Τι ζητάνε οι πολίτες της Θεσσαλονίκης να αλλάξει στην πόλη;

Την Κυριακή 29/09 και την Δευτέρα 30/09, στη διάρκεια της παράστασης 2310, του θεατρικού ντοκουμέντου της parallaxi που εξιστόρησε και απογύμνωσε την πτωτική πορεία της πόλης, συνομίλησε με έναν άλλο κόσμο, τον κόσμο της ραπ κι έδωσε λόγο στο κοινό, οργανώσαμε μια δημόσια ψηφοφορία, ένα είδος κοινωνικού πειράματος που έδειξε μια μεγάλη δυναμική.

Τέτοιες μορφές δημοσίου διαλόγου, σαν μια άλλη Εκκλησία του Δήμου βγαλμένη από την αρχαία Αθήνα είναι απαραίτητες για μια ευνομούμενη και ευχαριστημένη κοινωνία. Και αυτό, το επιβεβαίωσε και το 2310. ΛΕΞ, 12ος Πίθηκος, Μικρός Κλέφτης, Dof twogee, Vlospa και Sadam, τα αλλιώτικα παιδιά της πόλης, που έκαναν τέχνη τα κακώς κείμενα του τόπου τους, προβλημάτισαν, εμβάθυναν, βρέθηκαν σε μια κουβέντα και συζήτησαν- μεταξύ άλλων- τι θα άλλαζαν στην πόλη.

Την ίδια ακριβώς δυνατότητα είχαν και οι θεατές της παράστασης αφού, μετά το πέρας της, μπορούσαν να γράψουν σε ένα χαρτί τι θα ήταν αυτό που θα άλλαζαν στην πόλη. Και, ομολογουμένως, οι απαντήσεις είχαν μεγάλο ενδιαφέρον.

Οι άνθρωποι που ψήφισαν έφτασαν τους 241 ενώ οι ψήφοι έφτασαν τις 359 αφού κάθε χαρτί αριθμούσε ένα ή παραπάνω πράγματα που χρειάζονται αλλαγή στην άλλοτε κοσμοπολίτικη και νυν παρηκμασμένη Θεσσαλονίκη. Οι περισσότερες απαντήσεις παρουσίασαν μεγάλο ενδιαφέρον. Άλλες πιο δημιουργικές, άλλες δωρικές, άλλες σαν ένα σενάριο που δυστυχώς φαντάζει ουτοπία για την “νύφη του Βορρά” και τα άλλα κλισέ που κρατούν “ψηλά” το περίβλημα της πόλης. Μόνο που μέσα, η πόλη παραπαίει και οι όποιες προσπάθειες μοιάζουν μια τρύπα στο νερό.

Η parallaxi συγκέντρωσε τις ιδέες που αποτυπώθηκαν στα χαρτιά, τις κατηγοριοποίησε και παρουσιάζει/ αναδεικνύει τα μεγαλύτερα προβλήματα που επισημαίνουν οι Θεσσαλονικείς- και μη- ότι πλήττουν την πόλη και χρειάζονται άμεσα αλλαγή.

Το πράσινο νο.1 επιθυμία των πολιτών

Με αρκετά μεγάλη διαφορά, το πράσινο είναι αυτό που αφορά πιο πολύ τον κόσμο. “Θέλω να ανασάνω” έγραφαν κάποια χαρτιά, “θέλουμε οξυγόνο” άλλα…

Δεν προκαλεί μεγάλη έκπληξη η ανάγκη του κόσμου για πράσινο. Είναι μάλλον αναμενόμενο, οι Θεσσαλονικείς ζητούν το πράσινο με κάθε τρόπο. Όπου και αν βρεθείς στην πόλη, θα ακούσεις κουβέντες για αυτό. Αν μπεις στα social media, θα διαβάσεις σχόλια και τοποθετήσεις. Το “θέλουμε πράσινο” είναι ίσως το νέο σλόγκαν τον Θεσσαλονικιών.

