Δημιουργική οικονομία στο κέντρο των πόλεων

Την Κυριακή 4 Μαΐου, η Θεσσαλονίκη μετατράπηκε για μια μέρα σε μία διαδραστική πλατφόρμα παρουσιάσεων, προτάσεων και συζητήσεων για το μέλλον της πόλης, με βάση το παρόν και τη διεθνή εμπειρία. Στη σκηνή του Ολύμπιον, μια ημέρα σκέψης, συζήτησης, δράσεων και προτάσεων για τη Θεσσαλονίκη αλλά και παρουσίασης καλών πρακτικών από το εξωτερικό που θα μπορούσαν να αποτελέσουν παραδείγματα εφαρμογής και στη δική μας πόλη. Σε συνεργασία με ξένα ινστιτούτα και πρεσβείες προσκαλέσαμε στη Θεσσαλονίκη 10 ανθρώπους από τη Βρετανία, τη Γερμανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ολλανδία, την Αλβανία, την Τουρκία και την Ελλάδα, που πέτυχαν, για να μας παρουσιάζουν το πώς τα κατάφεραν άλλες πόλεις με βιώσιμες ιδέες, υποδεικνύοντας καλές πρακτικές μεταμόρφωσης μιας πόλης ή μιας γειτονιάς. 

Mετά από πληθώρα εμπειριών σε ζητήματα ανάπλασης και διαχείρισης φεστιβάλ, ο Εgbert Fransen σήμερα ζει στο Άμστερνταμ και εκδίδει ένα μοντέρνο περιοδικό σχετικό με την αστική ανάπλαση στην Ολλανδία και διοικεί μια αναπαλαιωμένη αποθήκη στο Άμστερνταμ, την Pakhuis de Zwijger, η οποία αποτελεί κέντρο καινοτομίας και δημιουργίας. Παραπάνω από 300 προγράμματα που σχετίζονται με την κοινωνική καινοτομία, την τοπική επιχειρηματικότητα, την βιώσιμη ανάπτυξη κ.ά παρουσιάζονται στο χώρο από ειδικούς κάθε χρόνο. Παράλληλα εργάζεται πάνω στη δημιουργία του πρώτου δικτύου πρεσβειών πόλεων και έχει διευθύνει φεστιβάλ μουσικής στο Άμστερνταμ και το Ρότερνταμ.

Ποια είναι τα πιο σημαντικά εργαλεία για να αναπτύξουμε την δημιουργική οικονομία στις πόλεις;

Πρέπει να δοθεί χώρος-με την ευρεία έννοια αλλά και μεταφορικά. Ένα καλό παράδειγμα είναι η κυβέρνηση στην Ολλανδία, η οποία δίνει πολύτιμο χώρο στους δημιουργικούς ανθρώπους για να δουλέψουν. Αξιοποιεί το μεγάλο αριθμό άδειων δημόσιων γραφείων, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν νέοι καλλιτέχνες, σπουδαστές και δημιουργοί, είτε σαν στούντιο είτε σαν γραφείο, με μικρό κόστος ενοικίασης. Οπότε η δημιουργία και η παροχή χώρου εργασίας είναι ένα πολύ σημαντικό πρώτο βήμα, αλλά σίγουρα δεν είναι αρκετό. Είναι σημαντικό να δημιουργηθούν ολόκληρες περιοχές δημιουργικών γραφείων, έστω πειραματικά,  τις οποίες θα υποστηρίζει ο Δήμος και στις οποίες θα παρέχει βοήθεια και επικοινωνία, ώστε να αναπτυχθούν συλλογικά για το καλό της πόλης.

Ένα καλό παράδειγμα είναι και το δικό σας, η δημιουργική αποθήκη δηλαδή που οργανώσατε στο Άμστερνταμ μαζί με την ομάδα σας.

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο Άμστερνταμ, που αναζητούν νέες ευκαιρίες, και τους οποίους υποστηρίζει ο Δήμος δημιουργώντας ευκαιρίες. Εμείς, στο χώρο μας, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε μόνοι μας ένα χώρο στον οποίο εμείς αποφασίζουμε και οργανώνουμε τις δράσεις μας, και στον οποίο συνευρίσκονται άνθρωποι από όλοι την πόλη και μοιράζονται τις γνώσεις και τις ιδέες τους. Πιστεύω ότι στην πόλη πρέπει να συνεργάζεσαι, να μοιράζεσαι γνώση, να μαθαίνεις και να ανταλλάσσεις απόψεις , ώστε να δημιουργούνται δυνατές συνέργειες.  Αυτό προσπαθούμε να επιτύχουμε στην δημιουργική αποθήκη μας.

