Το πείραμα της ΒΙΟ.ΜΕ

Λέξεις: Σάκης Ζατέφκης, Κύα Τζήμου

Εικόνες: Ελένη Βράκα, Ορχάν Τσολάκ  

Όταν το 2010 το εργοστάσιο της ΒΙΟ.ΜΕ έβαζε λουκέτο κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τι θα επακολουθούσε. Μία χούφτα ανθρώπων έχοντας ανάγκη για εργασία,οδηγήθηκαν σε ένα εγχείρημα που αργότερα θα μιλούσε για αυτό όλος ο κόσμος. Έκαναν κάτι που για τους περισσότερους φάνταζε ουτοπικό. Πήραν τα μέσα παραγωγής στα χέρια τους!

Σήμερα, ένα χρόνο ακριβώς μετά, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν και σε μια κίνηση εξωστρέφειας, ο συνεταιρισμός της ΒΙΟΜΕ ζητά από τον κόσμο να προσφέρει εθελοντικά γνώσεις, πληροφορίες, οικονομική ενίσχυση και ό,τι άλλο μπορεί, έτσι ώστε να συμβάλει στο δικαίωμά τους για εργασία και στον καθημερινό τους αγώνα για επιβίωση. Με το νέο καταστατικό του, αναγνωρίζει το ρόλο του «αλληλέγγυου υποστηρικτή», που θα μπορεί να συνδιαμορφώνει την εξέλιξη του εγχειρήματος, με το δικαίωμα συμβουλευτικής ψήφου, στις γενικές συνελεύσεις των εργαζομένων. Με την καταβολή μιας συμβολικής μηνιαίας συνδρομής ύψους 3 ευρώ, που μειώνεται στο μισό για ανέργους, πολύτεκνους, τρίτεκνους και φοιτητές, που ανταλλάσσεται με προϊόντα που παράγονται στο εργοστάσιο (ήπια καθαριστικά, φιλικά προς το περιβάλλον, με μηδενικά απόβλητα), οι συμμετέχοντες θα μπορούν να συνδιαμορφώνουν την εξέλιξη του εγχειρήματος, με το δικαίωμα συμβουλευτικής ψήφου, στις γενικές συνελεύσεις των εργαζομένων.

Η νέα αυτή εταιρική μορφή θα δώσει επιπροσθέτως τη δυνατότητα εξαγωγών προς Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για το αυτοδιαχειριζόμενο πείραμα της ΒΙΟ.ΜΕ και για τη διακίνηση των προϊόντων απ’ ευθείας σε καταναλωτές ή σε εργατικούς συνεταιρισμούς. Εγγραφές γίνονται στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις protbio [email protected] και viome syner [email protected] και μέσω φαξ, στο 2313031154.

Η Βιομηχανική Μεταλλευτική (ΒΙΟ.ΜΕ) ιδρύθηκε το 1982, ως θυγατρική του ομίλου Φίλκεραμ Τζόνσον, ιδιοκτησίας της οικογένειας Φιλίππου. Η Φίλκεραμ, μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες πλακιδίων στην Ευρώπη, και η ΒΙΟΜΕ μία κερδοφόρα επιχείρηση που πλάι της παρήγαγε κόλλες, αρμούς, σκληρά καθαριστικά και άλλα σχετικά προϊόντα. Η ΒΙΟ.ΜΕ ενδεικτικά από το 2000 έως το 2006 αποτελούσε μία από τις είκοσι πιο κερδοφόρες εταιρίες της βορείου Ελλάδος. Όλα αυτά μέχρι το 2009,που τα ελλείμματα της Φιλκεράμ, λόγω της κρίσης στον κατασκευαστικό κλάδο, άρχισαν να εκτοξεύονται. Η εργοδοσία προσπαθεί να τα καλύψει με κρυφά δάνεια μεταξύ των δύο εταιριών, υπερχρεώνοντας την μέχρι πρότινος κερδοφόρα θυγατρική. Ως αποτέλεσμα η Φίλκεραμ πτωχεύει το 2011, αφήνοντας την ΒΙΟΜΕ καταχρεωμένη στην τύχη της. Μην μπορώντας όμως να αντεπεξέλθει στα χρέη της,και με τους 70 εργαζόμενους ήδη τέσσερις μήνες απλήρωτους η εργοδοσία αποφασίζει να εγκαταλείψει το εργοστάσιο. Το σωματείο των 40 εργαζομένων όμως είχε άλλη γνώμη.

