Θεσσαλονίκη: Το σχολείο των αρίστων εξορισμένο επί μια δεκαετία

Κωμικοτραγικές καταστάσεις ζει για μια ακόμα σχολική χρονιά ένα θρυλικό σχολείο της Θεσσαλονίκης.

Ο λόγος για το 5ο ΓΕΛ που τα τελευταία δέκα χρόνια έχει μεταφερθεί από το ιστορικό κτίριο της Κριεζώτου στην οδό Μαρία Κάλλας, στην περιοχή του Ποσειδωνίου Κολυμβητηρίου.

Οι μαθητές του 5ου ΓΕΛ για μια ακόμα φορά προχωρούν σε κατάληψη για να ακουστεί η φωνή τους και να κάνουν γνωστά τα όσα βιώνουν την τελευταία δεκαετία.

Μαθητές και καθηγητές έχουν περάσει και έχουν φύγει από το σχολείο τα τελευταία χρόνια, όμως το πρόβλημα παραμένει άλυτο.

Αυτή τη στιγμή στο 5ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης φοιτούν πάνω από 210 μαθητές που αναγκάζονται να κάνουν τα μαθήματά τους σε προκάτ αίθουσες, ενώ δεν υπάρχει χώρος για να γίνονται τα μαθήματα προσανατολισμού.

Επίσης, πέρα από τις δέκα αίθουσες που γίνονται τα μαθήματα και τη μία της πληροφορικής, δεν υπάρχουν βοηθητικές αίθουσες.

Τον περασμένο Οκτώβριο σε κατάληψη που πραγματοποιούνταν και πάλι στο σχολείο οι μαθητές διαμαρτύρονταν για τις μικρές αίθουσες, την έλλειψη εργαστηρίων, την απουσία στεγασμένου χώρου για να βγαίνουν έξω να προαυλίζονται το χειμώνα, αλλά και για το γεγονός ότι υπήρχαν μόλις τέσσερις τουαλέτες (και αυτές σε κακή κατάσταση) για πάνω από 200 μαθητές

Υπενθυμίζεται ότι το 5ο ΓΕΛ στεγαζόταν στο διατηρητέο της Κριεζώτου έως το 2013, εκεί όπου οι εργασίες ξεκίνησαν το 2016 και αναμένονταν να τελειώσουν στο τέλος του 2022.

Αρχικά, η μετεγκατάσταση θα είχε διάρκεια 6 μηνών, όμως κοντεύει να ξεπεράσει τη δεκαετία!

 Και αυτό γιατί η εταιρεία που πραγματοποιεί τις εργασίες στο κτίριο της Κριεζώτου πήρε παράταση για έναν ακόμα χρόνο, σημαίνει ότι και τη φετινή, αλλά και την επόμενη σχολική χρονιά, οι μαθητές θα αναγκαστούν να παραμείνουν… εξορισμένοι στις Σιδηροκατασκευές της οδού Κάλλας.

Σημειώνεται ότι το εξωτερικό μελετητικό γραφείο στο οποίο είχε απευθυνθεί ο Δήμος Θεσσαλονίκης είχε ενημερώσει ότι το διατηρητέο κτίριο αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στατικής επάρκειας.

Και γι’ αυτό και όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες στο κτίριο της Κριεζώτου και λόγω της ιδιομορφίας του, θα πρέπει να είναι απολύτως διασφαλισμένη η λειτουργικότητα του, ώστε να μην υπάρχει κανένας κίνδυνος για τους μαθητές και τους καθηγητές.

Το ζήτημα του 5ου ΓΕΛ είναι φυσικά το δέντρο στο δάσος του μεγάλου προβλήματος που αντιμετωπίζει η δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη Θεσσαλονίκη όσον αφορά το κτιριακό, αφού νέα σχολεία δεν έχουν γίνει.

Το κτίριο είχε χαρακτηριστεί διατηρητέο με απόφαση του 1987

ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/239/3723/10125/4-3-1987 – ΦΕΚ 165/Β/2-4-1987 

Χαρακτηρισμός ως έργου τέχνης του κτιρίου της οδού Κριεζώτου 2 στη Θεσσαλονίκη, πρώην Παρθεναγωγείο της Μission Laigue Francaise. 

