Θεσσαλονίκη: Έξι επενδύσεις που θα αλλάξουν την πόλη

Θεσσαλονίκη: η πόλη όπου τα νέα έργα περισσότερο συζητιούνται παρά υλοποιούνται, όπου οι προσδοκίες για ένα καλύτερο μέλλον αναβάλλονται στο διηνεκές.

Η parallaxi έχει αναδείξει την υφιστάμενη κατάσταση πολλές φορές. Αυτήν τη φορά, όμως, επιλέξαμε να μιλήσουμε για έξι έργα τα οποία φαίνεται να παίρνουν το δρόμο τους και να υπόσχονται μία σημαντική ανανέωση στην οικονομία, τον πολιτισμό και τις υποδομές της πόλης. Σε κάποια έχουν ξεκινήσει οι πρόδρομες εργασίες. Με το καλό να ολοκληρωθούν!

Thess INTEC

Ένα μεγάλο τεχνολογικό πάρκο έξι κτιρίων, με χώρους έρευνας και καινοτομίας, υλοποιείται αυτήν τη στιγμή πλησίον της Περαίας (περιοχή Τσαΐρια). Πρόκειται για το Thess INTEC, μία πρωτοβουλία με επικεφαλής το Νίκο Ευθυμιάδη. Οι λειτουργίες του αναμένεται να επικεντρώνονται σε τομείς όπως η νανοτεχνολογία, η τεχνητή νοημοσύνη, η καθαρή ενέργεια και τα νέα υλικά.

Στο ακίνητο των 760 στρεμμάτων, που παραχωρήθηκε από το ΤΑΙΠΕΔ, θα λειτουργεί επίσης κέντρο αριστείας για επιχειρηματικές δεξιότητες, καταλύματα, συνεδριακό κέντρο, χώροι πρασίνου και εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας. Στον ίδιο χώρο θα εγκατασταθούν και νέα εργαστήρια του ΕΚΕΤΑ. Έχουν ήδη κλειδώσει οι συνεργασίες με τεχνολογικά πάρκα από το Ισραήλ (Gav-Yam Negev Advanced Technologies Park) και τη Γερμανία (Karlsruhe Institute of Technology), καθώς και με το ΠΑΜΑΚ.

Οι πρόδρομες εργασίες ξεκίνησαν πριν έναν χρόνο περίπου, και στις αρχές του 2024 εκδόθηκε το απαραίτητο Προεδρικό Διάταγμα για τις βασικές κατασκευές. Η τρέχουσα εκτίμηση για λειτουργία εκτιμάται το 2026.

Εντός της Πολεοδομικής Ενότητας που θα δημιουργηθεί το Τεχνολογικό Πάρκο ορίζονται τρεις ζώνες και συγκεκριμένα:

Ζώνη Τεχνολογικού Πάρκου στην οποία εκτός των ερευνητικών και παραγωγικών εγκαταστάσεων του τεχνολογικού πάρκου περιλαμβάνονται συνεδριακό κέντρο και οι χώροι για τις συνοδευτικές και βοηθητικές εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης, καθώς και εκτεταμένος κοινόχρηστος χώρος,.

Ζώνη Τουρισμού Αναψυχής στην οποία περιλαμβάνονται ξενοδοχειακή εγκατάσταση και θεματικό πάρκο εκπαίδευσης και αναψυχής (ενυδρείο).

Ζώνη Κοινόχρηστου Χώρου Πρασίνου κατά μήκος του βόρειου παράκτιου τμήματος του ακινήτου.

Οι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι θα καλύπτουν τουλάχιστον το 25% της συνολικής επιφάνειας του ακινήτου. Στο ποσοστό αυτό περιλαμβάνονται ο παράκτιος κοινόχρηστος χώρος πρασίνου στη βόρεια μεριά της έκτασης, ο κοινόχρηστος χώρος για την εξυπηρέτηση αναγκών υπερτοπικής κλίμακας, που θα καλύπτει επιφάνεια τουλάχιστον 90 στρεμμάτων και θα οριστεί χωρικά με το ρυμοτομικό σχέδιο εφαρμογής, το οδικό δίκτυο και οι πεζόδρομοι εντός του Επιχειρηματικού Πάρκου, καθώς και οι χώροι υψηλού πρασίνου περιμετρικά του Επιχειρηματικού Πάρκου.

