ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Η πόλη που ζούμε σε αριθμούς

Illustrations: Dolphins

Σε λίγες μέρες ψηφίζουμε για το μέλλον της πόλης. Μιας πόλης που ζούμε, κινούμαστε, ονειρευόμαστε. Πόσο καλά τη γνωρίζουμε όμως;

Καταγράψαμε σε αριθμούς όσα πρέπει να γνωρίζεις για την πόλη σου.

Το έτος 2021 στα μαιευτήρια της περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης γεννήθηκαν, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, 8.617 παιδιά και απεβίωσαν 14.121 άνθρωποι. Ο νομός Θεσσαλονίκης, όπως και η υπόλοιπη χώρα, παρουσίασε μείωση πληθυσμού κατά την τελευταία απογραφή. Ο μόνιμος πληθυσμός ανέρχεται στο 1.092.919, με τις γυναίκες να κυριαρχούν καθώς αντιστοιχούν στο 52,3% του πληθυσμού. Μόνο στο δήμο Θεσσαλονίκης καταγράφηκαν 4.229 ληξιαρχικές πράξεις θανάτων το 2021, και 3.690 το 2022, ενώ ο μόνιμος πληθυσμός ανέρχεται στους 319.045. Ωστόσο στα στατιστικά αυτά της ΕΛΣΤΑΤ πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι για το 2021 η υπερβάλλουσα θνησιμότητα λόγω Covid-19 για το νομό ανήλθε το 2021 στο 20%. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο πληθυσμός της πόλης από την απογραφή του 2011 μειώθηκε κατά 15.079 κατοίκους.

Οι κάτοικοι σε αριθμούς

Η Ε’ δημοτική κοινότητα, το ανατολικό κομμάτι του δήμου, στα όρια με τον δήμο Καλαμαριάς καλύπτει το 40% με 131.033 μόνιμους κατοίκους. Ακολουθεί η Δ΄ κοινότητα (80.717.), βορειοανατολικά, στα σύνορα του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη, έπεται η κεντρική Α΄ (46.715), και η Β’ (30.164), που περιλαμβάνει την Παναγία Φανερωμένη και την ευρύτερη περιοχή των Δικαστηρίων. Τελευταίες, η Γ’ (26.567) κοινότητα της Άνω Πόλης και η ΣΤ’ κοινότητα Τριανδρίας (9.986).

Εργαζόμενοι και άνεργοι

Η Θεσσαλονίκη εκτός από μείωση πληθυσμού παρουσιάζει και υψηλά ποσοστά ανεργίας. Το μέσο ποσοστό́ του εργατικού́ δυναμικού́ αντιστοιχεί στο 49,8 % του πληθυσμού́ της Θεσσαλονίκης. Ο ίδιος ο δήμος είναι από τους μεγαλύτερους εργοδότες απασχολώντας περίπου 3.700 υπαλλήλους. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Εργασία της ΓΣΕΕ, το 2022 οι μισθωτοί στη περιφερειακή ενότητα Θεσσαλονίκης αυξήθηκαν πάνω από το 60,0% του πληθυσμού σε σχέση με το 2013, όμως ο αριθμός των ανέργων που αναζητούν εργασία δε μειώνεται. Συγκεκριμένα, στο νομό απασχολούνται 254.401 εργαζόμενοι σε 7.860 επιχειρήσεις, ενώ 122.604 είναι οι άνεργοι για το 2022.

Σύμφωνα με τη Εurostat το 2022, η Κεντρική Μακεδονία παρουσιάζει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας στην Ευρώπη, με το ποσοστό να ανέρχεται στο 71,3% των ανέργων, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ε.Ε. βρίσκεται στο 38.5 %. Άλλη έρευνα της Eurostat, το φθινόπωρο του 2022, κατατάσσει τη Θεσσαλονίκη, μαζί την Καντίθ και την Κόρντοβα της Ισπανίας, στις τρεις πόλης με το μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών ως προς το δείκτη ανεργίας. Συγκεκριμένα, ενώ το ποσοστό των ανδρών κινείται λίγο πάνω από το 10%, το αντίστοιχο για τις γυναίκες ξεπερνά το 20%.

Οι φοιτητές

Η πόλη της Θεσσαλονίκης φιλοξενεί παραπάνω από 90.000 ενεργούς φοιτητές. Με βάση τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία, τον Ιανουαρίου του 2021, οι ενεργοί – και όχι απλά εγγεγραμμένοι – προπτυχιακοί φοιτητές του ΑΠΘ ανέρχονται στους 44.491 και του ΠΑΜΑΚ στους 13.766. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2020, στο ΔΙΠΑΕ φοιτούν περίπου από 15.000 προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές.

