Το δράμα των νέων εργαζομένων της Θεσσαλονίκης

Λέξεις: Γιώργος Σχοινάς / Εικόνες: Μηνάς Τσίτσης

Τι σημαίνει το να είσαι νέος εργαζόμενος στην πόλη της Θεσσαλονίκης; Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζεις και τι σου προσφέρει η πόλη; Γιατί να μείνεις εδώ και να μην ψάξεις δουλειά σε άλλη πόλη ή στο εξωτερικό;

Δύσκολα αλλά και σημαντικά ερωτήματα. Ιδιαίτερα σε μια περίοδο που οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην αγορά εργασίας είναι ακόμα εμφανείς και το φαινόμενου της εξόδου επιστημόνων από την χώρα μας για εύρεση εργασίας στο εξωτερικό υπαρκτό. Οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων δεν βρίσκουν εύκολα εργασία στο αντικείμενο τους και όταν το κάνουν οι συνθήκες δεν είναι πάντοτε οι καλύτερες. 

Τα στοιχεία υπάρχουν. Υπολογίζεται ότι στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης κατοικούν 297.619 άτομα ηλικίας 15 έως 35 ετών. Από αυτά, τα 119.296 είναι απόφοιτοι Λυκείου, τα 27.767 απόφοιτοι κάποιου ΙΕΚ ή Κολλεγίου και τα 72. 146 κάτοχοι προπτυχιακού, μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου σπουδών. Ένα 40 % των φοιτητών εργάζεται κατά την διάρκεια των σπουδών του, την ίδια στιγμή που περίπου το 60% των νέων ηλικίας 20 έως 30 ετών απαντάει πως θα ήταν διατεθειμένοι να αλλάξουν τόπο κατοικίας για να βρουν εργασία. Στην περίπτωση των απόφοιτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το ποσοστό είναι 57,6%, το 19% του οποίου είναι διατεθειμένο να αλλάξει πόλη ή ακόμα και χώρα εντός Ε.Ε, προκειμένου να βρει εργασία. Χαρακτηριστικό είναι ότι από το 2012 έως το 2018 η χώρα μας είχε πάνω από 100.000 εξερχόμενους μετανάστες, ενώ το 2020 είχαν μειωθεί στους 77.837. Μέχρι και το 2017 περίπου οι μισοί από όσους έφευγαν ανήκαν στην ηλικιακή ομάδα 25-44 ετών. Περίπου το 5,9 με 8% των Ελλήνων πτυχιούχων έφυγε από την χώρα και παραμένει στο εξωτερικό.* Οι εργασιακές και εκπαιδευτικές αλλά και ευρύτερα οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της χώρας μας δημιούργησαν και συνεχίζουν να δημιουργούν το φαινόμενο του Brain Drain. Τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι ίσως βελτιώνεται η κατάσταση, με το άνοιγμα κάποιων εργασιακών προοπτικών σε συγκεκριμένους κλάδους και την δυνατότητα υποστήριξης  ορισμένων νέων επιστημόνων από την χώρα μας. Χρειάζεται βέβαια ακόμα πολλή προσπάθεια και δουλειά, τόσο στο κομμάτι των προοπτικών εύρεσης εργασίας, όσο και στο κομμάτι των εργασιακών συνθηκών.

Όντας μια πόλη με «βαριά παραγωγή»  νέων επιστημόνων, η Θεσσαλονίκη οφείλει να ενδιαφερθεί για αυτό το φαινόμενο και να δει τι μπορεί να κάνει για να δώσει ευκαιρίες στους νέους εργαζόμενους της. Τι να αλλάξει και τι να διατηρήσει για να προσφέρει τις κατάλληλες υποδομές στο εργατικό της δυναμικό. Για όλα αυτά και προσπαθώντας να απαντήσουμε σε κάποια από τα παραπάνω, συνομιλήσαμε με τέσσερεις νέους εργαζόμενους της πόλης για να δούμε τι γνώμη έχουν για την Θεσσαλονίκη, την αγορά εργασίας, τις εργασιακές συνθήκες και το μέλλον τους στην πόλη, αλλά και στην χώρα ευρύτερα.