Κεραμεία Αλλατίνη

Ένα από τα πολλά κτιριακά συγκροτήματα που περιμένουν καλύτερες μέρες είναι αυτό των κεραμείων Αλλατίνη, σε έκταση 81 περίπου στρεμμάτων. Τα κτίρια είναι κατασκευής του 1939, σε σχέδια του μηχανικού Αλβέρτου Αρτίν, και φιλοξενούσαν τη γραμμή παραγωγής, βοηθητικούς χώρους και κατοικίες του προσωπικού.

Το εργοστάσιο κατασκεύαζε τούβλα, πλακάκια, πλάκες δαπέδου, σωλήνες και άλλα είδη κεραμοποιίας. Η ιστορία της επιχείρησης φτάνει στα 1858, όταν οι αδελφοί Αλλατίνη ίδρυσαν μία εταιρεία με δύο κλάδους παραγωγής: κεραμικά και προϊόντα αλευριού. Το 1964 οι κλάδοι ανεξαρτητοποιήθηκαν σε δύο χωριστές εταιρείες. Το 1992 το κεραμοποιείο ανέλαβαν οι αδερφοί Κώτσια και έξι χρόνια αργότερα μετέφεραν την παραγωγή σε νέα μονάδα στο Κιλκίς. Έκτοτε το συγκρότημα αφέθηκε στη φθορά του χρόνου. Μέσα μπορεί ακόμα να βρει κανείς απομεινάρια από τα προϊόντα που παρήγαγε.

Εδώ και περίπου δύο χρόνια φαίνεται πως μία καλύτερη τύχη ίσως είναι εφικτή. Πλέον η έκταση ανήκει στην εταιρεία ΣΤΑΝΤΑ, συμφερόντων Σταύρου Ανδρεάδη, η οποία εκπόνησε τις απαραίτητες μελέτες για την αξιοποίηση του συγκροτήματος. με δημιουργία μητροπολιτικού πόλου αναψυχής, πρασίνου και κατοικίας. Οι κατοικίες θα συγκεντρωθούν σε έναν πύργο 100 μέτρων, το πρώτο πραγματικά ψηλό κτίριο στη Θεσσαλονίκη, ώστε να αποφευχθεί η οριζόντια τσιμεντοποίηση του ακινήτου.

Το μεγάλο κεντρικό κτίριο των κεραμείων, με συνολικό εμβαδόν 13.000 τ.μ., είναι διατηρητέο ως προς το κέλυφος και προορίζεται μόνο για πολιτιστικές χρήσεις. Οι υπόλοιποι δύο όγκοι των διατηρητέων, που έχουν εμβαδόν 7.100 τ.μ., επιδέχονται αλλαγής χρήσης και υπάρχει η σκέψη να αναπλαστούν σε χώρους γραφείων, εστίασης και υποστηρικτικές χρήσεις.

Πέρσι εγκρίθηκε το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο, παίρνοντας το σχετικό ΦΕΚ, και το κεντρικό κτίριο παραχωρήθηκε από την εταιρεία στο Δήμο Θεσσαλονίκης, ώστε να αξιοποιηθεί με χρήσεις πολιτισμού. Εν αναμονή, λοιπόν…

Μουσείο Ολοκαυτώματος Ελλάδας

Ένα όραμα του εκλιπόντος Γιάννη Μπουτάρη που δυστυχώς δεν θα προλάβει να αντικρίσει… Οι πρώτες προσπάθειες για την ανέγερση ενός Μουσείου πανελλαδικής εμβέλειας ξεκίνησαν πριν περίπου 10 χρόνια από τον κ. Μπουτάρη, την Ισραηλιτική Κοινότητα της πόλης και τη γερμανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση, με υποστήριξη και από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η Θεσσαλονίκη επιλέχθηκε λόγω της εβραϊκής κοινότητάς της, από τις σημαντικότερες και πιο μαρτυρικές πανευρωπαϊκά. Η χρηματοδότηση του εγχειρήματος προβλέπεται από πόρους του Ι.Σ.Ν., του γερμανικού κράτους και του ελληνικού Δημοσίου.