Η στέγη και η εκμετάλλευση των ακινήτων

Η μέση τιμή για αγορά κατοικίας στο νομό Θεσσαλονίκης τον Ιούλιο 2023 ανήλθε στα 1.902 € ανά τ.μ, τιμή αυξημένη κατά 27,74% σε σύγκριση με τον Ιούλιο 2022 (1.489 €/m²). Ενδεικτικό της εκτίναξης των τιμών είναι ότι η μέση ζητούμενη τιμή τον Δεκέμβριο του 2021, ενάμιση χρόνο πριν, διαμορφωνόταν στα 1.307 € ανά τ.μ.. Μάλιστα για αγορά ενός ακινήτου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τις τιμές του φετινού Ιουλίου, θα πρέπει κανείς να δαπανήσει κατά μέσο όρο 2.563 €/m².

Οι τιμές είναι αντίστοιχα υψηλές και σταθερά αυξανόμενες για την ενοικίαση διαμερίσματος. Χαρακτηριστικά η μέση τιμή για το δήμο Θεσσαλονίκης ανέρχεται στα 8,58 €/m² το μήνα . Οι αντίστοιχες μέσες τιμές τον Δεκέμβριο 2021 ήταν 6,46 €/m². Πιο οικονομική περιοχή παρουσιάζεται αυτή της Παναγίας Φανερωμένης στη Β’ κοινότητα, ακολουθεί η Τούμπα με μικρή διαφορά από την Ανάληψη-Φάληρο. Ο Βαρδάρης, οι 40 Εκκλησιές και η Άνω Πόλη φιγουράρουν στις πιο ακριβές περιοχές μετά το κέντρο της Θεσσαλονίκης. Τα παραπάνω δε μεταφράζονται απαραίτητα και σε ακριβότερα ενοίκια καθώς ενδεικτικά, η περιοχή της Άνω Πόλης διαθέτει κατά μέσο όρο μικρότερα διαμερίσματα συγκριτικά με αυτά της Ανάληψης-Φαλήρου παραδείγματος χάριν. Ενδεικτικά, για την ενοικίαση ενός σπιτιού 60 τ.μ. η μέση τιμή στο Φάληρο ανέρχεται στα 470€, στο κέντρο στα 580€, ενώ στην Άνω Πόλη στα 490€.

AirBnB και ξενοδοχεία

Από την προηγούμενη απογραφή, του 2011, προκύπτει πως ένα μεγάλο ποσοστό (28%) κενών σπιτιών στον Δήμο Θεσσαλονίκης που δηλώθηκαν ως μη χρησιμοποιούμενα. Πιθανότητα, όπως αναφέρουν επιστήμονες του κλάδου, στην πρόσφατη απογραφή το ποσοστό αυτό δεν ελαττώθηκε, αλλά μάλλον έχει αυξηθεί. Το 2022 σε έρευνα της Parallaxi αποτυπώνονταν 1.829 ακίνητα βραχυχρόνιας μίσθωσης, τύπου AirBnB στο δήμο Θεσσαλονίκης. Ο αριθμός αυτός τον Αύγουστο του 2023 ανέρχεται στα 2.960. Η ραγδαία αυτή αύξηση του 61% μέσα σε ενάμιση χρόνο, συνοδεύεται και από έναν συγκεντρωτισμό στην κατοχή των ακινήτων, καθώς μια εταιρεία φαίνεται πως διαθέτει πάνω από 300 διαμερίσματα για βραχυχρόνια μίσθωση σε όλη τη Θεσσαλονίκη, ενώ η επόμενη διαθέτει περίπου 150 ακίνητα. Επιπλέον, οι επισκέπτες του δήμου Θεσσαλονίκης έχουν στη διάθεση τους 65 καταλύματα. Οι τιμές στα ξενοδοχεία αυτά για ένα απλό μονόκλινο δωμάτιο κυμαίνονται από 180 μέχρι 40 ευρώ το βράδυ για ένα άτομο. Αν κανείς επιθυμεί να αναζητήσει μια σουίτα οι τιμές φτάνουν μέχρι και τα 3.110€. Από αυτά, 7 συγκαταλέγονται στα πεντάστερα, ενώ 40 διαθέτουν τουλάχιστον 3 αστέρια.