“Χαρακτηρίζουμε ως έργα τέχνης που χρειάζονται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 1469/1950, το κτίριο του 1ου Πρότυπου Γυμνασίου Θεσ/νίκης (πρώην Παρθεναγωγείο Μission Laigue Francaise) στην οδό Κριεζώτου 2 γιατί αποτελεί δείγμα αξιολόγησης αρχιτεκτονικής Διεθνούς Τύπου. Επίσης αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής σχολικού κτιρίου της τρίτης δεκαετίας του αιώνα μας και σημείο αναφοράς για την πολεοδομική εξέλιξη της Θεσ/νίκης. Σχεδιάστηκε από τον Γάλλο αρχιτέκτονα Ρol Lecier και κατασκευάστηκε με την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Α. Γραικού. Έχει φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα και πλινθοδομή και οι κυρίως όψεις του χωρίζονται κατακόρυφα σε τρία μέρη”.

Ιστορία 

Το διατηρητέο κτίριο του πρώην Παρθεναγωγείου της Γαλλικής Λαϊκής Αποστολής στην Κριεζώτου (αρ. αδείας 93/1938), κτίστηκε μεταξύ των ετών 1936-1939, με σχέδια που στάλθηκαν από την Γαλλία και υπογράφονται από τους Αρχιτέκτονες A. Paul Leclerc και Α. Γραικό, ο πρώτος ως μελετητής και ο δεύτερος ως επιβλέπων του έργου. 

Χρησιμοποιήθηκε για διάφορους σκοπούς μέχρι το 1958, όπως Παρθεναγωγείο της Γαλλικής Λαϊκής Αποστολής, Υπηρεσία Ξένων, Επιτελείο της στρατιάς της Καβάλας, στρατιωτικό νοσοκομείο κ.α. 

Tο 1959 το «Ταμείον Ανεγέρσεως Διδακτηρίων Θεσσαλονίκης» αγόρασε από τη Γαλλική Λαϊκή Αποστολή το κτίριο προκειμένου να στεγαστεί το 5ο Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης που στεγαζόταν μέχρι τότε στο σημερινό διατηρητέο του ΜΙΕΤ στην Βασιλίσσης Όλγας. 

Στη δεκαετία του ’60 και πιο συγκεκριμένα το 1966 προστέθηκε γυμναστήριο επί της οδού Κριεζώτου ενώ δύο χρόνια αργότερα το 1968 κτίστηκε ο χώρος ανάμεσα στα δύο κτήρια με χώρους υγιεινής. 

Το 1989, προστέθηκε στο γυμναστήριο επί της οδού Κριεζώτου ακόμα ένα πρόκτισμα με χώρους αποδυτηρίων στο γυμναστήριο. 

Όλες οι προσθήκες, αφού κατασκευάστηκαν πριν τον χαρακτηρισμό του κτιρίου ως διατηρητέο δεν ακολούθησαν την αισθητική του υπάρχοντος κτιρίου παρόλο που τα νέα κτίρια ήταν σε άμεση επαφή με το διατηρητέο. 

Τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας του επί της Κριεζώτου κατασκευάστηκαν και νέες χαμηλές κτιριακές κατασκευές που επίσης δεν είχαν καμία αισθητική ή σύνδεση με το κεντρικό διατηρητέο.

Στο συγκρότημα φιλοξενούνταν το 5ο Λύκειο, το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο, το 2ο Πειραματικό Λύκειο και το 5ο Γυμνάσιο.

Στις 5 Σεπτεμβρίου 2016 εγκαινιάστηκε η νέα πτέρυγα του Ε΄ Γυμνασίου Θεσσαλονίκης, στην οδό Κριεζώτου 2.

Στο 5ο Γυμνάσιο Αρρένων φοίτησε η αφρόκρεμα της Θεσσαλονίκης

Το 5ο Γυμνάσιο Αρρένων έχει το δικό του κομμάτι στην ιστορία της σύγχρονης Θεσσαλονίκης. Από εκεί αποφοίτησε εξαιρετικά μεγάλος αριθμός γνωστών προσωπικοτήτων, όπως πολιτικών, καλλιτεχνών, γιατρών, δικηγόρων και επιστημόνων.

