Θεσσαλονίκη: Η πόλη που υποδέχεται και ενσωματώνει πρόσφυγες

Λέξεις: Ελένη Χοντολίδου

Η Θεσσαλονίκη έχει τη φήμη της προσφυγομάνας, και πώς αλλιώς αφού φιλοξένησε τους μισούς Πόντιους και Μικρασιάτες πρόσφυγες το ’22 και πολλούς από τους πρόσφυγες και μετανάστες τη δεκαετία του ’90, μετά την πτώση του τείχους και τις ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις.

Στον μαθητικό πληθυσμό οι μαθητές από την Αλβανία, τη Βουλγαρία και τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ ήταν το 30%. Και τότε και μετέπειτα οι πρόσφυγες πρόκοψαν. Φοίτησαν στα σχολεία και στο ΑΠΘ, έκαναν παιδιά και αυτά με τη σειρά τους τα δικά τους παιδιά, δούλεψαν στο δημόσιο, άνοιξαν τις δικές τους επιχειρήσεις, ενσωματώθηκαν (ενίοτε και αφομοιώθηκαν), διέπρεψαν στην επιστήμη, στο επιχειρείν, στον αθλητισμό.

Ενίοτε, σήκωσαν ως αριστούχοι μαθητές και μαθήτριες την ελληνική σημαία. Κανείς δεν ξεχωρίζει από την ομιλία ένα παιδί από την Αλβανία, τη Ρωσία, τη Βουλγαρία σήμερα. Και, ευτυχώς, οι μεικτοί γάμοι είναι μία καλοδεχούμενη πραγματικότητα. Όταν το 2015 ξεκίνησε η προσφυγική κρίση η Θεσσαλονίκη υποδέχτηκε και φιλοξένησε πολλούς πρόσφυγες.

Δεν θέλω να εξιδανικεύσω αλλά η πόλη ήταν «σαν έτοιμη από καιρό». Ο στρατός του σήμερα, άνθρωποι μορφωμένοι και δημοκράτες, με εμπειρία από πρόσφυγες σε άλλες γειτονικές χώρες, ανέλαβε ένα μεγάλο κομμάτι του βάρους, η κοινωνία των πολιτών αγκάλιασε τα παιδιά και τους γονείς τους και ο δήμος Θεσσαλονίκης ενδυνάμωσε το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών. Σε συνεργασία με άλλους όμορους δήμους και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ μέσω του προγράμματος React εγκατέστησε πολλές οικογένειες σε διαμερίσματα. 500 εθελοντές και εθελόντριες προσήλθαν στην πρώτη συνάντηση στον Δήμο για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους.

Ρουχισμός και ταξινόμησή του, απασχόληση παιδιών, μαθήματα ελληνικών και άλλων γλωσσών, παιχνίδι και ψυχολογική υποστήριξη. Δόθηκε πολιτική μάχη για να πάνε τα παιδιά στα σχολεία. Στη Θεσσαλονίκη ήταν το πρώτο σχολείο που δέχτηκε προσφυγόπουλα. Γιατί μάχες; Το προσφυγικό ως νόσος (δεν είναι εμβολιασμένα τα παιδιά), το προσφυγικό ως μπίζνα (όχι εδώ, να πάνε αλλού), το προσφυγικό το άλλο μας πρόσωπο, οι κοντινοί μας πρόγονοι, οι παππούδες μας.

Μουσεία και άλλοι φορείς, με πρώτο το Αρχαιολογικό, υποδέχτηκαν τα παιδιά στα παιδαγωγικά τους προγράμματα ή έφτιαξαν καινούρια. Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μουσείο Φωτογραφίας, Φίλοι της Παραλίας (με δέκα περιπάτους και δωράκια στα παιδιά), Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Λαογραφικό Μουσείο Φιλοσοφικής Σχολής, Ινστιτούτο Γκαίτε ήταν φορείς που έστησαν εκδηλώσεις με αγάπη και γνώση, με ευαισθησία και γνήσια φιλοξενία.

Και ας πούμε και το άλλο: μέσω των ΜΚΟ πολλά νέα παιδιά με προσόντα (γλώσσες, μεταπτυχιακά, κ.ο.κ.) βρήκαν για πρώτη φορά δουλειά που τους έκανε εργαζόμενους και όχι απασχολήσιμους. Οι γονείς μπορεί να είναι άνεργοι και να έχουν τσακιστεί σωματικά, ψυχολογικά και ηθικά. Οι μάνες ειδικά φορτώθηκαν μεγάλο βάρος και ίσως δεν φτιάξουν τη ζωή τους όπως θα ήθελαν και όπως θα τους άξιζε.

Αλλά οι μικροί μας νικητές θα διαπρέψουν, στις επιστήμες, στα γράμματα και τις τέχνες, αλλά και σε λιγότερο απαιτητικά επαγγέλματα, θα γίνουν κομμάτι της πατρίδας μας ή κομμάτι κάποιας άλλης ευρωπαϊκής χώρας, πατρίδα μας κι αυτή, παιδιά με ξενικά ονόματα, αγόρια και κορίτσια, από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και αλλού, παιδιά αραβόφωνα, φαρσόφωνα, κουρδόφωνα, παιδιά της ομάδας των Yazidi, αγόρια και κορίτσια που έχασαν γονείς, αδέλφια, σπίτια, την περηφάνια και την πατρίδα τους θα ενσωματωθούν, θα γίνουν φίλοι με τα παιδιά μας, θα γίνουν τα δικά μας παιδιά.

Οι «τάξεις υποδοχής» που ετοίμασε το Υπουργείο Παιδείας δεν ήταν ακριβώς τάξεις υποδοχής, γιατί τα προσφυγόπουλα ήταν μόνα τους και μεταξύ τους, αλλά από το τίποτε καλό και το απογευματινό σχολείο. Δεν μόλυναν τα άλλα παιδιά, ησύχασαν οι Έλληνες γονείς, οι δήμαρχοι, οι κοινοτάρχες, οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων. Τα προσφυγόπουλα είχαν εμβολιαστεί. Εξάλλου, είχαν κάνει και ένα άλλο εμβόλιο, αυτό της προσμονής, της αντοχής, της ψυχικής ανθεκτικότητας, καθώς όλοι οι πρόσφυγες εξ ορισμού είναι αυτοί που τα κατάφεραν, αυτοί που επιβίωσαν.

Ένα πολύ σημαντικό πράγμα, που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι ότι οι πρόσφυγες μάς θύμισαν την ύπαρξη του δημόσιου χώρου και τον επανέκτησαν όλοι μαζί, διότι κάθονται, ποδοπατάνε τα γρασίδια, παίζουν τα παιδιά τους παντού… τους βλέπεις στην παραλία με τα καρότσια τους να κάνουν βόλτες… Η άλλη όψη της Ελλάδας, αυτής που μας κάνει να μπορούμε να αντέχουμε. 

*Γραμμένο για το τεύχος των 30 χρόνων της Parallaxi

** Δείτε περισσότερα κείμενα του επετειακού τεύχους με ένα κλικ ΕΔΩ