Η πόλη πνίγηκε στο τσιμέντο και την πίσσα. Τότε, που η κλιματική κρίση δεν ήταν ακόμη σαν όρος στη ζωή μας, τότε που οποιοδήποτε “χτίσιμο” σήμαινε πρόοδο, οικονομική ευημερία, επιτυχία. Και κάπως έτσι, χάθηκε το πράσινο κι η Θεσσαλονίκη έγινε άλλη μια τσιμεντούπολη.

Τα πάρκα μετρημένα στα δάχτυλα, μπαίνεις στους χάρτες της Google και η κάτοψη της πόλης είναι.. γκρι. Όχι ότι δεν μπορείς να το συνειδητοποιήσεις αλλιώς αλλά έτσι, για το έξτρα τεκμήριο.

Το άπιαστο (;) όνειρο του μητροπολιτικού πάρκου ΔΕΘ

Πάει πολύς καιρός από τότε που έχει αρχίσει η συζήτηση για το μελλον της ΔΕΘ. Στη θέση , λοιπόν, της έκθεσης η ιδέα είναι να δημιουργηθεί ένα μητροπολιτικό πάρκο. Είναι αίτημα του κόσμου; Είναι ταμένο προεκλογικά από υποψηφίους; Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα; Το σίγουρο είναι ότι στο Ντεπώ, πολύς κόσμος ζήτησε την μετατροπή της ΔΕΘ σε πάρκο.

Πρέπει όμως να αναλογιστούμε γιατί ένα τέτοιο μαζικό αίτημα δεν έχει ήδη διευθετηθεί. Γιατί, μπορεί να ακούμε συχνά ότι αυτό είναι στα σκαριά, υπάρχει σχεδιασμός κ.ό.κ. όμως απ’ ότι φαίνεται αυτό αργεί. Αλλά, και όταν (και αν) έρθει, είμαστε βέβαιοι ότι το αποτέλεσμα θα μας δικαιώνει;

Ακούμε πολλές φορές ότι η επένδυση στο πράσινο είναι μια ιδιαίτερα δαπανηρή διαδικασία. η επένδυση σε πράσινες πρακτικές φαντάζουν μια δαπανηρή διαδικασία, χρήματα της οποίας θα μπορούσαν να δοθούν στην κοινωνία. Στοιχεία δείχνουν πως αυτό δεν είναι απαραίτητο. Ενδεικτικά, η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε 21 χώρες της ΕΕ που παρατηρήθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2023, βρήκε τις 15 από τις 21 χώρες με μειωμένες εκπομπές αερίων και αυξημένο ΑΕΠ. 

Το πραγματικό στοίχημα είναι η συντήρηση ενός πάρκου, η σωστή αξιοποίηση πρασίνου, η κατάλληλη επιλογή της χλωρίδας που θα κοσμεί το πάρκο. Και, εννοείται, η μέριμνα που θα δοθεί στην συντήρηση αυτή, όχι η επιδερμική ενασχόληση με ένα πάρκο μέσα στην πόλη που θα ρημάζει.

Στους δρόμους της Σαλούγκας…

Η δεύτερη σε σειρά κατηγορία που συγκέντρωσε πολλές ψήφους ήταν ο δρόμος. Όχι ο δρόμος δομικά- και αυτό αναφερόταν σε κάποιες ψήφους βέβαια- αλλά η κυκλοφορία, η κίνηση και, πάνω απ’ όλα, η δημόσια συγκοινωνία. Ο ΟΑΣΘ βρισκόταν στην κορωνίδα των ζητημάτων. Περισσότερα λεωφορεία, περισσότερα δρομολόγια, ευκολότερη πρόσβαση στο κέντρο.

Για την δημόσια συγκοινωνία, ακόμη, η επαναλειτουργία τραμ στην πόλη συγκέντρωσε ψήφους ενώ δεν έλειπε αναφορά στο να λειτουργήσει επιτέλους το μετρό.

Αμέσως μετά, το μεγαλύτερο ζήτημα ήταν το πάρκινγκ. Οι πολίτες που συμμετείχαν στην ψηφοφορία ανέδειξαν την έλλειψη πάργκινκ και το χάος που προκαλείται από αυτό, με τα διπλοπαρκαρίσματα, την πολύωρη παραμονή στον δρόμο σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αφήσουν κάπου το όχημά τους.