Την ιστορία του σχολείου καταγράφει και εργασία των μαθητών -που πέρασαν από αυτό- και συνεργάστηκαν γι’ αυτό τον σκοπό με τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό κ. Πατήλα Χρήστο.

«Το Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων είναι θυγατρικό το Α’ Γυμνασίου Αρρένων και ιδρύεται το 1936 και πρωτολειτούργησε το έτος 1936-1937 με έξι τάξεις. Τα σχολεία τότε λειτουργούσαν έξι μέρες και όχι πέντε όπως από το 1981 και εξής. Το σχολείο την πρώτη χρονιά ίδρυσής του το διευθύνει, ο γυμνασιάρχης του Α’ Αρρένων, Βαρβατσούλης Κωνσταντίνος. Στο κτίριο της οδού Βασιλέως Γεωργίου 29 λένε πως στεγάστηκε το Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων από το 1933 μέχρι το 1938. Το σχολείο θα αποκτήσει τη φήμη αυστηρού σχολείου, κάτι που θα το κάνει ξεχωριστό μεταξύ των σχολείων της πόλης.

Το σχ. έτος 1937-1938 είναι η χρονιά που το σχολείο μεταφέρεται στο κτίριο της Βασ. Όλγας 108. Εδώ στεγάστηκε το Ε’ Γυμνάσιο μέχρι το 1961 ( τμήματά του συνέχισαν να λειτουργούν και αργότερα αν και το μεγαλύτερο τμήμα είχε μεταφερθεί στην Κριεζώτου. Πάντως το καλοκαίρι του 1962 οι απολυτήριες εξετάσεις διενεργήθηκαν στο κτίριο της Κριεζώτου). Το σχολείο δε, στεγαζόταν εδώ συνεχώς.

Στα χρόνια του Ελληνο-Ιταλικού πολέμου το κτήριο έγινε φουρνάδικο, στα χρόνια της κατοχής το πήραν οι Γερμανοί, μετά την απελευθέρωση ο ΕΛΑΣ και στη συνέχεια Άγγλοι, πρόσφυγες, στρατιωτική υπηρεσία. Τότε το σχολείο μεταφερόταν σε διάφορα δημοτικά της περιοχής, μέχρι να επιστρέψει μετά την απελευθέρωση. Το κτίριο του Ε’ Γυμνασίου Αρρένων βρισκόταν σε μια από τις ωραιότερες και πλουσιότερες περιοχές της πόλης, στις «εξοχές». Η αυλή του Ε’ Γυμνασίου έβγαινε στην θάλασσα. Εξάλλου εκεί, σε εκείνη την πλευρά, γίνονταν το διάλειμμα και η καθημερινή σύνταξη των μαθητών. Το σχολείο λειτουργούσε σε δύο κύκλους. Από τις αίθουσες των πάνω ορόφων έβλεπαν θάλασσα και συχνά οι μαθητές έβλεπαν τη θάλασσα παρά το μάθημα.

Τη δεκαετία του ’40 είναι κατά γενική ομολογία η πλέον δύσκολη που πέρασε η χώρα μας. Τη δεκαετία αυτή, η Παιδεία γενικά αφέθηκε στην τύχη της, ενώ για έξι χρόνια, 1940-1946, το σχολείο αντιμετώπιζε περιβλήματα στέγασης. Τα πιο πολλά σχολεία επιτάσσονται από τους Γερμανούς που πάντα ήθελαν τα μεγάλα κτίρια. Έτσι αρχίζει για τους μαθητές μια περιπέτεια, μια περιδιάβαση από σχολείο σε σχολείο, σε δημοτικά σχολεία, μερικά παλιά και ακατάλληλα. Τα μαθήματα ήταν λίγα, περιορισμένα δηλαδή, και τότε λόγω των συνθηκών που επικρατούσαν, υπήρχε μια επιείκεια. Στις 4 Ιουλίου 1946 αναλαμβάνει την διεύθυνση του σχολείο ο γυμνασιάρχης Κότσιρας Στέφανος του οποίου η φήμη αιωρείται ακόμα μεταξύ των αποφοίτων. Υπήρξε ένας από τους κυριότερους συντελεστές αυτού που λέγεται στην πόλη Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης. Πρώτα πρώτα θα βάλει τάξη στο αρχείο του σχολείου και θα συντάξει τους συνοπτικούς πίνακες κάθε έτους από την χρονιά ίδρυσης του σχολείου. Για πρώτη φορά το σχολικό έτος 1947-1948 οι δύο ανώτερες τάξεις Ζ’ και Η’ χωρίζονται σε «τμήματα κλασικής και πρακτικής κατευθύνσεως». Θα πρέπει να τονίσουμε πως πολλές από τις πρωτοβουλίες του Κότσιρα ήταν αυθαίρετες δηλαδή λόγω των γνωριμιών του στο Υπουργείο, αποφάσιζε να κάνει κάτι πριν πάρει έγκριση. Επίσης ο Κότσιρας έστρεψε την προσοχή του στην αποκατάσταση του κτιρίου, που ήταν πραγματικό ερείπιο, και στην εμπέδωση της πειθαρχίας, έπεισε τους γονείς τα αγόρια να φοράνε πουκάμισα και να αποφεύγουν τις μάλλινες μπλούζες. Έτσι πετυχαίνονταν η πολυπόθητη καθαριότητα.

