Tο μικρότερο διατηρητέο της πόλης-Ξεκινά η σωτηρία του

Λέξεις – εικόνες: Κύα Τζήμου

Ως κάτοικος της γειτονιάς το βλέπω καθημερινά να καταρρέει. Έχει καμιά δεκαετία που έπαψε να λειτουργεί ως περίπτερο αφού οι εκάστοτε ενοικιαστές του δεν έμεναν ευχαριστημένοι από τον τζίρο τους. Κάποια στιγμή είχε δοκιμάσει να λειτουργήσει και ως ολονύκτιο, αλλά τελικά ούτε αυτό κατάφερε να κρατήσει κάποιον ενοικιαστή για χρόνια. Βλέπετε η περιοχή δεν ήταν πέρασμα εδώ και πολλά χρόνια και οι οικοδομές της περιοχής δεν κατάφεραν να συντηρήσουν ένα περίπτερο. Τελικά έμεινε άδειο και σήμερα, μέρα με τη μέρα, μετατρέπεται σε ερείπιο, αφού η τελευταία ανακαίνισή του ήταν στη διάρκεια της Πολιτιστικής πρωτεύουσας, το 1997, παράλληλα με το διπλανό κτίριο γνωστό και ως Σπίτι των Προσκόπων.

Το περίπτερο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μαζί με το κτίριο των προσκόπων με απόφαση του 1986 (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3342/56020/17-12-1985 – ΦΕΚ 164/Β/10-4-1986) που αναφέρει: “Χαρακτηρίζουμε ως έργα τέχνης που χρειάζονται ειδική κρατική προστασία σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 1469/50: 1) Το κτίριο των προσκόπων που βρίσκεται στην οδό Βασιλέως Γεωργίου Α’ αρ. 1 στη Θεσσαλονίκη μαζί με το προσκοπικό πρατήριο και την αυλή του, όπως φαίνεται στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα με τα στοιχεία ΑΒΓΔΑ και 2) το περίπτερο που βρίσκεται στο πεζοδρόμιο έξω αριστερά από το κτίριο των προσκόπων. Το ξύλινο περίπτερο που βρίσκεται στο πεζοδρόμιο έξω αριστερά από το κτίριο των προσκόπων έχει ιδιόμορφη οκταγωνική άποψη με (με στενές πλευρές στις γωνίες) και πυραμιδοειδή τετράρριχτη στέγη από τσίγκο. Επίσης τα παράθυρα των όψεών του κλείνουν με σιδερένια ρολά”.

Επικοινωνήσαμε με την Εφορία Νεοτέρων Μνημείων αλλά καμιά άλλη πληροφορία δεν είχε για την κατασκευή του εκτός από την περιγραφική της ΦΕΚ. Τελικά φτάσαμε στην ιδιοκτήτρια του περιπτέρου κ. Άννα Σκαλιάρη, ετών 80. Εκείνη μας είπε πως το περίπτερο ανήκει στην οικογένεια πριν τη γεννησή της και πως ο πατέρας της το λειτουργούσε ως περίπτερο από την εποχή της Έκθεσης. Να θυμηθούμε ότι η 1η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης που εγκαινιάστηκε το 1926, λειτούργησε στο χώρο που σήμερα καλύπτει το πάρκο του Γ΄ Σώματος Στρατού, σημερινό Πεδίον του Άρεως. Η μοναδική είσοδος της ΔΕΘ ήταν πάνω στη Βασ. Γεωργίου και είχε μήκος 15 μέτρων και ύψος 7 μέτρα. Κάπου εκεί μπροστά στην είσοδο έστεκε και το ιστορικό περίπτερο, κάνοντας χρυσές δουλειές. Η ΔΕΘ μεταφέρθηκε στις νέες της εγκαταστάσεις το 1940 (15η ΔΕΘ), την τελευταία προπολεμική της χρονιά.

