Το χρονικό δύο ημιτελών μεσοπολεμικών κτιρίων: Εγνατία 32 & 34

Στο κέντρο του μεγάλου μετώπου του οικοδομικού τετραγώνου που ορίζεται από τις οδούς Εγνατία, Συγγρού, Βαλαωρίτου και Λέοντος Σοφού εντοπίζονται τα δύο χαμηλότερα κτίρια της περιοχής, στα νούμερα 32 και 34 της Εγνατίας οδού. 

Πρόκειται για «προσοδοφόρα» κτίρια, όπως συχνά αποκαλούνταν τα κτίρια με καταστήματα και γραφεία στην περίοδο του Μεσοπολέμου.

Το οικόπεδο επί της οδού Εγνατίας 34, αρχικά κατακυρώθηκε στην ιδιοκτησία των Γεωργίου Βρέλλα (Προέδρου των βενζινοπωλών Θεσσαλονίκης) και του Στέργιου Τζήμα, κατά τη δημοπρασία της 5ης Ιουλίου 1924. 

Παρά το γεγονός ότι οι δύο έλληνες ιδιοκτήτες προχώρησαν στην κατάθεση σχεδίων για έκδοση οικοδομικής άδειας, σύντομα πούλησαν το οικόπεδό τους στους Ισχού & Σολομών Μπενβενίστε, Σιντό & Δαβίδ Μασαράνο, Μαλάχ Γιουσέ και Ααρών Χαλφών. 

Τη μελέτη του κτιρίου ανέλαβε ο αρχιτέκτονας της Σχολής Καλών Τεχνών της Κωνσταντινούπολης Μάξιμος Ρουμπένς, ο οποίος σχεδίασε ένα τριμερές κτίριο με βάση, κορμό και στέψη και κεντρικό κατακόρυφο άξονα συμμετρίας. Το ισόγειο με τα υαλοστάσια των καταστημάτων και ο 5ος όροφος –στέψη με τον κεντρικό ημιϋπαίθριο χώρο με τις κολώνες– εξισορροπούν, με τη διάτρητη από ανοίγματα όψη του κορμού που διαιρείται σε τρείς κατακόρυφες ζώνες με τέσσερεις τριώροφους ψευδοπεσσούς.

Για το οικόπεδο, επί της οδού Εγνατίας 32, ιδιοκτησίας Ισραέλ Νισσήμ και Μαρκ Ασσαέλ (ιδιοκτήτη βιοτεχνίας μαχαιροπήρουνων), ο μηχανικός Ελί Χασίδ Πλεϊμπέρ σχεδίασε ένα εμβληματικό κτίριο, που παρά το γεγονός ότι δεν ήταν σε γωνιακό οικόπεδο, εμφανίζεται με πυργοειδή απόληξη στην βορειοδυτική του άκρη.

Το εξαώροφο κτίριο, οργανωμένο σε βάση, κορμό και στέψη, ενσωματώνει αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες εμπνευσμένες από τη γαλλική αρχιτεκτονική πρακτική της εποχής. Η έκκεντρη απόληξη στο δυτικό άκρο με μεγάλο τοξωτό άνοιγμα δεν υλοποιήθηκε καθώς η ανέγερση του κτιρίου σταμάτησε στον πρώτο όροφο. Και αυτό το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως κτίριο γραφείων και λίγο πριν το Β΄Παγκόσμιο, μετατράπηκε σε κλινική του γιατρού Αλέξανδρου Παπαχρίστου.

Σήμερα, τα διώροφα μεσοπολεμικά κτίρια παρά την ανακαινισμένη ωστόσο αλλοιωμένη εικόνα των ισογείων τους, εμφανίζονται το ένα, στην Εγνατίας 32, «καλυμμένο» με μία σύγχρονη ελαφριά πρόσοψη που προβάλλει την εταιρεία κινητής τηλεφωνίας που στεγάζεται στο ισόγειο, ενώ ο όροφος του κτιρίου επί της οδού Εγνατίας 34, παρεμένει αφημένο στην καταστροφική δράση του χρόνου που περνά.

Αφού στέγασαν αρχικά καταστήματα και γραφεία, μεταπολεμικά για το Εγνατίας 34, εκδόθηκε άδεια λειτουργίας ξενοδοχείου. Ωστόσο, μάλλον δεν λειτούργησε ποτέ ως ξενοδοχείο, ενώ για αρκετά χρόνια και μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80 υπήρξε οίκος ανοχής. Σήμερα οι όροφοι και των δύο κτιρίων λειτουργούν ως αποθήκες των υποκείμενων καταστημάτων, περιμένοντας την ολοκλήρωσή τους.

*H Σμαρώ Κατσάγγελου είναι τελειόφοιτη Τμήματος Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ.