάση της αιωνιότητας.