Προβλέπεται η κατασκευή ενός οκταγωνικού κτιρίου από σκυρόδεμα και μάρμαρο, έξι ορόφων και δύο υπογείων. Στους τρεις πρώτους ορόφους θα φιλοξενείται η μόνιμη έκθεση του Μουσείου, στον τέταρτο όροφο οι χώροι γραφείων, ενώ στον πέμπτο θα υπάρχει αμφιθέατρο και αίθουσα πολλαπλών χρήσεων με βεράντα. Τμήμα της οροφής του κτιρίου θα είναι προσβάσιμο από το κοινό ως παρατηρητήριο προς την πόλη. Τριγύρω θα υπάρχει ένα αστικό πάρκο, σε άμεση επαφή με τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό, από όπου ξεκινούσαν τα τρένα για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Κατοχή.

Το μουσείο σχεδιάστηκε από τα αρχιτεκτονικά γραφεία EK A Efrat–Kowalsky Architects (Ισραήλ), Heide & von Beckerath Architects (Γερμανία) και Makridis Associates (Ελλάδα). Το οκταγωνικό σχήμα παραπέμπει σε σημαντικά ρωμαϊκά και βυζαντινά μνημεία, όπως το Οκτάγωνο του Γαλεριανού Συγκροτήματος στη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, εξασφαλίζει πρόσωπο προς οκτώ κατευθύνσεις, με εντυπωσιακές πανοραμικές θεάσεις για τους επισκέπτες του.

Τα προβλήματα δεν λείψαν ούτε εδώ. Το οικόπεδο της ΓΑΙΑΟΣΕ που είχε μισθωθεί για την ανέγερση είχε ιδιοκτησιακά προβλήματα. Τελικά, έγινε ανταλλαγή ακινήτων ανάμεσα στην εταιρεία και το Δήμο Θεσσαλονίκης, προκειμένου να εξασφαλιστεί επαρκής χώρος. Αυτό έφερε τροποποίηση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος, και έτσι φτάσαμε από το 2017 στο 2022. Έναν χρόνο αργότερα εκδόθηκε επιτέλους η οικοδομική άδεια και μέσα στο 2024 άρχισαν οι πρόδρομες εργασίες. Πλέον υπάρχει η ελπίδα ότι το μουσείο θα λειτουργήσει τέλη του 2026-αρχές του 2027.

Ανάπλαση ΔΕΘ

Το επόμενο μεγάλο στοίχημα της Θεσσαλονίκης μετά το μετρό. Αυτήν τη στιγμή, το επίσημο πλάνο για το ακίνητο της ΔΕΘ προβλέπει έναν συνδυασμό εκθεσιακών και άλλων χρήσεων με δημιουργία πάρκου και νέων υποδομών. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικοί προβληματισμοί για το «μίγμα» των χρήσεων.

Η ιστορία της ΔΕΘ ξεκινά το 1925 από το Νικόλαο Γερμανό, που είχε την ιδέα για μια «ετήσια διεθνή εμποροπανήγυρη», την πρώτη στην Ελλάδα.

Έναν χρόνο αργότερα, η πρώτη ΔΕΘ άνοιξε τις πόρτες της στο σημερινό πάρκο ανθοκομικής. Το 1935, μόλις τέσσερις ώρες πριν από τον θάνατό του, ο Γερμανός εξασφάλισε από την Αθήνα τις πολυπόθητες υπογραφές για τη μετεγκατάσταση στην περιοχή περίπου όπου λειτουργεί και σήμερα.

Η λειτουργία της έκθεσης διακόπηκε στον ΄Β.Π.Π. και επανήλθε τη δεκαετία του ‘50, αφού ο ισοπεδωμένος χώρος αποκαταστάθηκε με τη βοήθεια του Σχεδίου Μάρσαλ. Τις επόμενες δεκαετίες ανεγέρθηκαν πολλά περίπτερα, κάποια από τα οποία θεωρούνται και σήμερα αρχιτεκτονικά πολύτιμα.