Ακόμη, πολλοί ζητούσαν αλλαγές στο κυκλοφοριακό, όπως δημιουργία κόμβων αντί για φανάρια, επισκευή των δρόμων, διαγραμμίσεις.

Κεφάλαιο ΜΜΜ – Το “αγκάθι” ΟΑΣΘ

Ο κόσμος έχει πια αγανακτήσει με την κατάσταση του ΟΑΣΘ. Από αγορές λεωφορείων που υπόσχονταν τέλος στην ταλαιπωρία, λεωφορείων που τελικά ήταν κυριολεκτικά ό,τι περίσσεψε και δεν μπόρεσαν να καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων της πόλης, μέχρι τα πρόσφατα ηλεκτρικά λεωφορεία, οι πολίτες δεν έχουν καταφέρει να εξυπηρετηθούν από τη δημόσια συγκοινωνία της πόλης. Με τα αστικά λεωφορεία του ΟΑΣΘ και του ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης να είναι τα μόνα μέσα για να κινηθεί κανείς, η συμφόρηση είναι τέτοια που τα προς διάθεση λεωφορεία δεν ανταποκρίνονται όπως θα έπρεπε.

Τα λεωφορεία μοιάζουν λίγα, τα δρομολόγια είναι σαν τα τυχερά παιχνίδια, αν πετύχεις κάποιο στην ώρα του το διαδίδεις σε όποιον ξέρεις κομπάζοντας. Ακόμη, το να μπεις σε ένα λεωφορείο είναι μια μικρο-κοινωνία, μια άλλη πραγματικότητα. Ένταση, φωνές, τσακωμοί. Μήπως όμως, δεν είναι και τόσο διαφορετική αυτή η μικρο-κοινωνία;

Προς αναζήτηση τέχνης στην πόλη

“Περισσότεροι χώροι τέχνης”, “στήριξη στους καλλιτέχνες”, “να δημιουργηθούν χώροι τέχνης”. Σε αυτήν τη θεματική/ κατηγορία, οι απαντήσεις μιλούσαν όλες για στήριξη στις τέχνες, για άνοιγμα χώρων.

Στις δυο προηγούμενες κατηγορίες υπήρχαν διάφορες προτάσεις. Εδώ, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα και αναδεικνύουν ένα και βασικό πρόβλημα: δεν υπάρχουν πολλοί χώροι τέχνης και, ακολούθως, η πόλη δεν στηρίζει τους καλλιτέχνες. Όταν η parallaxi έκανε την ημερίδα “Αυτοί που μένουν κι αυτοί που φεύγουν” αν κάτι καταλάβαμε ήταν πως, το να μείνει ένας καλλιτέχνης στην πόλη θέλει αυτοθυσία και σίγουρα είναι πολλοί παράγοντες που τον κρατούν εδώ. Η πολυτραγουδισμένη Θεσσαλονίκη, η πόλη που έχει γραφτεί και ξαναγραφτεί φαίνεται να μη μπορεί να “στεγάσει” καλλιτέχνες. Και αυτό είναι θλιβερό.

6 άνθρωποι ανέβηκαν στη σκηνή του Ντεπώ. 6 Θεσσαλονικείς, οι οποίοι στο είδος τους, είναι οι πρώτοι. Πόσοι ηθοποιοί, ζωγράφοι, φωτογράφοι, συγγραφείς, ποιητές έχουν γεννηθεί από τη  “Σαλούγκα μάνα”. Και πόσους αυτή η “μάνα” διώχνει από το σπίτι, τα δίνει κάπου που θα είναι καλύτερα εκεί.

Παρότι γίνονται κάποια φεστιβάλ, παρότι υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται με την τέχνη, δεν αρκεί. Υπήρξαν άνθρωποι που έγραψαν στο χαρτί “να αλλάξει ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού”. Ωστόσο, ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη, ούτε την παίρνει μακριά. Είναι κάτι πιο συλλογικό αυτό που έχει οδηγήσει αυτή την πόλη να στέλνει τα παιδιά της στην Αθήνα.