Στις αρχές του 1950 το Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης ήταν το πιο όμορφο σχολικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης. Ένα πραγματικό στολίδι, κόσμημα στην ανατολική πλευρά της πόλης μας.

Έτσι μέσα από θεατρικές παραστάσεις και εκδηλώσεις με την χορωδία του σχολείου, από τις διάφορες ομάδες με τις οποίες διακρίνονταν στο εσωτερικό μαθητικό πρωτάθλημα, αλλά και από αγώνες στίβου, η ζωή του σχολείου αποκτούσε και ένα άλλο νόημα και σκοπό. Η μαθητική ζωή του Ε’ δεν περιοριζόταν στον περίβολο του σχολείου. Ήταν ανοικτή στην κοινωνία με πολλούς και διάφορους δημιουργικούς τρόπους. Ήταν σχολείο που φρόντιζε συγχρόνως για το μυαλό, την καρδιά και το σώμα.

Η δεκαετία του ΄60 ξεκινά με οιωνούς αρκετά ελπιδοφόρους για την παιδεία, έχουν ψηφιστεί κάποιοι νόμοι για την τεχνική εκπαίδευση και για την γενική. Η Χούντα με μια σειρά από αναγκαστικούς νόμους θα τα γκρεμίσει όλα. Θα σταματήσει διδασκαλίες μαθημάτων, θα σταματήσει τη διδασκαλία της δημοτικής, των Αρχαίων από μετάφραση, θα καταργήσει τα τριτάξια Γυμνάσια και Λύκεια και θα επαναφέρει τις εισιτήριες εξετάσεις για το Γυμνάσιο. Παρόλα αυτά η εργασία και η μαθησιακή διδασκαλία που επιτελείται στο Ε’ Γυμνάσιο αυξάνει τη φήμη του. Τα κλασικά και πρακτικά τμήματα του σχολείου έχουν πολύ μεγάλες επιτυχίες στις Ανώτατες σχολές.

Μαθητές από όλη την πόλη και την επαρχία επιζητούν να εγγραφούν στο σχολείο, ενώ μαθητές από ιδιωτικά σχολεία δίνουν κατατακτήριες εξετάσεις για να ενταχθούν στη δύναμή του.

Τη δεκαετία του 1970 το σχολείο συνεχίζει την πορεία του. Το 1973 θα συμβεί ένα γεγονός που θα ταράξει τη ζωή του σχολείου. Στην έκτη επέτειο της 21ης Απριλίου θα ακουστούν λόγια αντιστασιακά, και μάλιστα από το θεολόγο του σχολείου. Δημιουργείται κάποιος πανικός. Τον Ιανουάριο του 1976 έχουμε μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με την οποία θεσπίζονται:

1. εννεαετής υποχρεωτική εκπαίδευση ( εξατάξιο Δημοτικό και τριτάξιο Γυμνάσιο),

2. τριτάξιο Λύκειο με διαχωρισμό σε Θεωρητική και Θετική κατεύθυνση στις Β’ και Γ’ τάξεις,

3. εξετάσεις από το Γυμνάσιο στο Λύκειο

4. εισαγωγή των Πανελληνίων εξετάσεων για τις Ανώτατες και Ανώτερες σχολές με συνυπολογισμό των βαθμών της Β’ και Γ’ Λυκείου. Το σχολείο από εξατάξιο Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων, έχει μετονομαστεί σε Ε’ Λύκειο Αρρένων Θεσσαλονίκης.