Πριν περίπου 25 χρόνια έπεσε στο τραπέζι η διεκδίκηση της διεθνούς πολύμηνης έκθεσης Expo για το 2008, με δημιουργία νέου εκθεσιακού κέντρου στα δυτικά. Η Θεσσαλονίκη έχασε από την ισπανική Σαραγόσα τη διοργάνωση, όμως οι σκέψεις για μετεγκατάσταση παρέμεναν, μέχρι την έλευση της οικονομική κρίσης, όπου… λεφτά δεν υπήρχαν.

Έτσι, από το 2013 μέχρι το 2019 προωθήθηκε από ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ ένα «υβριδικό» σχέδιο ανάπλασης του τωρινού οικοπέδου, με νέα περίπτερα και συνεδριακό κέντρο, εμπορικούς χώρους, ξενοδοχείο, πάρκινγκ και, κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά, πάρκο. Δύο χρόνια αργότερα, κυκλοφόρησαν οι σχετικές μακέτες και εγκρίθηκε το Προεδρικό Διάταγμα από το ΣτΕ, ενώ παράλληλα έγιναν κάποιες βελτιωτικές τροποποιήσεις στο σχέδιο για αύξηση των «αδόμητων χώρων».

Την ίδια στιγμή, έντονες είναι οι αντιδράσεις από επιστήμονες, παρατάξεις και πολίτες, που βλέπουν στο σημερινό οικόπεδο την τελευταία ευκαιρία για πραγματικό μητροπολιτικό πάρκο στο κέντρο, ζητώντας ξανά τη μετεγκατάσταση της ΔΕΘ. Παράλληλα, καταγγέλλουν την εμπλοκή ιδιώτη στη χρηματοδότηση, ως αντάλλαγμα για την οποία θα ανεγερθεί ένα πάρκινγκ και ένα ογκώδες ξενοδοχείο που θα λειτουργεί αυτός. Ο Δήμαρχος Στέλιος Αγγελούδης προωθεί τη δική του «Σολομώντεια Λύση», ζητώντας παραχώρηση χώρων γύρω από το ακίνητο και αναδιαμόρφωση της ανάπλασης, με σκοπό την αύξηση του πρασίνου χωρίς να γίνει μετεγκατάσταση.

Ενώ το αρχικό πλάνο προέβλεπε τον εορτασμό ενός αιώνα ΔΕΘ με νέο εκθεσιακό κέντρο, πλέον το 2026 υπολογίζεται σαν έτος έναρξης των εργασιών, με στόχο την παράδοση το 2031. Η συνέχεια προβλέπεται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και όλα είναι ακόμα ανοιχτά.

Πρώην ζυθοποιία Φιξ

Ένα ακόμα διαμάντι βιομηχανικής αρχιτεκτονικής στέκεται εδώ και δεκαετίες λαβωμένο στην 26ης Οκτωβρίου. Πρόκειται, φυσικά, για το εργοστάσιο της πρώην ζυθοποιίας Φιξ. Έχει έκταση 23 στρέμματα και βασίζεται στα ευρωπαϊκά βιομηχανικά πρότυπα του 20ου αιώνα. Αποτέλεσε, μαζί με κτίρια όπως η Βίλκα, ο Μύλος και τα πρώην Σφαγεία, μία από τις πρώτες βιομηχανικές συγκεντρώσεις της πόλης.

Το εργοστάσιο κατασκευάστηκε αρχικά για οινοπνευματοποιείο, συμφερόντων της οικογένειας Μισραχή, όμως από το 1892 εντάχθηκαν στο ιδιοκτησιακό σχήμα οι Αλλατίνη και Φερνάντεζ, και αργότερα ο Ιορδάνης Γεωργιάδης. Με την έναρξη του εργοστασίου, εδώ λειτούργησε το μοναδικό για εκείνα τα χρόνια βυνοποιείο στην Ελλάδα. Το 1926, η Κάρολος Φίξ, που είχε το κρατικό μονοπώλιο στην μπίρα ως το 1963, αγόρασε τα μερίδια των πρώτων και λειτούργησε το εργοστάσιο μαζί με το Γεωργιάδη. Το χαρακτηριστικό εμφιαλωτήριο με την τζαμαρία εγκαινιάστηκε το 1959, σε σχέδια του Τάκη Ζενέτου.