Τι κάνει η πόλη για την υγεία μας;

Η πόλη διαθέτει 10 νοσοκομεία που υπάγονται στην 3η και 4η Υγειονομική Περιφέρεια. Στον κεντρικό δήμο, οι πολίτες συναντούν επτά κέντρα υγείας, το πολυιατρείο της Αγγελάκη, λίγο πάνω από το ιστορικό κέντρο της πόλης λειτουργεί το τοπικό ιατρείο Ακροπόλεως στην Άνω Πόλη, και το πολυιατρείο Πύλης Αξιού στη δυτική είσοδο. Τα κέντρα υγείας στην ανατολική και δυτική Θεσσαλονίκη είναι αυτά του Ευόσμου, Νεάπολης, Τούμπας, Θέρμης και 25ης Μαρτίου. Οι εξυπηρετούμενοι στα Δημοτικά Ιατρεία ανήλθαν το 2020 στους 8.605 και το 2021 στους 9.410, ενώ οι εξυπηρετούμενοι από το κοινωνικό φαρμακείο αγγίζουν τους 2.000. Το Υπνωτήριο Αστέγων του Δήμου είναι ανοιχτό για περισσότερους από 80 πολίτες, με τα στοιχεία του δήμου να αναφέρουν ότι την περίοδο 2020-2021 φιλοξενούσε κατά μέσο όρο 70 άτομα ημερησίως.

Οι ελλείψεις στην καθαριότητα

Ο Δήμος απασχολεί τυπικά περίπου 1.400 υπαλλήλους στην καθαριότητα. Από αυτούς όμως, υπολογίζεται ότι περίπου 400 εργάζονται στην αποκομιδή. Οι υπόλοιποι είναι οδηγοί, τεχνικοί, διοικητικοί και προσωπικό που στο σταθμό μεταφόρτωσης (ΣΜΑ). Σύμφωνα με πηγή του δήμου, από τα 65 διαθέσιμα απορριμματοφόρα λειτουργούν μόνο τα 25. Παράλληλα, η ίδια πηγή αναφέρει ότι δε πραγματοποιούνται οι απαραίτητοι καθαρισμοί των κάδων και τα απορριμματοφόρα που έχουν βλάβες οδηγούνται σε ιδιωτικό συνεργείο, με το δήμο να έχει δαπανήσει τα τελευταία 4 χρόνια 9.000.000 ευρώ, ενώ διαθέτει δικό τους τεχνικούς και συνεργείο στο Φοίνικα γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό. Το σωματείο εργαζομένων στο δήμο αναφέρει σε πρόσφατη ανακοίνωση του ότι την τριετία 2020-2022 συνέβησαν 120 εργατικά ατυχήματα, ενώ έχουν επανειλημμένα αναφέρει ότι απουσιάζουν ή καθυστερούν οι προμήθειες Μέσων Ατομικής Προστασίας.

Ποια είναι τα πράσινα σημεία της πόλης

Παρατηρώντας τα στοιχεία από το Παρατηρητήριο Χωροθέτησης Αστικού Πρασίνου, το πράσινο γύρω από τα κτίρια που ζουν οι δημότες της πόλης φανερώνει κατά τόπους ταξικές διακρίσεις. Τον καλύτερο δείκτη επάρκειας πρασίνου γύρω από τα κτήρια παρουσιάζει η Άνω Πόλη, η Βούλγαρη, η Νέα Ελβετία και το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. Τον χειρότερο δείκτη παρουσιάζει η περιοχή της Αριστοτέλους, της Αγίας Τριάδας, του Φαλήρου-Ανάληψης, της κάτω Τούμπας και της Καμάρας. Στις περιοχές αυτές – εξαιρουμένης της Αριστοτέλους – βρίσκονται σύμφωνα με την απογραφή τα περισσότερα κενά και παλιά σπίτια (Φάληρο, Αγία Τριάδα, Ιπποκράτειο), ενώ αυτές τις περιοχές επιλέγουν συνήθως φοιτητές (Καμάρα, κάτω Τούμπα) και μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς (Ανάληψη). Αντίθετα η Άνω Πόλη, το κέντρο αλλά και η Βούλγαρη συγκαταλέγονται στις περιοχές με τα υψηλότερα ενοίκια.

Λιγότερα από 2 τετραγωνικά μέτρα ανά κάτοικο αντιστοιχούν στους πολίτες στο δήμο Θεσσαλονίκης, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει έναν αριθμό μεταξύ 8 και 10 τ.μ. ανά κάτοικο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατανομή του πρασίνου ανά κοινότητα στο δήμο.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα του δήμου τον Μάιο του 2022, πρώτη σε έκταση πρασίνου έρχεται η Α’ κοινότητα με 269.881 τ.μ. με μόλις 3.033 δέντρα. Το τέταρτο διαμέρισμα που περιλαμβάνει την Τούμπα βρίσκεται αποκομμένο από το πράσινο με λιγότερο από 1 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο (0,77) και μόλις 1.471 δέντρα. Στο σύνολο του δήμου συναντάμε 907.018 τ.μ. πρασίνου και 15.016 δέντρα.

