Θεσσαλονίκη-Τουρισμός: Αντιφατικά μηνύματα, κοινό συμπέρασμα

Διαφορετικές αναγνώσεις φαίνεται πως έχει το… ταμείο του φετινού καλοκαιριού και το πώς κινήθηκε ο τουρισμός στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

Μετά από δύο χρόνια πανδημίας όπου «νέκρωσαν» τα πάντα όσον αφορά τις μετακινήσεις από χώρα σε χώρα, το 2022 αναμένονταν με μεγάλη ανυπομονησία από όλους τους εμπλεκόμενους στον κλάδο του τουρισμού.

Όμως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το ζήτημα της ενεργειακής κρίσης που προέκυψε ανέτρεψε τα δεδομένα για μια ομαλή χρονιά σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας, με τον τουρισμό φυσικά να μην ξεφεύγει από την κατάσταση αυτή, ενώ δημιουργείται ένα σκηνικό αβεβαιότητας ενόψει του χειμώνα.

Τελικά, πώς επηρέασαν τη Θεσσαλονίκη όλα τα παραπάνω; Έπρεπε να μπούμε στο «τρυπάκι» της σύγκρισης με το 2019 και πώς θα πορευτούμε από εδώ και στο εξής; Ποιες είναι οι προκλήσεις που μπαίνουν στο επίκεντρο, ώστε η πόλη να μην γίνεται μόνο κόμβος για τη Χαλκιδική, αλλά να αποκτήσει μια τουριστική οντότητα βιώσιμη 365 ημέρες τον χρόνο;

Αεροπορική… προσγείωση

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Fraport το αεροδρόμιο «Μακεδονία» στη Θεσσαλονίκη κατέγραψε αρνητικό πρόσημο στις αφίξεις του καλοκαιριού, αλλά και τον Σεπτέμβριο σε σχέση με το 2019.

Ο καλύτερος μήνας ήταν ο Ιούλιος με 282.000 ξένους επισκέπτες στην πλειοψηφία τους από Γερμανία, Βρετανία, Κύπρο.

Τον Αύγουστο στη Θεσσαλονίκη «προσγειώθηκαν» 556.214 επιβάτες, αριθμός μειωμένος κατά 10,4% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο του 2019. Βρετανία, Γερμανία, Ιταλία κρατούν τα… πρωτεία όσον αφορά τις top-3 εθνικότητες από το εξωτερικό που ήρθαν στην πόλη αεροπορικώς.

Όσον αφορά τον Σεπτέμβριο του 2022, στις αφίξεις επιβατών καταγράφεται μείωση 14% σε σύγκριση με το 2019, αφού στην πόλη ήρθαν μέσω του «Μακεδονία» 468.839 άνθρωποι, ενώ πριν από τρία χρόνια ο αριθμός αυτός ανέρχονταν στους 545.244.

Το γεγονός ότι Ρωσία και Ουκρανία έχουν βγει πλέον από τον «χάρτη» των επισκεπτών είναι φυσικό ότι επηρεάζει κατά πολύ την κατάσταση που διαμορφώνεται στο αεροδρόμιο της πόλης.

Την ίδια ώρα η Θεσσαλονίκη δεν θα διαθέτει (ακόμα) απευθείας πτήση με τις ΗΠΑ, χάνοντας μια ευκαιρία για περισσότερες αεροπορικές αφίξεις από μια δυνατή αγορά.

«Καμπανάκι», επιβίωση, αβεβαιότητα

 Η Ένωση Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης με ανακοίνωσή τους την Τρίτη κάνουν λόγο για ένα «πολύ καλό καλοκαίρι», στο οποίο όμως σημειώθηκε το εννεάμηνο του 2022 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019 σημειώθηκε πτώση τόσο στην πληρότητα της τάξεως του 13,9% με 61% μέση πληρότητα, όσο και στο RevPar (έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο) της τάξης του 3,4%, με το δείκτη αυτό να ανέρχεται για το εννεάμηνο του 2022 μόλις στα 52,61 ευρώ. 

Η αύξηση 12,2% που παρατηρήθηκε στη μέση τιμή δωματίου (ARR), δεν καλύπτει σε καμία περίπτωση την σημαντικότατη αύξηση του λειτουργικού κόστους που αντιμετωπίζουν το τελευταίο διάστημα οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και που αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο όσο προχωράμε προς τον χειμώνα.

Όπως σημειώνουν, τα νούμερα αυτά περιλαμβάνουν και τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου 2022, του μήνα που παραδοσιακά για την περιοχή καταγράφεται η μεγαλύτερη κίνηση.