Ειρήνη, 23

Κατοικώ μόνιμα στην πόλη της Θεσσαλονίκης τα τελευταία 6 χρόνια. Σπουδάζω Νεοελληνική Φιλολογία και ταυτόχρονα τους τελευταίους 6 μήνες εργάζομαι στον τομέα του εμπορίου. Στην Θεσσαλονίκη η εύρεση εργασίας είναι δύσκολη υπόθεση. Οι θέσεις εργασίας που υπάρχουν είναι αναντίστοιχες με το επίπεδο σπουδών που έχουν οι νέοι άνθρωποι. Πιστεύω ότι ένα μεγάλο πρόβλημα των νέων εργαζόμενων στη Θεσσαλονίκη είναι οι μεταφορές. Ακόμα και η πιο μικρή μετακίνηση είναι δύσκολη. Μετά από ένα δύσκολο 8ωρο, είναι βάρβαρο να στοιβάζεσαι σε γεμάτα λεωφορεία σε συνδυασμό με την κίνηση που επικρατεί στους δρόμους. Από την άλλη, ο Δήμος και η Πολιτεία δεν δίνουν βάρος στην παροχή αξιοπρεπών συγκοινωνιών για τους ανθρώπους. Μια λύση σε αυτό θα ήταν η κατασκευή του μετρό, που ελπίζω να γίνει σύντομα, και να φτιαχτούν περισσότεροι ποδηλατόδρομοι, ώστε να προσφέρεται ένας εναλλακτικός τρόπος μετακίνησης.

Στην εταιρεία στην οποία εργάζομαι δεν έχω αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα όσον αφορά την καταβολή των δώρων, τα ένσημα κλπ. Αυτό ίσως οφείλεται στο ότι είναι πολυεθνική εταιρεία και οι έλεγχοι είναι αυστηρότεροι. Το θεσμικό πλαίσιο που αφορά τις εργασιακές συνθήκες σήμερα δυσχεραίνει τον τρόπο με τον οποίο εργάζεται κάποιος, τον μισθό που παίρνει και συμβάλει και στην μείωση του ελεύθερου χρόνου μας μέσω πχ της κυριακάτικης εργασίας. Άρα ακόμα και νομικά σωστή να είναι μια επιχείρηση, αυτό δεν σημαίνει αυτόματα ότι οι εργασιακές συνθήκες των εργαζομένων της είναι ιδανικές. Έχω ακούσει πολλές περιπτώσεις από εργαζόμενους φίλους μου, που δεν τηρείται το παραμικρό μέτρο. Στην πόλη της Θεσσαλονίκης αυτά αποτυπώνονται ζωντανά μέσω των ατυχημάτων των ντιλιβεράδων που είδαμε το προηγούμενο διάστημα, αλλά και άλλων περιπτώσεων όπως πχ μη καταβολή των δώρων Χριστουγέννων και των υπερωριών σε πολλά μαγαζιά. Στο εξωτερικό, όπου υπάρχει καλύτερη οικονομική κατάσταση ίσως να μην είναι έτσι τα πράγματα. Με την πανδημία είδαμε όμως ότι ο πρώτος που θα την πληρώσει είναι ο εργαζόμενος.

Δεν βλέπω τον εαυτό μου σε αυτή τη θέση εργασίας μακροπρόθεσμα γιατί δεν καλύπτει τις ανάγκες και τις ανησυχίες μου και δεν μου προσφέρει το επιθυμητό επίπεδο ζωής. Το κομμάτι της Φιλολογίας είναι περίεργο γιατί όσο και αν αγαπάς το αντικείμενο σπουδών και να λαχταράς να δουλέψεις σε ένα δημόσιο σχολείο, όσο πλησιάζεις στο τέλος των σπουδών σου καταλαβαίνεις όλο και περισσότερο ότι κάτι τέτοιο είναι σχεδόν αδύνατο. Στο εξωτερικό έχω συγγενείς, ωστόσο δεν θα ήθελα να πάω εκεί για να βρω δουλειά.

Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που δεν κοιμάται ποτέ. Έχει έντονη νυχτερινή ζωή και ταυτόχρονα οικονομικές λύσεις για να διασκεδάσεις. Υπάρχουν πολλές όμορφες πλατείες και πάρκα και οι άνθρωποι δεν είναι τόσο αποξενωμένοι όσο σε άλλες πόλεις. Αγαπώ επίσης το ιστορικό στοιχείο της πόλης. Με μια βόλτα μπορείς να μεταφερθείς από την αρχαία εποχή, στην ρωμαϊκή και στην βυζαντινή. Αναστάσης, 22

Είμαι μόνιμος κάτοικος της Θεσσαλονίκης από όταν γεννήθηκα. Μέχρι πριν λίγο καιρό ήμουν εργαζόμενος στον τομέα των πωλήσεων σε κατάστημα με ψιλικά για περίπου 3 μήνες, ενώ ταυτόχρονα σπουδάζω στο τμήμα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. Οι εργασιακές ευκαιρίες στην πόλη είναι μεν περιορισμένες αλλά με την κατάλληλη αναζήτηση θεωρώ ότι μπορεί κάποιος να βρει δουλειά σε διάφορα μαγαζιά που ανά περιόδους αναζητούν εργατικό προσωπικό. Παρόλα αυτά για έναν νέο άνθρωπο και ανάλογα και με τον κλάδο ή την συγκεκριμένη θέση εργασίας που ψάχνει δεν είναι τόσο εύκολο όσο θεωρείται να βρει δουλειά.

Οι περισσότερες θέσεις εργασίας είναι βέβαια συγκεντρωμένες στο κέντρο της πόλης οπότε πολλοί νέοι που μένουν εκτός της κοντινής εμβέλειας του κέντρου δυσκολεύονται να υπολογίσουν σωστά τις αποστάσεις σε σχέση με την ώρα λόγω των ωρών αιχμής, της κίνησης στους δρόμους που υπάρχει και της μη τήρησης των δρομολογίων από τις συγκοινωνίες της πόλης. Από την άλλη, τα εργαζόμενα άτομα που θέλουν να επιλέξουν άλλες πρακτικές μεταφοράς (π.χ. ποδήλατο ή ηλεκτρικό πατίνι) πέρα από τις καιρικές συνθήκες, έχουν να αντιμετωπίσουν και την άγνοια- αδιαφορία των άλλων πολιτών για την τήρηση των  κανόνων οδικής κυκλοφορίας σε σχέση με τους ποδηλάτες.

Όσον αφορά τις εργασιακές συνθήκες, προσωπικά από την εμπειρία μου στο μαγαζί που δούλευα, δεν υπήρχαν υπερωρίες, οι εργοδότες το θεωρούσαν απλά μία παραπάνω ώρα και πληρωνόταν σε σχέση με το ωρομίσθιο, ενώ μόνο ένα ποσοστό των χρημάτων δινόντουσαν μέσω τράπεζας γιατί ήμουν δηλωμένος για πολύ λιγότερες ώρες από εκείνες που πραγματικά δούλευα.