Πάντως, η Θεσσαλονίκη έχει τέχνη και είναι τέχνη. Η πόλη των παραδόξων, η πόλη μας, έχει μπει σε μια κατάσταση art drain, art gain. Και μόνη της μπορεί να βγει από αυτό.

Είχα τ’ όνειρό μου, το ποδήλατό μου…

…Και όλα έμοιαζαν σωστά. Ή, τουλάχιστον, θα έμοιαζαν σωστά, αν η πόλη είχε έναν ολοκληρωμένο, αδιάκοπο ποδηλατόδρομο καθώς και περισσότερα ποδήλατα. Έτσι απάντησαν πολλοί στην ψηφοφορία του Ντεπώ. Ο ποδηλατόδρομος ήταν ένα από τα βασικά αιτήματα του κοινού. “Θα προτιμούσα να πηγαίνω στη δουλειά με το ποδήλατο σε 10 λεπτά, όχι να κολλάω στην κίνηση και να πηγαίνω από την αρχή με κούραση” έγραφε ένα χαρτί.

Μια Θεσσαλονίκη – έξυπνη πόλη θα ωφελούσε πάντες ημών. Τι κι αν τα φυλλάδια με τις θέσεις των παρατάξεων στην προεκλογική περίοδο συνήθιζαν να μιλούν για έξυπνη και βιώσιμη πόλη, ακόμη ο ποδηλατόδρομος- ένας σοβαρός και ασφαλής ποδηλατόδρμος, για να είμαστε ακριβείς, δεν έχει φανεί.

Πάντως, ο ποδηλατόδρομος θα μπορούσε να είναι απάντηση και στο πρόβλημα με τους δρόμους και με ένα σοβαρό σχέδιο να καλύπτονται δυο αιτήματα της κοινωνίας.

Καθαριότητα, η μισή αρχοντιά

Και, φαίνεται πως μας λείπει σίγουρα μισή αρχοντιά. Τουλάχιστον αυτό δείχνουν οι ψήφοι που θα άλλαζαν την καθαριότητα της πόλης. “Δεν αντέχω να βλέπω έτσι την πόλη”. Δεν αντέχω να βλέπω έτσι την πόλη… Οι πολίτες έχουν αγανακτήσει με την κατάσταση της καθαριότητας. Τι κι αν ακούμε έξω, στις κουβέντες, ότι το ζήτημα πάει κάπως καλύτερα, η πραγματικότητα είναι μια.

Ογκώδη αντικείμενα στους κάδους, σκουπίδια στα πεζοδρόμια, απορριμματοφόρα περνούν διάφορες στιγμές της ημέρας αλλά και πάλι η πόλη είναι βρώμικη. O Σύλλογος Εργαζομένων του δήμου Θεσσαλονίκης (ΣΕΔΘ) έχει κάνει λόγο για ανάγκη πλήρους αναδιάρθρωσης της Υπηρεσίας Καθαριότητας, για ισομερή ανακατανομή του υπάρχοντος προσωπικού, καθώς και αλλαγή διαδικασιών και παρακολούθησης όλου του συστήματος βλαβών και επισκευών όλων των οχημάτων της Υπηρεσίας.

Όμως, η μεγάλη πληγή της πόλης, η καθαριότητα ακόμη δε βρίσκεται εκεί που πρέπει, παρά τις όποιες προσπάθειες.

Και πως να είναι καθαρή μια πόλη, όταν δεν είναι καθαρή η ατμόσφαιρα. Μια Θεσσαλονίκη με επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Με μια πόλη που ήδη ξεπερνούσε τις φυσιολογικές τιμές πριν την εκκίνηση του επιβλαβούς για την ατμόσφαιρα flyover κατά 3 περίπου φορές από τα όρια του Π.Ο.Υ., η Θεσσαλονίκη έχει “καταδικαστεί” πολλές φορές για την ποιότητα του αέρα που εισπνέουν οι πολίτες.