Ξενοδόχοι σημειώνουν ότι τα νούμερα που καταγράφηκαν το καλοκαίρι που μας πέρασε μπορεί να πλησίασαν την κανονικότητα, αλλά δεν άγγιξαν τα αντίστοιχα του 2019. Βέβαια, ρόλο σε αυτό διαδραματίζει και το γεγονός ότι στο «παιχνίδι» έχουν μπει περισσότερες ξενοδοχειακές μονάδες σε σχέση με τρία χρόνια πριν, όπως φυσικά και η βραχυχρόνια μίσθωση και έτσι να μοιράζεται το σύνολο των τουριστών σε μεγαλύτερο αριθμό κλινών.

Η ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο, η Agrotica του Οκτωβρίου και οι αργίες της ερχόμενης εβδομάδας δίνουν «ανάσα» στους ξενοδόχους, όμως ο προβληματισμός για τον χειμώνα είναι μεγάλος.

Ενεργειακό κόστος και μειωμένες προκρατήσεις για τους μήνες που ακολουθούν δημιουργούν ένα κλίμα έντονης αβεβαιότητας.

Από την πλευρά της η Ένωση Ξενοδόχων σημειώνει ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για «να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης ως τουριστικού προορισμού και στη συνέχεια να εφαρμοστεί με μια στοχευμένη προβολή βασισμένη σε μια σύγχρονη τεχνοκρατική μελέτη προώθησης του για την προσέλκυση νέων αγορών. Ένα σχέδιο που το αναζητά η πόλη χρόνια και που θεωρούμε ότι όλοι – Δήμος Θεσσαλονίκης, Περιφέρεια, Υπουργείο Τουρισμού και φορείς – μπορούν και πρέπει να σταθούν αρωγοί σε αυτό για να μπορέσει η Θεσσαλονίκη να προσελκύει ταξιδιώτες, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους 365 ημέρες το χρόνο».

Επίσης, θέτουν τον σοβαρό προβληματισμό τους για την έλλειψη ζήτησης λόγω μη αναγνωρισιμότητας του προορισμού.

Πρέπει να αποκτήσει εξωστρέφεια το Λιμάνι

Την ανάγκη για κοινή προσπάθεια όλων των εμπλεκόμενων φορέων προκειμένου το λιμάνι της Θεσσαλονίκης να αποκτήσει τη χαμένη του δυναμική, σημειώνουν και οι τουριστικοί πράκτορες που δραστηριοποιούνται στην πόλη.

Όλες οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις έχουν αφετηρία τον Πειραιά, την Ραφήνα, το Λαύριο, την ώρα που η Θεσσαλονίκη είναι «αποκλεισμένη».

Είναι χαρακτηριστικό ότι το καλοκαίρι από τα παραπάνω λιμάνια γίνονται πάνω από 500 δρομολόγια την εβδομάδα, την ώρα που ο αριθμός για τη Θεσσαλονίκη μετριέται στα δάχτυλα των χεριών.

Πρόθεση και διάθεση υπάρχει, αλλά δεν υπάρχει ένα οργανωμένο σχέδιο για να αντιστραφεί η παραπάνω εικόνα.

Η Καβάλα σίγουρα αποτελεί μια λύση. Μπορεί από τη Θεσσαλονίκη να είναι σχετικά κοντά το λιμάνι της, όμως θα πρέπει να σκεφτούμε τι γίνεται και με όσους διαμένουν στην υπόλοιπη Βόρεια Ελλάδα και στη Δυτική Μακεδονία. Οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται περισσότερο χρόνο, αλλά και χρήμα εξαιτίας της αύξησης στις τιμές των καυσίμων προκειμένου να φτάσουν στο λιμάνι της Καβάλας και από εκεί να επιβιβαστούν στο πλοίο ώστε να φτάσουν στον τελικό τους προορισμό προκειμένου να περάσουν λίγες ημέρες ξεκούρασης.

«Είναι αναγκαία η συνδεσιμότητα της Θεσσαλονίκης με περισσότερα νησιά» σημειώνουν οι τουριστικοί πράκτορες της πόλης.

Μάλιστα, υπάρχει τους τελευταίους μήνες συνεργασία με τον Φορέα Τουρισμού Χίου, για να συνδεθεί η Θεσσαλονίκη με τη Χίο και τη Σάμο και κατ’ επέκταση με άλλα 12 ή 13 νησιά, όπως οι Οινούσες, τα Ψαρά, οι Φούρνοι και η Ικαρία.

«Θα έρθουν τα αποτελέσματα, να βγουν μπροστά οι επαγγελματίες»

Ο Αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού, Αλέξανδρος Θάνος, καταθέτει μέσω της parallaxi την άποψή του σχετικά με την πορεία της φετινής καλοκαιρινής τουριστικής κίνησης στην πόλη, αλλά και το τι μπορεί να γίνει από εδώ και στο εξής.