Μετά το θάνατο του πατέρα της κυρίας Άννας το περίπτερο πέρασε από διάφορους ενοικιαστές, μέχρι που έμεινε άδειο, απομεινάρι μιας εποχής όπου η λεωφόρος των Εξοχών, στην αρχή της οποίας βρισκόταν, έλαμπε, γεμάτη υπέροχα αρχοντικά και κτίρια. Δεν υπάρχουν στοιχεία για το χρόνο κατασκευής του περιπτέρου, ούτε καν στο αρχείο της Εφορίας Νεοτέρων Μνημείων. Ο γιος της κυρίας Άννας μας πληροφόρησε πως τα δικά του στοιχεία, που κρατάει από τον παππού του, το χρονολογούν από το 1880. Πολύ πριν δηλαδή από την κατασκευή του Κτιρίου των Προσκόπων που χρονολογείται από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η πρόταση των ιδιοκτητών του προς το Δήμο ήταν να το παραχωρήσουν με 1 ευρώ το χρόνο για 99 χρόνια στο Δήμο, ώστε να αναπαλαιωθεί και ο δήμος να το κρατήσει στη χρήση που του αξίζει η ηλικία που το βαραίνει. Την ίδια ώρα μάθαμε ότι το διεκδικεί και ο στρατός, ενώ ο Δήμος, φέτος, είχε κάνει πρόταση στους ιδιοκτήτες να μετακινηθεί το περίπτερο στην Πλατεία Αριστοτέλους, πρόταση που δεν δέχτηκαν οι ιδιοκτήτες που πιστεύουν ότι το περίπτερο θα χάσει τη μνημειακή του αξία αν απομακρυνθεί από την περιοχή της οποίας αποτελεί κομμάτι της ιστορίας της.

Προς το παρόν, το βλέπουμε με θλίψη να καταρρέει σε ένα δρόμο χωρίς γυρισμό αν δεν αποκατασταθούν σύντομα οι φθορές του.

Επιτέλους ήρθε η ώρα της ανάπλασης.

Σύμφωνα με το ΑΠΕ έφτασε, όπως φαίνεται, η ώρα της σωτηρίας για το μικρότερο σε μέγεθος διατηρητέο της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ένα …αιωνόβιο οκταγωνικό ξύλινο περίπτερο, με πυραμιδοειδή τετράριχτη στέγη από τσίγκο, που βρίσκεται λίγο πριν το νέο Δημαρχείο της Θεσσαλονίκης, στο πεζοδρόμιο δίπλα στο κτίριο των προσκόπων, επί της οδού Βασιλέως Γεωργίου. Αυτό το ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ομορφιάς περίπτερο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο, όπως και το κτίριο των προσκόπων, με υπουργική απόφαση του 1985, που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το 1986 (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3342/56020/17-12-1985 – ΦΕΚ 164/Β/10-4-1986).

Μπορεί να έφερε τον τίτλο του «διατηρητέου» όμως  το μόνο προνόμιο που απολάμβανε εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία ήταν η εγκατάλειψη και η φθορά στο πέρασμα του χρόνου. Τώρα τελευταία μάλιστα, το περίπτερο έγινε στέγη για κάποιον άστεγο της πόλης… Σχετικά με το έτος κατασκευής και τοποθέτησής του στο χώρο, υπάρχουν συγκεχυμένες πληροφορίες. Κάποιοι αναφέρουν ότι έχει τοποθετηθεί εκεί πριν από 100 χρόνια (το 1917) ενώ κάποιοι άλλοι κάνουν λόγο για ακόμη παλαιότερα (1880-1890). Η ύπαρξή του πάντως είναι συνδεδεμένη με την ιστορία της πόλης κατά τον τελευταίο αιώνα και σίγουρα με την ιστορία της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, καθώς η θέση όπου βρίσκεται μέχρι και σήμερα, ήταν το 1926 το σημείο εισόδου για την πρώτη ΔΕΘ που οργανώθηκε στην πόλη από τον Νικόλαο Γερμανό. Υπενθυμίζουμε ότι ο χώρος που καταλάμβανε τότε η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης, ήταν ο σημερινός χώρος του Πεδίου του Άρεως (το πάρκο απέναντι από το Γ΄Σώμα Στρατού).

Ήταν μια καλή εποχή για το περίπτερο, καθώς εξυπηρετούσε τους χιλιάδες επισκέπτες της ΔΕΘ, μέχρι και τη μεταφορά της (το 1940) στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα. «Δεν υπάρχει ούτε ιδιοκτήτης, ούτε ενοικιαστής του περιπτέρου. Αναλάβαμε εμείς να το φέρουμε σε έναν λογαριασμό γιατί έγινε εστία μόλυνσης» είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων και Περιβάλλοντος, Θανάσης Παπάς. Όπως εξήγησε “θα το ανακατασκευάσουμε πλήρως και στη συνέχεια θα δούμε τι θα το κάνουμε”. Πιθανότατα θα γίνει περίπτερο για πληροφορίες (info- kiosk) για τους πολίτες και τους επισκέπτες της Θεσσαλονίκης.