Στο διάστημα που ακολούθησε, το σωματείο των εργαζομένων έχοντας προχωρήσει σε επίσχεση εργασίας βρισκόταν καθημερινά στο εργοστάσιο,για να αποτρέψουν το ξεπούλημά του αλλά και συντονίζοντας τη συνέχεια του αγώνα τους. Μην μπορώντας φυσικά να βρουν δουλειά έξω, από την στιγμή που τυπικά ήταν ακόμα εργαζόμενοι στην εταιρία, αποφασίζουν να διεκδικήσουν αυτό που τους ανήκει,το ίδιο το εργοστάσιο. Τον Φεβρουάριο του 2013 μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του σωματείου και με βασικό σύνθημα “Δεν μπορείτε εσείς, μπορούμε εμείς”, το εργοστάσιο ανοίγει ξανά και επαναλειτουργεί στα χέρια των εργαζομένων.

Ξαφνικά το όνειρο αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά. Παράλληλα δημιουργούνται κινήματα αλληλεγγύης στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο. Η ΒΙΟ.ΜΕ πλέον διοικείται από την Γενική Συνέλευση των εργαζομένων και οι αποφάσεις παίρνονται μέσα από αυτήν. Γνωρίζοντας πως δεν μπορούν να παράγουν τα προϊόντα που παρήγαγαν πριν,λόγω του μεγάλου κόστους των πρώτων υλών που χρειάζονται αλλά και φυσικά το “παράνομο” του εγχειρήματος,αποφασίζουν να φτιάξουν φυσικά καθαριστικά. Χρησιμοποιούν τα μηχανήματα του εργοστασίου για να βγάλουν προϊόντα φθηνά και προσιτά στον κόσμο τα οποία και διακινούνται από τα κινήματα αλληλεγγύης σε όλη την Ελλάδα. Στο διάστημα αυτό επισκέπτονται το εργοστάσιο οργανώσεις από την Ελλάδα και ολόκληρο τον κόσμο για να μάθουν για το εγχείρημα αυτό. Διοργανώνονται συναυλίες οικονομικής ενίσχυσης,πορείες και ημερίδες αποκλειστικά για τη ΒΙΟ.ΜΕ. Φαίνεται πως η ΒΙΟ.ΜΕ είναι σημείο αναφοράς σε κινήματα σε ολόκληρο τον κόσμο,ως ένας εναλλακτικός δρόμος σε μία εποχή που κρίση έχει διαλύσει κάθε ελπίδα ανασυγκρότησης της εργατικής τάξης.

Όσο και αν αυτό το εγχείρημα μοιάζει αυτονόητο, για το υπάρχον νομικό σύστημα είναι αδιανόητο. Δεν υπάρχει κανένας νόμος που να επιτρέπει την λειτουργία συνεταιριστικών εργοστασίων και η λέξη “αυτοδιαχείριση” μοιάζει απαγορευτική. Η πρόταση της ΒΙΟ.ΜΕ είναι ρεαλιστική. Είναι η πρόταση 40 ανθρώπων, που έχουν ζήσει μέσα στο εργοστάσιο και ξέρουν καλύτερα από κάθε άλλον το πώς λειτουργεί. Μήπως αυτή η χούφτα των εργατών δίνει μία πραγματική διέξοδο και για χιλιάδες άλλους που βρίσκονται στην ίδια θέση αυτή τη στιγμή;

Ποιον εξυπηρετεί ένα κλειστό εργοστάσιο εφόσον υπάρχει η δυνατότητα να συνεχίσει να παράγει; Σε ένα κλειστό εργοστάσιο και με τεράστια χρέη προς τους εργαζομένους τον πρώτο λόγο θα πρέπει να τον έχουν οι ίδιοι. Γιατί τελικά το μόνο που ζητούν είναι το δικαίωμα στην εργασία. Όπως μας δήλωσε ο κ. Μάκης Αναγνώστου, εκπρόσωπος των εργαζομένων, πρόσφατα άλλαξε ο σύνδικος και η εισηγήτρια της πτώχευσης θέλει να κλείσει την υπόθεση της Φίλκεραμ με συνοπτικές διαδικασίες. Κατήγγειλε μάλιστα ότι ο κ. Φιλίππου (ιδιοκτήτης της Φίλκεραμ) έχει εξαγάγει 37 εκατ. ευρώ αφήνοντας τους εργαζόμενους απλήρωτους από την άνοιξη του 2011. Απώτερος σκοπός του μετά το κλείσιμο της υπόθεσης πρώχευσης είναι να αγοράσει το οικόπεδο που στεγάζεται το εργοστάσιο σε εξευτελιστική τιμή. Ο κ. Αναγνώστου κατήγγειλε επίσης την έλλειψη στήριξης που έχουν τέτοιες προσπάθειες από τα κεντρικά συνδικαλιστικά όργανα που δεν υποστηρίζουν την προσπάθεια τους παρά μόνο με υποσχέσεις. Το παράδειγμα της ΒΙΟ.ΜΕ. θα μπορούσαν να ακολουθήσουν και άλλοι εργαζόμενοι που βρέθηκαν στο δρόμο απλήρωτοι, όπως ας, πούμε οι εργαζόμενοι της ΣΕΚΑΠ στις Σέρρες που εδώ και πάνω από ένα χρόνο αποφάσισαν την κατάληψη κια αυτοδιαχείριση του εργοστασίου που έκλεισε αλλά η συνδικαλιστική γραφειοκρατία τους “έδεσε τα χέρια”.

Για τον τρόπο λειτουργίας του εργοστασίου οι ίδιοι έχουν συντάξει και υπογράψει ένα ιδιωτικό συμφωνητικό που ενδεικτικά αναφέρει να εξής:

• Κανένας εργαζόμενος μη μέτοχος, κανένας μέτοχος μη εργαζόμενος.
• Τη λειτουργία του εργοστασίου με όρους πλήρους αυτοδιεύθυνσης και εργατικού ελέγχου, με βασικό ζήτημα την ισοτιμία στη συμμετοχή και στη λήψη των αποφάσεων
• Η συμμετοχή στη Γενική Συνέλευση είναι υποχρεωτική για όλα τα μέλη.
• Να απαγορεύονται οι διακρίσεις και αποκλεισμοί.

Η ΒΙΟ.ΜΕ αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα εργατικής αυτοδιαχείρισης,που η απήχησή του είναι πλέον παγκόσμια. Μόνο του όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανθίσει. Οι χιλιάδες των εργαζομένων που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση πρέπει να βρουν την δύναμη να σηκωθούν και να πολεμήσουν για το δίκιο τους,να πάρουν πίσω αυτά που τους ανήκουν. Το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να κοιταχθούν στα μάτια και να δουν πως όλοι μαζί μπορούν να κατακτήσουν πράγματα που ποτέ δεν φαντάζονταν. Ίσως τελικά το παράδειγμα της Αργεντινής να μην είναι πολύ μακρυά. Αρκεί να το πιστέψουμε!

ΒΕΝΣΕΡΕΜΟΣ!

Όλα όσα θέλετε να μάθετε για το τριήμερο των εκδηλώσεων για τα 2 χρόνια ΒΙΟ.ΜΕ εδώ