Μέσα στα όρια του Δήμου λειτουργούν τέσσερα αστικά πάρκα, δηλαδή χώροι πρασίνου άνω των 15 στρεμμάτων: το πάρκο της ΧΑΝΘ, της νέας παραλίας, το Πεδίο του Άρεως κάτω από την ΕΡΤ3, και της Νέας Ελβετίας. Σε αυτά μπορεί να προσθέσει κανείς το άλσος του ΑΠΘ και τους Κήπους του Πασσά. Αντίστοιχα περιορισμένες είναι και οι παιδικές χαρές στο πρώτο διαμέρισμα του δήμου καθώς υπάρχουν τέσσερις διαθέσιμες, ενώ η μια, στην οδό Αχειροποιήτου, ξηλώθηκε και στη θέση της θα τοποθετηθεί τσιμέντο, με απόφαση του Δήμου και της Αττικό Μετρό για λόγους ανάπλασης, κόβοντας παράλληλα επιπλέον 15 δέντρα. Πέρα από αυτήν σήμερα, στο Α’ δημοτικό διαμέρισμα, υπάρχουν άλλες τέσσερις, μια στην Αριστοτέλους, μια στη Ναυαρίνου και άλλες δύο στα αστικά πάρκα που προαναφέρθηκαν, στη ΧΑΝΘ και στην ΕΡΤ3. Αξίζει να σημειωθεί, ότι στις δύο πρώτες πληθυσμιακά κοινότητες του δήμου οι παιδικές χαρές είναι διψήφιες στον αριθμό με 12 στην Δ’ και 20 στην Ε’ αντίστοιχα.

Το ανέκδοτο των συγκοινωνιών

Η Θεσσαλονίκη διαθέτει 89 λεωφορειογραμμές που καλύπτονται από έναν στόλο περίπου 440 οχημάτων την ημέρα. Από αυτά, τα 143 προέρχονται από σύμβαση μίσθωσης, τα 124 από τα ΚΤΕΛ, 157 είναι παλιά οχήματα του ΟΑΣΘ, και τα υπόλοιπα 16 είναι οχήματα που προμηθεύτηκε ο Δήμος από την Λειψία. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Δήμου για το 2018, ο μέσος χρόνος που περπατάνε οι επιβάτες με σκοπό την επιβίβαση σε ένα λεωφορείο είναι 9’ 55’’, ενώ σχεδόν ένας στους δυο επιβιβάζεται και σε δεύτερη γραμμή για να μεταβεί στον προορισμό του. Είναι ενδεικτικό ότι η μέση διάρκεια αναμονής για έναν επισκέπτη που προσγειώνεται στο αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης και θέλει να πάρει το λεωφορείο είναι 35’.

Όπως αναφέρει εργαζόμενος του ΟΑΣΘ είναι αμφίβολο ότι το σύνολο αυτών των 440 λεωφορείων βρίσκεται καθημερινά στους δρόμους, ειδικά την καλοκαιρινή ή τη χειμερινή περίοδο που προκύπτουν περισσότερες βλάβες. Βέβαια, ο βασικός λόγος για τον οποίο στερούνται οι πολίτες τα διαθέσιμα λεωφορεία δεν είναι οι βλάβες, αλλά η απουσία οδηγών, καθώς όπως και στην καθαριότητα έτσι και εδώ πολλοί έχουν επιλέξει τις μετατάξεις. Επιπλέον, οι προσλήψεις στον ΟΑΣΘ έχουν παγώσει για γραφειοκρατικούς λόγους και η τελευταία φορά που ο ΟΑΣΘ προσέλαβε οδηγούς ήταν το 2011.

Το Σχέδιο Βιώσιμης Κινητικότητας του Δήμου που καταρτίστηκε το 2018 έχοντας μελετήσει την κυκλοφορία στους δρόμους παρουσίασε ορισμένα στοιχεία και προτάσεις. Αρχικά παρατηρεί ότι για την μετακίνηση στην πόλη οι πολίτες επιλέγουν τα ΙΧ έναντι των βιώσιμων μέσων μετακίνησης (συγκοινωνίες, πεζή, ποδήλατο). Πιο συγκεκριμένα, σε ποσοστό 44% ο κόσμος επιλέγει το ΙΧ, σε ποσοστό 11% μηχανή, ένα αντίστοιχο ποσοστό κινείται πεζό, ενώ σε ποσοστό 27% επιλέγουν το λεωφορείο. Η πρόβλεψη του ΣΒΚ για το 2025 είναι ότι ένα μικρότερο ποσοστό σχεδόν 41% θα κινείται με ΙΧ και μηχανές, καθώς η ύπαρξη του μετρό σε συνδυασμό με τον ΟΑΣΘ θα επιλέγεται από ένα ποσοστό 37% των πολιτών. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τη μελέτη, ένα σημαντικό ποσοστό 19% δε διαθέτει κανένα όχημα. Η πρόβλεψη για τη χρήση ποδηλάτου το 2025 παραμένει στα ίδια επίπεδα με το 2018, δηλαδή κοντά στο 3%.