Με τη λήξη του μονοπωλίου και την αύξηση του ανταγωνισμού, η επιχείρηση άντεξε μέχρι το 1983. Τελικά, το συγκρότημα εγκαταλείφθηκε και αγοράστηκε το 1991 από την οικογένεια Ζαφειρίδη, που εκμίσθωσε κάποιους χώρους του. Το 1995 το κεντρικό κτίριο και ο εξοπλισμός του κρίθηκαν διατηρητέα. Το 2023, έγινε μια νέα αρχή για το ακίνητο, με την αθηναϊκή Dimand να αναλαμβάνει την αξιοποίησή του. Η ανάπτυξη περιλαμβάνει την αποκατάσταση και επανάχρηση των τριών διατηρητέων συγκροτημάτων, καθώς και την ανέγερση δύο νέων κτιριακών όγκων όγκου 30.000 τ.μ., πιστοποιημένων με σύστημα αειφόρου ανάπτυξης LEED σε επίπεδο GOLD. Σε αυτά θα στεγαστούν γραφεία, εμπορικοί χώροι-καταστήματα και χώροι φιλοξενίας-ξενοδοχείο.

Το 2024, το ΥΠΠΟ ανακοίνωσε «την απευθείας εξαγορά ή την αναγκαστική απαλλοτρίωση» του Κτιρίου 2 του συγκροτήματος, με την Dimand να δηλώνει ότι αυτό δεν επηρεάζει τα σχέδιά της. Αυτήν την περίοδο εξετάζεται η αρχιτεκτονική μορφή των νέων κτιρίων που θα ανεγερθούν. Πριν από μερικές μέρες εκδόθηκε το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα και η εταιρεία ευελπιστεί να ξεκινήσουν οι κατασκευαστικές εργασίες το ΄β εξάμηνο του 2025, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2028.

Παιδιατρικό Νοσοκομείο

Στο Φίλυρο, σε έκταση 40 στρεμμάτων του Λοιμωδών, υλοποιείται το μοναδικό παιδιατρικό νοσοκομείο στη Βόρεια Ελλάδα. Το έργο ανήκει στην «Πρωτοβουλία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για την Υγεία». Ο σχεδιασμός του ανήκει στο γραφείο του κορυφαίου Ιταλού αρχιτέκτονα Renzo Piano. Εδώ θα μεταφερθούν όλες οι παιδιατρικές κλινικές των νοσοκομείων της Θεσσαλονίκης, εκτός από τις νεογνολογικές κλινικές του Παπαγεωργίου και του Ιπποκράτειου.

Θα συνοδεύεται από ένα πυκνό δάσος, κέντρο ψυχικής υγείας, δομή φιλοξενίας συνοδών και πάρκινγκ. Στο επίκεντρο θα βρίσκεται ο βιοκλιματικός σχεδιασμός (πλατινένιο επίπεδο LEED), ο εξοπλισμός τελευταίας τεχνολογίας και η έμφαση στην παιδιατρική εκπαίδευση.

Στις αρχές του 2023, το Ι.Σ.Ν. ακύρωσε το σχετικό διαγωνισμό, δημιουργώντας φόβους για ένα ακόμα «ναυάγιο» στην πόλη. Ωστόσο, σύντομα το έργο ξαναμπήκε σε τροχιά υλοποίησης. Αυτήν τη στιγμή είναι σε εξέλιξη οι κατασκευαστικές εργασίες, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2028. Παράλληλα, σε εξέλιξη είναι από το δημόσιο οι διαδικασίες για δημιουργία των κατάλληλων υποδομών οδικής πρόσβασης στο νοσοκομείο.