«Το ταμείο σε σχέση με το 2019 είναι γεμάτο. Χάσαμε 1 εκατ. επιβατών από τις πτήσεις από Ρωσία, όμως σχεδόν ισοφαρίστηκε η απώλεια αυτή από τον οδικό τουρισμό το φετινό καλοκαίρι. 

Παρά την ενεργειακή κρίση και τις τιμές των καυσίμων ο οδικός τουρισμός άντεξε, αν και μειωμένος σε σχέση με το 2019. 

Δείξαμε ότι έχουμε ανθεκτικότητα και ότι μπορούμε να ανακτήσουμε το χαμένο έδαφος. Ο Σεπτέμβριος πήγε καλά, ο Οκτώβριος συνεχίζει το ίδιο και τα μηνύματα που έρχονται συγκλίνουν για ένα καλό τουριστικά φθινόπωρο.

Αυτό που ζητάμε από τους επαγγελματίες είναι να βγουν μπροστά. Να δουν τις ανάγκες τους, που τις ξέρουν καλύτερα οι ίδιοι.

Εμείς άλλωστε είμαστε σε διαρκής συνεργασία με όλους. Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να κάνουμε το επόμενο βήμα στη μετά covid εποχή. Διατηρούμε έναν πυρήνα αγορών και προσέλκυσης τουριστών, ενώ είμαστε ανερχόμενος προορισμός και για αγορές άλλων χωρών.

Πρέπει να γίνουμε πρακτικοί και ουσιαστικοί. Υπάρχουν μελέτες που έχουν γίνει ήδη, ενώ δεν μπορούμε να παραλείψουμε το κλίμα εξωστρέφειας που έχει δημιουργηθεί και μέσω της κρουαζιέρας και μέσω του Film Office.

Τα αποτελέσματα θα έρθουν. Εάν οι επαγγελματίες είναι δίπλα μας και έρθουν με προτάσεις, εμείς θα είμαστε εκεί για να τους στηρίξουμε με τα απαραίτητα χρηματοδοτικά εργαλεία».

«Με τις συνθήκες που επικρατούν πετύχαμε ένα θαύμα»

Τη δική της άποψη για το θέμα καταθέτει μέσω της parallaxi και η αντιδήμαρχος Τουρισμού και Πολιτισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης, κυρία Μαρία Καραγιάννη.

«Τα νούμερα που έδωσε στη δημοσιότητα η Ένωση Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης δεν αμφισβητούνται, αλλά δε σημαίνει ότι αποτυπώνουν και την πλήρη πραγματικότητα. Μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου υπήρχαν ακόμα περιορισμοί στις μετακινήσεις. Έπειτα, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πάγωσε τις μετακινήσεις όχι μόνο προς τη Θεσσαλονίκη και την Ελλάδα, αλλά σε όλη την Ευρώπη. Οι αριθμοί της Ένωσης Ξενοδόχων μοιάζουν περισσότερο με στοιχεία 4μηνου, παρά 9μηνου. Δεν μπορώ να σταθώ σε αυτά τα νούμερα. Δεν έχουν ερμηνεία όπως τα παρουσιάζουν.

Επίσης, μην ξεχνάμε ότι η βραχυχρόνια μίσθωση δεν είναι μετρήσιμη. Και πάρα πολλοί από τους ανθρώπους που έρχονται στην πόλη επιλέγουν καταλύματα στο Ιστορικό Κέντρο της Θεσσαλονίκης για τη διαμονή τους.

Βιωματικά και μόνο, κάνοντας μια βόλτα στην πόλη δεν μπορεί κάποιος να μην παρατηρήσει ότι το κέντρο είναι γεμάτο κόσμο και μάλιστα από πολλές εθνικότητες.

Μιλώντας προσωπικά και βγαίνοντας λίγο από το θεσμικό μου ρόλο, θα έλεγα ότι η Θεσσαλονίκη πέτυχε ένα θαύμα δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν. Η πόλη τα κατάφερε καλά, παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες είναι εναντίον μας.

Το 2019 στην Ελλάδα και στην Ευρώπη επικρατούσε ένα κλίμα ανάπτυξης και ευφορίας. Τώρα, είμαστε σε μια φάση όπου μετά την πανδημία ο κόσμος θέλει να ταξιδέψει ξανά, την ώρα που η ενεργειακή κρίση και η ακρίβεια πλήττει όλη την Ευρώπη και όχι μόνο εμάς.