Για να μεταβεί κανείς από την Μπότσαρη στη Βενιζέλου τις πρωινές ώρες αιχμής χρειάζεται περίπου 30’, για μια απόσταση 4,7 χιλιομέτρων, τη στιγμή που τις υπόλοιπες ώρες της ημέρας χρειάζεται 20-22’. Λίγο καλύτερη είναι οι χρόνοι τις πρωινές ώρες για το δυτικό κομμάτι της πόλης καθώς κάποιος που έρχεται από τη Σταυρούπολη ή τον Εύοσμο χρειάζεται περίπου 25’, ενώ για να φτάσει στην περιοχή της Καμάρας χρειάζεται 20’, καθώς οι δυτικές συνοικίες έχουν πιο άμεση πρόσβαση στον περιφερειακό. Αντίθετα, κάποιος από την περιοχή της Κρήνης, ακόμη και αν επιλέξει τον περιφερειακό θα χρειαστεί τουλάχιστον 40’ έως και 50’ για να βρεθεί στις 9:00 στην περιοχή της Βενιζέλου.

Από το 2009 η πόλη φιλοξενεί σχεδόν 12 χιλιόμετρα ποδηλατόδρομου στην πόλη. Το 2020 ο δήμος έθεσε σε πιλοτική λειτουργία δυο ποδηλατόδρομους, έναν στη Λεωφόρο Νίκης και έναν επί της οδού Καραμανλή, ο οποίος πλέον έχει καταργηθεί. Tο Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφορών (ΙΜΕΤ) του ΕΚΕΤΑ έκανε μελέτη πάνω στους δυο αυτούς ποδηλατοδρόμους και πρότεινε την κατασκευή ποδηλατόδρομου στην Παπάφη, καθώς και στις οδούς Π. Συνδίκα και Μ. Μπότσαρη και την κάθετη σύνδεση τους με τον ποδηλατόδρομο της παραλίας.

Η εκκίνηση του μετρό στην πόλη της Θεσσαλονίκης παραμένει ένα μυστήριο με τις εξαγγελίες να κάνουν λόγο για έναρξη μέσα στο 2024, αλλά τους πολίτες να μην εμπιστεύονται πλέον καμία σχετική εξαγγελία. Άσχετα με τη ημερομηνία των εγκαινίων του μετρό, η χρήση του εκτός από λύσεις θα δημιουργήσει και νέες ανάγκες. Τόσο ο κόσμος που θα μετακινείται από τις δυτικές συνοικίες όσο και αυτός από τις ανατολικές, θα πρέπει να σταθμεύει κάπου το όχημα του πριν επιβιβαστεί σε έναν συρμό. Η πρόβλεψη χώρων πάρκινγκ παραμένει ζητούμενο, ενώ εκκρεμεί ακόμη ένας νέος συγκοινωνιακός χάρτης που θα λαμβάνει υπόψη την ύπαρξη του μετρό και θα ανασχεδιάζει τις γραμμές των λεωφορείων για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επιβατών.

Το ζήτημα της στάθμευσης πάντως απασχολεί ήδη την πόλη, πριν την άφιξη του μετρό. Ο δήμος είχε στη διάθεση του δύο χώρους-κόμβους στα δυτικά και στα ανατολικά της πόλης, το Ποσειδώνιο και το πολυώροφο πάρκινγκ στην Πολυτεχνείου. Πιο αναλυτικά, το τελευταίο πέρασε, λόγω χρεών του ιδιώτη που το διαχειριζόταν, στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου στις αρχές του 2020 και αμέσως ξεκίνησε να λειτουργεί υπό δημόσιο έλεγχο, με αντίτιμο. Από το Φεβρουάριο του 2023 όμως, το ακίνητο μισθώθηκε για 4 έτη με δυνατότητα ανανέωσης, σε εταιρεία βουλγαρικών συμφερόντων έναντι 446.000 ευρώ. Ο σταθμός αυτός διαθέτει 850 θέσεις με 6 ορόφους. Παράλληλα, στο δήμο λειτουργεί από το 2017 το σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης THESi, με βάση τη σύμβαση που συντηρεί και ανανέωσε πρόσφατα ο δήμος με την κοινοπραξία (50%-50%) των εταιριών Intrakat και Intrasoft. Τα ετήσια έσοδα του δήμου αγγίζουν τα 1,2 εκατομμύρια ευρώ, και σύμφωνα με την αρχική σύμβαση του Μαρτίου του 2017 αυτά προέρχονται από τις 1.987 διαθέσιμες θέσεις. Τον Ιούλιο του 2022 ο δήμαρχος ανακοίνωνε την υπογραφή της σύμβασης για τη διαμόρφωση 20 χώρων στάθμευσης. Στην πραγματικότητα σχεδόν όλοι ήταν ήδη χώροι στάθμευσης, με το δήμο να προβαίνει απλά σε διαγράμμιση και προσθήκη φωτισμού. Ο δήμος παρενέβη ουσιαστικά μόνο σε τρεις περιοχές στάθμευσης στα ανατολικά, απλά με νέα ασφαλτόστρωση, στη Λασκαράτου (52 θέσεις), στο Ποσειδώνιο (190 θέσεις) και στη Μαρία Κάλας (96 θέσεις).