Όταν τελειώσω τις σπουδές μου θέλω να εργαστώ στο αντικείμενό μου. Υπάρχουν ευκαιρίες και στη Θεσσαλονίκη απλά είναι περιορισμένες και συνήθως ξεκινάνε από χαμηλά πόστα για να αποδείξει και ο κάθε «πρωτάρης» την αξία του. Για αναζήτηση εργασίας δεν είμαι σίγουρος ότι θα μπορούσα να φύγω μια για πάντα για το εξωτερικό, ενώ για κάποιο πτυχίο για να συνεχίσω τις σπουδές μου, το σκέφτομαι πιο πολύ. Περισσότερο από τη Θεσσαλονίκη νομίζω θα μου έλειπε η καθημερινότητα και η γνώριμη αίσθηση που έχω για την πόλη καθώς και η πολυπολιτισμικότητα που υπάρχει, με αρκετούς διαφορετικούς ανθρώπους από άλλες χώρες-κουλτούρες που είτε έρχονται εδώ για προγράμματα Erasmus είτε για δουλειά. Τέλος, αυτό που θα ήθελα κυρίως να αλλάξω στην πόλη είναι η ανάδειξη διαφορετικών περιοχών της με στόχο τον διαμοιρασμό των κατοίκων και την οικονομική ανέλιξη διαφόρων (κυρίως μικρών οικογενειακών) επιχειρήσεων σε αυτές τις περιοχές.

Δέσποινα, 27 Κατάγομαι από την Θεσσαλονίκη και κατοικώ εδώ όλη μου τη ζωή. Τα τελευταία δυόμιση χρόνια δουλεύω στον τομέα της υγείας και συγκεκριμένα στην οδοντιατρική. Τον τελευταίο μισό χρόνο, παράλληλα με την εργασία μου σε ιδιωτικά ιατρεία, παρακολουθώ και ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα πλήρους απασχόλησης.

  Θεωρώ ότι η Θεσσαλονίκη έχει αρκετές εργασιακές ευκαιρίες και αυτό πιθανότατα να οφείλεται στο ότι είναι η μεγαλύτερη πόλη στην Βόρεια Ελλάδα. Ωστόσο δεν πιστεύω ότι οι εργασιακές συνθήκες είναι ιδιαίτερα καλές. Κατά την γνώμη μου αυτό οφείλεται στο ότι πολλοί εργοδότες ακριβώς λόγω του πληθυσμού θεωρούν τους εργαζομένους τους «αναλώσιμους». Εγώ προσωπικά έχω συναντήσει μέτριες εργασιακές συνθήκες. Ίσως επειδή υπάρχουν πολλοί απόφοιτοι της σχολής μου σε αυτή την πόλη υπάρχει κορεσμός, και οι εργοδότες δεν προσφέρουν αξιόλογους μισθούς. Υπάρχουν ωστόσο και αυτοί οι λίγοι που εκτιμούν τις σπουδές και την ικανότητα των εργαζομένων τους. Οι χαμηλοί μισθοί και ο ανταγωνισμός στον τομές της οδοντιατρικής ωθεί και αρκετά παιδιά να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό. Πιθανότατα για εμένα θα ήταν αρκετά δύσκολο να μετακομίσω για εργασιακούς λόγους στο εξωτερικό, καθώς θα μου έλειπε η οικογένεια μου, οι φίλοι μου και η θάλασσα. 

Το βασικό πρόβλημα της πόλης είναι οι υποδομές της, και κυρίως αυτές που αφορούν τις μετακινήσεις. Η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη για κάποιον που δουλεύει. Οι υποδομές για μετακίνηση σε διαφορετικές περιοχές της Θεσσαλονίκης, που δεν περιλαμβάνουν το κέντρο της πόλης είναι μηδαμινές. Επομένως για όσους δεν διαθέτουν δικό τους όχημα είναι απαραίτητο η εργασία τους να βρίσκεται, είτε κοντά στην κατοικία τους είτε στο κέντρο της πόλης, πράγμα που φυσικά περιορίζει τις εργασιακές επιλογές.  Επιπλέον, η μετακίνηση στην Θεσσαλονίκη, κυρίως μετά την εποχή του covid, έχει γίνει αρκετά δύσκολη. Οι ανάγκες για ασφαλή μετακίνηση αυξήθηκαν αλλά η δημόσια συγκοινωνία δεν βελτιώθηκε με αποτέλεσμα καθημερινό κυκλοφοριακό πρόβλημα. Πλέον η μετακίνηση καταλαμβάνει αξιοσημείωτο χρόνο μέσα στην μέρα των ανθρώπων.  Φίλιππος, 29

Αποφοίτησα από το τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου ΑΠΘ και εδώ και 2 μήνες εργάζομαι σε μία τεχνική εταιρία με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Κατοικώ στην πόλη όλη μου την ζωή.