Ο  Δήμος του Άμστερνταμ πόσο εξυπηρετικός είναι και πόσο σας βοηθάει;

Εξελίσσεται με το χρόνο. Πριν 10 -15 χρόνια οι χώροι στα προάστια του Άμστερνταμ αξιοποιούνταν μόνο βιομηχανικά, αλλά δεν αξιοποιούνται δημιουργικά. Με το χρόνο, δημιουργήθηκαν τόσα πολλά άδεια κτήρια, που ο δήμος δεν είχε άλλη επιλογή από το να τα δώσει στους δημιουργικούς ανθρώπους. Για παράδειγμα, στη Θεσσαλονίκη βλέπω πολλά άδεια καταστήματα. Στο Άμστερνταμ αυτοί οι χώροι γίνονται άμεσα ’’pop-up shops’’, δηλαδή επιτρέπεται σε νέους να μπουν για 2-3 μήνες και να ξεκινήσουν μια δικιά τους start-up, άσχετα άμα θα παραμείνουν στο χώρο ή όχι. Οι ιδιοκτήτες προτιμούν να αξιοποιούνται οι χώροι τους , συνήθως με ελάχιστο νοίκι ή με κάλυψη μόνο του ρεύματος, παρά να παραμένουν άδειοι. Κάποιες φορές οι νέοι καταφέρνουν με το χρόνο να νοικιάσουν κανονικά τους χώρους αυτούς και να ξεκινήσουν και επίσημα την επιχείρηση τους, όπως μικρά εστιατόρια και εταιρίες. Αυτό αναγνωρίζεται και ανακυκλώνεται, υποστηρίζοντας ο ένας τον άλλον.

Ποια ήταν τα εμπόδια που είχατε με το δικό σας πρότζεκτ;

Αρχικά, να καταφέρουμε να καλύψουμε το αρχικό κεφάλαιο και τους μισθούς. Έχουμε 10 ανθρώπους σήμερα, οι οποίοι ασχολούνται μόνο με το προγραμματισμό, το οποίο είναι από τα σημαντικότερα κομμάτια. Έπρεπε να καταφέρουμε να έχουμε μια επαγγελματική οργάνωση για να εξελιχθούμε ,και έπρεπε να δουλέψουμε πολύ για αυτό.

Που βρίσκεται τις χρηματοδοτήσεις σας;

Είναι πολύ δύσκολη προσπάθεια. Υπάρχουν κάποιες πολιτιστικές χρηματοδοτήσεις από την κυβέρνηση, από το Δήμο, και από κάποιες επιχειρήσεις. Για παράδειγμα είχαμε μια χρηματοδότηση από κάποιες μεσιτικές εταιρίες γιατί τρέχαμε ένα πρόγραμμα για την 3D εκτύπωση σπιτιών, και χρειαζόντουσαν οι εταιρίες να έρθουν σε άμεση επαφή με τους ενδιαφερόμενους αυτού του προτζεκτ. Επίσης η εταιρία ύδρευσης και ηλεκτρισμού της πόλης μας υποστήριξαν γιατί είχαμε ένα προτζεκτ για την κυκλική οικονομία.

Πώς πιστεύετε ότι μπορούμε να προσαρμόσουμε αυτές τις πρακτικές στη Θεσσαλονίκη;

Πιστεύω ότι πρέπει να αξιοποιήσετε 2 πράγματα. Πρέπει να αντιμετωπίζετε σταδιακά τα προβλήματα και να εξειδικεύεται τα προγράμματα σε συγκεκριμένες ανάγκες για να έχετε ουσιαστικά αποτέλεσμα, όπως κινητικότητα, πρόσβαση, ενέργεια, νερό. Και φυσικά να υπάρχει συνεργασία με τα πανεπιστήμια. Το δεύτερο είναι ότι πρέπει να αξιοποιήσετε το τεράστιο αριθμό φοιτητών στην πόλη, όχι μόνο επειδή είναι έξυπνοι αλλά επειδή πρέπει να αξιοποιήσετε την δημιουργικότητα τους και να συνδέσετε την πόλη με τα πανεπιστήμια. Για παράδειγμα άμα μαζευτούν 200-300-400 φοιτητές και επιλέξουν να επέμβουν σε μια γειτονιά με προβλήματα, θα κάνουν θαύματα, απλά και μόνο επειδή είναι νέοι, επικοινωνιακοί, και έχουν ανάγκη από εμπειρίες. Φυσικά αναζητώντας τις ανάγκες της γειτονιάς πρώτα, όπως μετακίνηση, μετανάστευση, υγεία, ασφάλεια, εκπαίδευση, εμπόριο. Έτσι φτιάχνονται κοινότητες και γειτονιές, δημιουργώντας σύνδεση μεταξύ των κατοίκων, των ανθρώπων που έχουν μαγαζιά εκεί, των νέων κ.λπ. Και μετά θα διαδοθεί και σε άλλες γειτονιές.