Έρμο μου τρένο

Ο ελληνικός σιδηρόδρομος αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, τα οποία ήρθαν στο φως της δημοσιότητας μόλις μετά το πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών. Ο σταθμός στη Θεσσαλονίκη, εκτός από το δρομολόγιο προς την Αθήνα, εξυπηρετεί δρομολόγια προς Φλώρινα και Δράμα, ενώ σε λειτουργία είναι και ο προαστιακός για Λάρισα. Αξίζει να σημειωθεί πως αν επισκεφτεί κανείς τη σελίδα της Hellenic Train στα διεθνή δρομολόγια θα συναντήσει το εξής μήνυμα: «σε αναστολή μέχρι νεοτέρας». Σύμφωνα με αναζητήσεις σε ταξιδιωτικά πρακτορεία, τα δρομολόγια προς Βελιγράδι, Κωνσταντινούπολη και Σόφια έπαψαν να πραγματοποιούνται από το 2019. Επιπλέον, η απουσία σηματοδότησης και ETCS, που προκάλεσε μεταξύ άλλων το δυστύχημα των Τεμπών, αποτρέπει τη διασύνδεση με διεθνείς σιδηροδρομικές γραμμές. Έτσι, η πόλη της Θεσσαλονίκης που διαφημίζεται ως πρωτεύουσα των Βαλκανίων έχει διακόψει κάθε σιδηροδρομική σύνδεση με τα Βαλκάνια.

Το πλοίο δεν σαλπάρει το βραδάκι

Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης αντίθετα δείχνει να επεκτείνει τους προορισμούς του. Από τον Ιούνιο του 2023, τα πλοία από τη Θεσσαλονίκη ταξιδεύουν προς Σκιάθο, Σκόπελο, Αλόννησο, Μαντούδι, Λήμνο και Λέσβο. Οι γραμμές αυτές είναι διαθέσιμες μέχρι και το Σεπτέμβρη και εξυπηρετούν πολλούς καλοκαιρινούς ταξιδιώτες. Παράλληλα, για το έτος 2023 αναμένονται 69 αφίξεις κρουαζιέρας, ενώ το 2022 καταγράφηκαν πάνω από 130.000 αφίξεις επιβατών. Το λιμάνι λειτουργεί ως εμπορικό βαλκανικό σταυροδρόμι, καθώς από τον Αύγουστο του 2022 ο ΟΛΘ διαθέτει απευθείας σιδηροδρομική σύνδεση με τη Νις της Σερβίας, ενώ διατηρούσε ήδη μια με τη Σόφια. Η σύνδεση αυτή επιτρέπει την εκμετάλλευση του λιμανιού ως κόμβο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων από το εσωτερικό των Βαλκανίων, όπως η Βουλγαρία και η Σερβία, προς διεθνείς προορισμούς.

Η πόλη ανοίγει τα φτερά της αλλά για κοντά

Στο αεροδρόμιο της πόλης σύμφωνα με τη Fraport, μόνο τον Ιούλιο έφτασαν παραπάνω από 321.000 επισκέπτες από το εξωτερικό, ενώ την περίοδο Ιανουάριος-Ιούλιος προσγειώθηκαν και απογειώθηκαν 18.520 πτήσεις από ξένους προορισμούς. Οι προορισμοί εξωτερικού από το αεροδρόμιο Μακεδονίας αγγίζουν σήμερα τους 32, με τα αεροπλάνα που απογειώνονται να πετούν απευθείας από δυτικά προς ανατολικά στο χάρτη, από την Ιρλανδία μέχρι την Αρμενία, και από τα βόρεια μέχρι τα νότια, προς Μάλτα μέχρι και Νορβηγία. Αναφορικά με την κίνηση από την επικράτεια σημείωσε αύξηση των επιβατών κατά 22%, καθώς στο αεροδρόμιο Μακεδονία προσγειώθηκαν και απογειώθηκαν παραπάνω από 12.000 πτήσεις εσωτερικού από την αρχή του έτους με 1.281.005 επιβάτες. Αθροιστικά το αεροδρόμιο έχει υποδεχτεί μέχρι και τον Ιούλιο 30.652 πτήσεις και 3.872.359 επιβάτες. Αναφορικά με την χώρα προορισμού των επισκεπτών τον μήνα Ιούλιο οι Γερμανοί πολίτες έρχονται πρώτοι με μεγάλη διαφορά (94.578) και ακολουθούν οι Βρετανοί (43.056). Την δεκάδα των πρώτων χωρών συμπληρώνουν η Κύπρος, Ιταλία, Πολωνία, Αυστρία, Ισραήλ, Ελβετία, Σουηδία και Ολλανδία. Φυσικά, σημαντική απώλεια για τον εγχώριο τουρισμό, μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, είναι οι Ρώσοι πολίτες οι οποίοι τον Ιούλιο του 2019 έφταναν τους 61.669, με 465 πτήσεις και ακόμη και εν μέσω Covid το 2021 έφτασαν 15.255 Ρώσοι επισκέπτες. Συνολικά το αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης καταγράφει μια μικρή άνοδο επιβατών συγκριτικά με το καλοκαίρι του 2019 όταν τον Ιούλιο έφτανε τους 592.666 επιβάτες, ενώ φέτος τον ίδιο μήνα συγκέντρωσε 596.783.

