To υπέροχο μεταξουργείο Μπενουζίλιο στην Πυλαία
Κτίσθηκε πριν από το 1886. Σε κάποια χρονική περίοδο αποτέλεσε τμήμα μεγάλου γνωστού τσιφλικιού των Αλλατίνι που διατηρούσαν κεραμοποιείο.
Ένα από τα πιο ιστορικά βιομηχανικά κτίρια της χώρας.
Κατασκευάστηκε γύρω στο 1880 και στο πέρασμα των χρόνων άλλαξε διάφορες χρήσεις. Φούρνος κεραμικών, στάβλος, μεταξουργείο, χυτήριο, βιοτεχνία και στα τελευταία κάβα με μπύρες εκ Ρωσίας.
Η Φανούλα Τσούκα-Φουντουκίδου στο βιβλίο της «Η Πυλαία στο πέρασμα των αιώνων. Ιστορία & Λαογραφία». Πυλαία στο πέρασμα των αιώνων. Ιστορία & Λαογραφία», γράφει για αυτό:
”Κτίσθηκε πριν από το 1886. Σε κάποια χρονική περίοδο αποτέλεσε τμήμα μεγάλου γνωστού τσιφλικιού των Αλλατίνι που διατηρούσαν κεραμοποιείο.
Το 1919-1920 άλλαξε ιδιοκτήτη. Αγοράσθηκε από τον Ισραηλίτη Λεβή Μπενουζίλιο και μετατράπηκε σε βιοτεχνία κατασκευής κλειδαριών και κουμπιών όπου δούλεψαν πολλοί πρόσφυγες κυρίως παιδιά.
Το 1952 που πολλά μεταξουργεία εξαφανίστηκαν, το Μπενουζίλιο που είχε μετατραπεί σε μεταξουργείο,μπόρεσε να επιζήσει , αφού δέχθηκε διάφορες χρήσεις κυρίως από συγγενείς με την υφαντουργία. Το ακίνητο από κληρονομιά περιήλθε στην κόρη του Μπενουζίλιο, Λίλυ, η οποία το 1976 το πούλησε στους σημερινούς ιδιοκτήτες Αφοι Μούχα.
Ύστερα από αίτηση της συγγραφέως το 1988, χαρακτηρίσθηκαν ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία του «Μεταξουργείου Μπενουζίλιο» τα τρία παλιά κτίρια, ο μαντρότοιχος και η καμινάδα, κτισμένη πάνω σε μία ορθογωνική βάση ύψους 2 μέτρων όπου στηρίζεται ο κύριος κορμός « το φουγάρο », κυκλικής διατομής.
Το 1994 έγινε πρόταση αξιοποίησης του διατηρητέου «Μπενουζίλιο» το σχέδιο του οποίου εκπονήθηκε από τον τότε αρχιτέκτονα και νυν Διευθυντή του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας-Θράκης κ. Ζήση Σκαμπάλη. Καταθέτω το σχέδιο. Δυστυχώς η υπέροχη πρόταση καθυστερεί και το «Μπενουζίλιο» βρίσκεται στην εγκαταλελειμμένη του μορφή”.