Οι εργασιακές ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν σε κάποιον εδώ στη Θεσσαλονίκη πιστεύω ότι εξαρτώνται κατά πολύ από τον τομέα του και τις σπουδές του. Είμαστε μία σχετικά μικρού μεγέθους οικονομία ως πόλη οπότε δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για όλες τις ειδικότητες και τα επαγγέλματα. Ο δικός μου τομέας πιστεύω ότι αποτελεί εξαίρεση.

Κατά την αναζήτηση εργασίας που με οδήγησε στην τωρινή μου δουλειά μου παρουσιάστηκαν αρκετές ευκαιρίες, κάποιες από αυτές και πολύ καλές, τις οποίες απέρριψα, και όλα αυτά χωρίς να έχω κάποια μεγάλη προϋπηρεσία. Επίσης, από συζητήσεις με συναδέρφους και πρώην συμφοιτητές μαθαίνω ότι και για αυτούς η κατάσταση είναι παρόμοια. Οι περισσότεροι, αργά ή γρήγορα, βρίσκουν μία θέση εργασίας στο αντικείμενο μας που να τους ικανοποιεί. Εκτός από τις ευκαιρίες σε εταιρίες ή οργανισμούς που εδρεύουν στη Θεσσαλονίκη, υπάρχουν πλέον και πολλές ευκαιρίες για εξ΄ αποστάσεως εργασία σε κάποια εταιρία του εξωτερικού. Οι θέσεις που αφορούν αυτού του είδους την εργασία αυξήθηκαν κατά πολύ μετά την έξαρση της πανδημίας. Ωστόσο δυστυχώς, όπως είπα, ο τομέας μου είναι η εξαίρεση. Οι ευκαιρίες σε άλλους κλάδους δεν είναι τόσες πολλές και όσες παρουσιάζονται, δεν είναι ικανοποιητικές από μισθολογική άποψη, ή λόγω συνθηκών εργασίας.

Αυτό που θα άλλαζα σίγουρα στην Θεσσαλονίκη θα ήταν οι συγκοινωνίες. Η κατάσταση με το κυκλοφοριακό στην πόλη πραγματικά πιστεύω ότι δοκιμάζει τα νεύρα των εργαζομένων σε καθημερινή βάση. Το μποτιλιάρισμα στις κύριες οδούς της πόλης τις ώρες αιχμής, δηλαδή το πρωί και το μεσημέρι-απόγευμα είναι ατελείωτο. Οι πιο τυχεροί είναι αυτοί που κατοικούν και εργάζονται στα ανατολικά, καθώς αποφεύγουν το κέντρο τόσο κατά τη μετάβαση στην εργασία τους, όσο και κατά την επιστροφή τους από αυτή.  Γενικώς πιστεύω ότι πρέπει να γίνουν πολλά έργα και αλλαγές που να στοχεύουν στη βελτίωση του οδικού δικτύου της πόλης, καθώς και στην κατασκευή δωρεάν χώρων πάρκινγκ για τους πολίτες.

Αν  μου παρουσιαζόταν μία καλή ευκαιρία στο εξωτερικό, δεν θα δίσταζα να φύγω. Η Θεσσαλονίκη σίγουρα θα μου έλειπε, αφού είναι η πόλη που γεννήθηκα και μεγάλωσα, αλλά η εύρεση εργασίας στο εξωτερικό θα με δελέαζε περισσότερο. Νομίζω πιο πολύ θα μου έλειπαν οι βόλτες δίπλα στη θάλασσα, είτε στη Νέα Παραλία, είτε στην Καλαμαριά.

*Τα στατιστικά στοιχεία αντλήθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ με βάση την τελευταία απογραφή και από έρευνα του ΣΕΒ του 2017