Μάθε παιδί μου γράμματα

Στο Δήμο Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Αστικής Ανθεκτικότητας, λειτουργούν συνολικά 25 παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί, οι οποίοι φιλοξενούν πάνω από 190 βρέφη και συνολικά πάνω από 1600 παιδιά. Αναφορικά με τα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αυτά είναι μονοψήφια σε αριθμό στη Β’, Γ’ και ΣΤ’ κοινότητα. Τα περισσότερα Λύκεια ωστόσο συναντά κανείς στο κέντρο της πόλης (9), ενώ ΕΠΑΛ συναντά κανείς μόνο στην Β΄ (4) και στη Δ’ κοινότητα της Τούμπας (5). Εκτός από τα παραπάνω στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν και 14 σχολεία ειδικής αγωγής. Τα 11 υπάγονται στη Διεύθυνση Ανατολικής Θεσσαλονίκης και συμπεριλαμβάνονται σε αυτά τρία που φιλοξενούνται στα νοσοκομεία ΑΧΕΠΑ, Ιπποκράτειο και Γεννηματά. Τα υπόλοιπα τρία υπάγονται στη Διεύθυνση Δυτικής Θεσσαλονίκης. Η πόλη της Θεσσαλονίκης φιλοξενεί στο κέντρο της δυο πανεπιστημιακά ιδρύματα, το ΑΠΘ και το ΠΑΜΑΚ, ενώ έξω από την πόλη βρίσκεται και το ΔΙΠΑΕ με 9 σχολές και 33 τμήματα. Στο Αριστοτέλειο υπάρχουν σήμερα 11 Σχολές, που αποτελούνται από 41 τμήματα, με τη μοναδική μονοτμηματική σχολή να είναι αυτή της Ιατρικής. Παράλληλα το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας διαθέτει 8 τμήματα προπτυχιακών σπουδών και 39 προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών.

Εις τόπον χλοερό

Τα κοιμητήρια που διαχειρίζεται ο δήμος Θεσσαλονίκης εντός του αστικού ιστού είναι αυτά της Ευαγγελιστρίας, της Αγίας Παρασκευής στη Νεάπολη και της Μαλακοπής στην Τούμπα, καθώς επίσης και τα κοιμητήρια Αναστάσεως του Κυρίου στη Θέρμη. Πέρα από τα τέσσερα κοιμητήρια που είναι στη διαχείριση του δήμου η πόλη ως σταυροδρόμι πολιτισμών φιλοξενεί μια σειρά από ιστορικά νεκροταφεία. Τα Καθολικά Κοιμητήρια λειτουργούν στην περιοχή των Αμπελοκήπων από την εποχή του 1860, πίσω από τα συμμαχικά κοιμητήρια του Ζέιτενλικ που δημιουργήθηκαν το 1920. Τα Νέα Εβραϊκά Νεκροταφεία, βρίσκονται στην περιοχή της Σταυρούπολης από το 1938 και φιλοξενούν περισσότερους από 1.200 τάφους. Πριν παραχωρηθεί αυτός ο χώρος στην Εβραϊκή κοινότητα, υπήρχαν σύμφωνα με το δήμο περισσότεροι από 400.000 τάφοι στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το ΑΠΘ, ήδη από τις αρχές του 15ου αιώνα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και το Ινδικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο στην περιοχή του Δενδροποτάμου, έξω από την πόλη, στα σύνορα των οικισμών που διατηρούν οι Ρομά της περιοχής.

Αισθητή είναι ωστόσο η απουσία Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας. Παρότι στην Αθήνα δημιουργήθηκε – έστω και καθυστερημένα – κέντρο αποτέφρωσης στη Ριτσώνα, η Θεσσαλονίκη δεν έχει στα σχέδια της ένα τέτοιο κέντρο, παρά το γεγονός ότι αλλεπάλληλες διοικήσεις το είχαν εξαγγείλει. Ενδεικτικό είναι δημοσίευμα της Καθημερινής το 2011, όπου ο τότε αντιδήμαρχος Κωνσταντίνος Ζέρβας έκανε λόγο για το Κέντρο Αποτέφρωσης που επρόκειτο σύμφωνα με τις τότε εξαγγελίες να κατασκευαστεί στα Κοιμητήρια της Θέρμης αναφέροντας ότι: «είναι θέμα πολιτισμού η δημιουργία του αποτεφρωτηρίου». Πράγματι, η απουσία αυτού συνιστά παραβίαση διεθνών συμβάσεων για τα δικαιώματα του ανθρώπου, ενώ οδηγεί χιλιάδες πολίτες στην Αθήνα ή ακόμη και στη Βουλγαρία για την αποτέφρωση των οικείων τους.

Πεθαίνοντας από δίψα

Η πόλη της Θεσσαλονίκης επιδιώκει να αποτελέσει τουριστικό κέντρο, ωστόσο οι ξένοι επισκέπτες που βρίσκονται σε αυτήν τις ζεστές ημέρες του καλοκαιριού δε θα βρουν πουθενά μια δημόσια βρύση για να δροσιστούν. Οι δημόσιες βρύσες έχουν εκλείψει από την πόλη εδώ και πάνω από μια δεκαετία, ενώ πέρυσι σε καλοκαιρινή συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου είχε εξαγγελθεί η έναρξη των εργασιών το φθινόπωρο, για να μετατεθεί αργότερα για τον Ιανουάριο του 2023, αλλά ακόμη και σήμερα οι εργασίες δεν έχουν ξεκινήσει. Η ΕΥΑΘ προσφέρθηκε απευθυνόμενη στο δήμο να εγκαταστήσει δωρεάν δημόσιες βρύσες, ωστόσο ο δήμος φαίνεται να έχει συμφωνήσει στην κατασκευή με τη δωρεά του ποσού από ιδιώτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δημόσιες βρύσες αποτελούν υποχρέωση του δήμου ως αίτημα Ευρωπαϊκής Οδηγίας (2019/904/Ε.Ε), καθώς και νόμο του κράτους (4736/2020) από το 2020 για τον περιορισμό της χρήσης του πλαστικού.

Η τέχνη και η πόλη

Ο νομός Θεσσαλονίκης διαθέτει 36 θέατρα, εκ των οποίων τα 17 είναι δημοτικά και τα 7 από αυτά βρίσκονται στο δήμο Θεσσαλονίκης. Παράλληλα η πόλη εκτός από τις αίθουσες του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, φιλοξενεί 9 κινηματογράφους. Τα καλοκαίρια ανοίγουν τις πόρτες τους στην πόλη 12 θερινά σινεμά εκ των οποίων τα 5 είναι δημοτικά, στους δήμους Πανοράματος, Νεάπολης-Συκεών, Κορδελιού, Ωραιοκάστρου και Πυλαίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Δήμου, η πόλη προσφέρει στους δημότες ένα δίκτυο 17 βιβλιοθηκών. Πέρα από την Κεντρική Βιβλιοθήκη, υπάρχουν επίσης 15 περιφερειακές ανά τους δήμους, με 8 από αυτές να απευθύνονται σε παιδιά, ενώ υπάρχει και μια κινητή βιβλιοθήκη.

Εκκρεμότητα αποτελεί για το δήμο στον τομέα του πολιτισμού το Μουσείου του Ολοκαυτώματος, το οποίο έχει λάβει προέγκριση οικοδομικής άδειας τον Μάρτιο του 2023. Το μουσείο πρόκειται να κατασκευαστεί κοντά στο Σιδηροδρομικό Σταθμό με ορίζοντα ολοκλήρωσης τα τέλη του 2025, ωστόσο δεν έχει αναδειχθεί ακόμη ο εργολάβος, κάτι που χρονολογείται κοντά στο φθινόπωρο.

Αυτοκτονίες

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας «ΚΛΙΜΑΚΑ» το 2022 η Κεντρική Μακεδονία είναι η δεύτερη περιφέρεια στην επικράτεια όσον αφορά τον αριθμό των αυτοκτονιών, μετά την Κρήτη. Ο αριθμός των θανάτων από αυτοκτονίες στη χώρα σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ 2020, ανήλθε σε 464 το 2020, έναντι 530 το 2019. Τα ποσοστά σημείωσαν μείωση κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ωστόσο πλέον σημειώνουν ξανά αυξητική τάση. Τα άτομα επιλέγουν πιο συχνά τη μέθοδο του απαγχονισμού, της πτώσης και του αυτοπυροβολισμού. Η συντριπτική πλειοψηφία των αυτοχείρων προέρχεται από τον ανδρικό πληθυσμό, εργάζονται και συνήθως είναι παντρεμένοι.