Ρύπανση από αέρος, ρύπανση υδάτινη, ρύπανση επίγεια. 2310 και χάνουμε εμείς στο σκορ, παραφράζοντας στίχο του ΛΕΞ…

Αυτοί ήταν οι πέντε βασικοί πυλώνες, τα πέντε πράγματα που ο κόσμος θέλει κατά κύριο λόγο να δει αλλαγμένα άμεσα στην πόλη. Στη συνέχεια ακολουθήσαν με εξίσου σημαντικό αριθμό ατόμωνη προσβασιμότητα, “περισσότερες ράμπες”, τα πεζοδρόμια, τα οποία είναι γεμάτα από τραπεζοκαθίσματα. Έπειτα, ήταν η μέριμνα για τους αστέγους που συγκέντρωσε πολλές ψήφους. “Δήμαρχε, έρχεται χειμώνας, κάνε κάτι για τους αστέγους” έγραψε κάποιος. Αντίστοιχα, οι πολίτες ζητούν παραπάνω μέριμνα για τα ζώα, διατήρηση του κίτρινου αναφορικά με τον φωτισμό της πόλης και όχι επιλογή λευκών φώτων σε σημεία, ενώ υπήρξαν προτάσεις για μεγαλύτερη έμφαση στα σχολεία. “Όχι άλλους αστυνομικούς, προσλάβετε δασκάλους ή γιατρούς” έγραψε χαρακτηριστικά κάποιος.

“Να πάρουν οι νέοι την πόλη στα χέρια τους”, “επιτροπές γειτονιάς”, “συνέλευση σε κάθε γειτονιά”, “Θεσσαλονίκη για τους πολίτες της και όχι για τους τουρίστες”, “κοινωνική κατοικία’. Ο κόσμος ζήτησε ακόμη αλλαγές που αφορούν, κατά μια έννοια- τον τρόπο διοίκησης αλλά και την στήριξη των πολιτών. Ένα πιο συμμετοχικό μοντέλο. “Περισσότεροι δημόσιοι διάλογοι σαν κι αυτόν εδώ” έγραψε κάποιος, αναφερόμενος σε αυτό που συνέβη στο Ντεπώ.

Δημόσιοι χώροι, παρέες, διάλογος, αξιοποίηση/ ανάπλαση κτιρίων. “Να σβήσουν τα γκράφιτι“, “φτιάξτε τοίχους για γκράφιτι”, “περισσότερες εκδηλώσεις“, “να γίνουν τα πρώην στρατόπεδα πάρκα“, “να γίνει το Λοιμωδών χώρος τέχνης” κι άλλα, κι άλλα, κι άλλα…

Αυτοί είναι οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης. Ζητούν πράσινο, ζητούν τέχνη, ζητούν προσβασιμότητα. Ζητούν συγκοινωνία και μια καθαρή πόλη. “Είναι όμορφη η Θεσσαλονίκη, να την ξανακάνουμε την κοσμοπολίτικη πόλη που ήταν κάποτε“. 

Αν φανταστούμε αυτήν την πόλη, αν συλλέξουμε όλα αυτά και τα συνδέσουμε, το αποτέλεσμα θα είναι μίλια μακριά από την πόλη σήμερα. Μια πόλη με ποδήλατα, μια πόλη πράσινη, καθαρή, που απαιτεί τη συμμετοχή όλων μας. “Περισσότερες ευκαιρίες”, “Ευκαιρίες καριέρας, όχι δουλειάς”, “αλλαγή νοοτροπίας, όχι άλλος συντηρητισμός, όχι άλλος ωχαδερφισμός“…

Αλλαγή νοοτροπίας. Μια πόλη εξωστρεφής που παγιδεύτηκε στην εσωστρέφεια…

Στο Ντεπώ, οι πολίτες είχαν έναν καμβά. Ένα απλό λευκό χαρτί. Και είχαν και μπογιά, το στυλό. Και, αντί να πετάξουν την μπογιά πάνω στο χαρτί, αυτοί επέλεξαν να ζωγραφίσουν. Και ίσως, αν όλοι μαζί πιάσουμε από ένα πινέλο, το αποτέλεσμα θα είναι μαγικό. Για τη Θεσσαλονίκη που, και στην ύστατη στιγμή, τολμάμε να πιστεύουμε και να οραματιζόμαστε για αυτή…