Να μην μένουμε στα νούμερα. Πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να καταβάλουν την ίδια προσπάθεια, ώστε ενωμένοι και συντονισμένοι να τα πάμε ακόμα καλύτερα το 2023, σε μια χρονιά που την αναμένουμε με προβληματισμό εξαιτίας της ακρίβειας και της ενεργειακής κρίσης».

«Παθητική προβολή της πόλης»

Ο επικεφαλής της συμβουλευτικής εταιρίας στον τουριστικό τομέα Wiseram, Σπύρος Πέγκας, μιλώντας στην parallaxi τον Αύγουστο είχε επισημάνει το ζήτημα της παθητικής τουριστικής προβολής της Θεσσαλονίκης.

«Δεν υπήρξε καμία μερίμνα για τα οδικά περάσματα στη Βόρεια Ελλάδα. Ενώ ξέραμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας ότι το επόμενο τουριστικό κύμα που θα περιμέναμε θα ήταν κατά βάση τουριστικό δεν εκμεταλλευτήκαμε το “νεκρό” διάστημα” για να τα φροντίσουμε και να τα βελτιώσουμε. Αντιθέτως, όλο το ενδιαφέρον εστιάστηκε στις επαφές με την TUI και τους υπόλοιπους operators.

Δεν υπάρχει επίσης κανένα ενδιαφέρον για τα περιφερειακά αεροδρόμια. Μόνο σε όσα διαχειρίζεται η Fraport υπάρχουν εξειδικευμένοι μάνατζερς, δίνεται βαρύτητα στο κομμάτι του μάρκετινγκ.

Αεροδρόμια όπως των Ιωαννίνων, της Κοζάνης, της Καστοριάς δεν έχουν καμία απολύτως δικτύωση. Δεν επιτρέπεται ένα αεροδρόμιο όπως των Ιωαννίνων να μην έχει διεθνή πτήση, παρά μόνο τσάρτερ και αυτό με ενέργειες από το ίδιο το αεροδρόμιο.

Η αεροπορική σύνδεση της Θεσσαλονίκης με τις ΗΠΑ ενώ συζητήθηκε δεν έγινε ποτέ.

Υπάρχει πολιτική αδιαφορία και σε εθνικό και σε τοπικό επίπεδο.

Εμείς τα προηγούμενα χρόνια πηγαίναμε στις αγορές, χτυπούσαμε πόρτες. Τότε μας κορόιδευαν, όμως υπήρχε αποτέλεσμα.

Δεν είναι μόνο αποτελεσματικό να πηγαίνεις σε εκθέσεις, να φωτογραφίζεσαι και τέλος.

Είναι σημαντικό που η πόλη πήρε από την UNESCO το χρίσμα της γαστρονομικής πρωτεύουσας, αλλά πρέπει να το πουλήσεις στο εξωτερικό. Να γίνει μια καμπάνια προβολής στοχευμένη, με τουριστικούς πράκτορες, δημοσιογραφικά μέσα, ομάδες που ασχολούνται με τα γαστρονομικά ταξίδια.

Δεν υπάρχει ενεργητική προβολή της πόλης, παρά μόνο παθητική.

Πώς γίνεται η Τουρκία να είναι κάτω από την δεκάδα των επισκεπτών; Πού πάνε αυτοί που έρχονται με τις πτήσεις της Turkish Airlines;

Οι δηλώσεις του Μπουτάρη στο παρελθόν για την Τουρκία είχαν κάνει επικοινωνιακό γκελ στο εσωτερικό της χώρας και πριν μια δεκαετία οι επισκέπτες από τη γειτονική χώρα ήταν στο νούμερο ένα της λίστας.

Επίσης, τα προηγούμενα χρόνια είχε έρθει στη Θεσσαλονίκη η Qatar Airways που αποχώρησε λόγω της πανδημίας, αλλά κανείς δεν ενδιαφέρθηκε για να τη φέρει πίσω. Είχε ανοίξει διόδους σε αγορές όπως η Αυστραλία, οι Φιλιππίνες, η Κορέα. Μια τελείως διαφορετική δεξαμενή πελατών.

Πρέπει να υπάρχει πολιτική βούληση. Είτε μιλάμε για την αγορά της Τουρκίας, είτε του Ισραήλ, που ναι μεν βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα των κορυφαίων επισκεπτών, αλλά και πάλι τα νούμερα είναι χαμηλά, καθώς υπάρχει στη συγκεκριμένη αγορά σκληρό πρέσινγκ και μάρκετινγκ και από άλλες χώρες.

Χρειάζονται στρατηγικές κινήσεις τακτικής, διαπραγματεύσεις με τις αεροπορικές εταιρίες. Η Fraport επιζητά και αυτή από την πλευρά της τέτοιες συνεργασίες, που όμως δεν υπάρχουν.