Πριν κλείσει η δεκαετία τα σχολεία γίνονται μεικτά. Ήδη από τα χρόνια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1929 έχουν εξασφαλιστεί ίσες ευκαιρίες εκπαίδευσης στους μαθητές και τις μαθήτριες, αφού καθιερώνονται Γυμνάσια Θηλέων και Αρρένων στις πόλεις και μεικτά στις επαρχίες.

Η δεκαετία του 1980 ξεκινά με απεργίες των καθηγητών. Από τις αρχές του 1981 καθιερώνεται το πενθήμερο στο σχολείο. Το 1982 νομοθετείται το μονοτονικό ενώ το σχολείο γίνεται πλέον 5ο Λύκειο Θεσσαλονίκης, πράγμα που σημαίνει πως φοιτούν αγόρια και κορίτσια. Δημιουργούνται θυγατρικά σχολεία στην περιοχή με αποτέλεσμα να ελαττώνεται η δύναμη του σχολείου. Το σχολείο μετονομάζεται σε 12ο Λύκειο Θεσσαλονίκης το 1986.

Η δεκαετία του 1990 ξεκινά με μία σειρά καταλήψεων από τους μαθητές. Μέχρι τα τέλη του 1998 το σχολείο ονομάζεται 12ο Λύκειο Θεσσαλονίκης, ενώ από την επόμενη χρονιά το σχολείο μετονομάζεται σε 5ο Ενιαίο Λύκειο Θεσσαλονίκης.

Στις αρχές του 2000 οι καταλήψεις έχουν κοπάσει, οι δέσμες έχουν τελειώσει και οι εξετάσεις τους ( τελευταία χρονιά που εξετάστηκαν μαθητές σε μαθήματα δεσμών ήταν το σχολικό έτος 2000-2001)».

Αυτή η αξιοθαύμαστη πορεία του σχολείου και των μαθητών συνεχίζεται μέχρι και σήμερα καθώς το 5ο ΓΕΛ συμμετέχει ανελλιπώς σε ευρωπαϊκά προγράμματα, στο Erasmus, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Νέων, καταγράφει διακρίσεις σε μαθητικούς διαγωνισμούς και αθλητικές διοργανώσεις. 

Τι περιλαμβάνει η μελέτη αποκατάστασης

 Το αρχιτεκτονικό γραφείο OPSIS εκπόνησε για λογαριασμό του Δήμου Θεσσαλονίκης την αρχιτεκτονική μελέτη αποκατάστασης του διατηρητέου σχολείου της οδού Κριεζώτου στη Θεσσαλονίκη.

Αντικείμενο της μελέτης του γραφείου στάθηκε η αποκατάσταση της μορφής του διατηρητέου κτιρίου μετά τις απαραίτητες στατικές παρεμβάσεις στο φέροντα οργανισμό, όπως και η λειτουργική προσαρμογή του στις σύγχρονες προδιαγραφές σχολικών κτιρίων.

Η μελέτη αποκατάστασης του κελύφους επιχειρεί να αναδείξει την ιστορικότητα του κτιρίου, γι αυτό και δόθηκε μεγάλη έμφαση, ώστε οι παρεμβάσεις της στατικής αποκατάστασης να μην αλλοιώνουν την ογκοπλασία των όψεων. Αντίθετα, στο εσωτερικό του κτιρίου τα νέα δομικά στοιχεία (μανδύες, τοιχώματα) είναι εμφανή και δεν ενσωματώνονται σε κατασκευές. Κάθε αυθεντικό στοιχείο που μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί συντηρείται και επανατοποθετείται, ενώ κάθε νέο, που αναγκαστικά προκύπτει, κατασκευάζεται στον βαθμό που είναι δυνατό με το ίδιο σχέδιο και από το ίδιο υλικό. Μικρές διαφοροποιήσεις στο χρώμα, την υφή ή η απλοποίηση του διακόσμου ξεχωρίζουν τα νέα στοιχεία από τα αυθεντικά.