Τότε που η Θεσσαλονίκη γιόρταζε (πραγματικά) τα καρναβάλια

Πηγή Κεντρικής Εικόνας: Θεσσαλονίκη χαμένη πόλη

Η καρναβαλική παρέλαση της περασμένης Κυριακής επιχειρεί να βάλει ξανά τη Θεσσαλονίκη στον αποκριάτικο χάρτη. Μετά από πολλές δεκαετίες.

Δεν είναι τυχαίο ότι όποτε πλησιάζουν αυτές οι ημέρες το μυαλό μας πάντα πηγαίνει σε Ξάνθη, Κοζάνη, Πάτρα.

Στην πόλη οι Απόκριες περιορίζονται στα μασκέ πάρτι στα μαγαζιά, στα σπίτια.

Καμία σχέση δηλαδή με τα όσα ζούσε η Θεσσαλονίκη τέτοιες ημέρες πριν από πολλές δεκαετίες.

Τότε που τα καρναβάλια στη Θεσσαλονίκη ήταν παράδοση. Ήταν γιορτή. Ήταν ξακουστά σε όλα τα Βαλκάνια.

Τα πάρτι υπερπαραγωγές στη δεκαετία του 80′

Ξεκινώντας από τα πιο… σύγχρονες Απόκριες και πηγαίνοντας στις παλαιότερες, κάνουμε την πρώτη στάση στη δεκαετία του 80′.

Τότε που τα μασκέ πάρτι στις ντίσκο Palladium και Lavalbone, άφηναν εποχή.

Στη δεκαετία του ογδόντα τα καρναβάλια ήταν πολύ δημοφιλή στη Θεσσαλονίκη. Εκτός από τα club την Τσικνοπέμπτη και τα Σάββατα της αποκριάς χιλιάδες άνθρωποι μασκαρεμένοι κατέβαιναν στην Τσιμισκή, στο ύψος της Ωραίας και έκλειναν το δρόμο για ώρες.

Ο χορός που περίμενε όλη η πόλη, όλο το χρόνο έχει ξεκινήσει

Δεκαετίες 50′ και 60′ το… σαμποδρόμιο της Θεσσαλονίκης ήταν το θρυλικό Μεντιτερανέ.

Ο πιο αβάντ γκαρντ χορός της πόλης διοργανωνόταν από την γυναικεία ελίτ της Θεσσαλονίκης με μεγάλη επιτυχία, ενισχύοντας οικονομικά το Άσυλο του Παιδιού.

Ο μυθικός Χορός των Ανεμωνών.

Ονομάζεται των «Ανεμώνων» καθώς την περίοδο που διοργανωνόταν φύτρωναν οι ανεμώνες. Κάθε χρόνο κοντά στις Απόκριες λάμβανε χώρα είτε στο Ξενοδοχείο Μεντιτερανέ της οικογένειας Τορνιβούκα, είτε στην Στρατιωτική Λέσχη. Το μεγάλο κόστος της πρόσκλησης περιόριζε το κοινό του χορού στην ελίτ της πόλης. Από την μία στόχος ήταν η οικονομική ενίσχυση του Ασύλου και από την άλλη ήταν και εκείνοι που μπορούσαν να ανταποκριθούν συνολικά στις απαιτήσεις. Από την ακριβή εμφάνιση που απαιτούνταν μέχρι την συμμετοχή στην λαχειοφόρο αγορά ή τα ανοίγματα σαμπάνιας.

Οι κυρίες έπαιρναν τις προσκλήσεις μόλις τυπώνονταν και πήγαιναν στους γνωστούς τους. Βόλτα στα γραφεία καπνεμπόρων, τραπεζικών και βιομηχάνων οι οποίοι αγόραζαν τα χρυσά εισιτήρια δέκα-δέκα χωρίς να τους απασχολεί το κόστος.

Το χρήμα ρέει άφθονο και οι εύπορες οικογένειες της πόλης ξόδευαν πολλά και μετά χαράς για τον σκοπό του ιδρύματος. Φανταστείτε πως το Άσυλο κατάφερνε να εξασφαλίσει τον ετήσιο προϋπολογισμό λειτουργίας των δομών του αποκλειστικά από τον Χορό των Ανεμώνων.

Την διακόσμηση αναλάμβανε αφιλοκερδώς ο Γιώργος Φωκίδης και ο Δαμιανός Βιολάτζης. Συγκροτούνταν ολόκληρη ομάδα κυριών οι οποίες υπό την καθοδήγηση τους έφτιαχναν για ώρες με τα χέρια τους το σκηνικό που είχε οραματιστεί ο διακοσμητής.

Μια φορά ο χορός ήταν Μπαλ Ντε Τετ, έπρεπε δηλαδή εκτός από την τουαλέτα οι κυρίες να φροντίσουν να κάνουν κάτι διαφορετικό στα μαλλιά τους. Έτσι εθεάθησαν στην είσοδο της Στρατιωτικής Λέσχης με εντυπωσιακά κοσμήματα στο κεφάλι εμπνευσμένα από γυναίκες του Βυζαντίου μέχρι και με καλάθια φρούτα στα μαλλιά.

Η εικαστικός Κλειώ Νάτση, η οποία επιμελήθηκε τις κορώνες, θυμάται την στιγμή που έκαναν είσοδο στην Στρατιωτική Λέσχη, φορώντας τα εντυπωσιακά στέμματα υπό τους ήχους βυζαντινής μουσικής, κερδίζοντας όλα τα βλέμματα. Μάλιστα η κυρία Νάτση, είχε βοηθήσει στην συνολική διακόσμηση του χώρου εκείνη την χρονιά όπως της ζητήθηκε, κρεμώντας κλαδιά αμυγδαλιάς και τοποθετώντας ανεμώνες επιμελούμενη μέχρι και τον φωτισμό. Για να αποφύγει το κίτρινο φως, τοποθέτησε κόκκινες και μπλε ζελατίνες στα φώτα δημιουργώντας ένα ροζ γλυκό φως το οποίο αναδείκνυε την κομψότητα και την λάμψη των πρωταγωνιστριών.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, την συγκεκριμένη χρονιά, έχοντας τη σύλληψη της επιβλητικής βυζαντινής εμφάνισης στο πλαίσιο του Μπαλ Ντε Τετ, επισκέφθηκε τη Μονή Βλατάδων, όπου της έδωσαν πρόσβαση στις βιβλιοθήκες της μονής. Εκεί κάνοντας έρευνα στο αρχείο, βρήκε τις παραστάσεις των βυζαντινών αυτοκρατήρων βάσει των οποίων σχεδίασε ρεαλιστικά τα στέμματα τα οποία φορούσαν. Μάλιστα επιμελήθηκε μόνη τις κορώνες μετά από τα σκίτσα, καθώς οι καπελούδες της εποχής δεν κατάφεραν να εκτελέσουν σωστά την απεικόνιση τους. Έτσι δημιουργήθηκαν εννέα κορώνες από υφάσματα και πέτρες της Παξιμαδά οι οποίες κόσμησαν την κόμη των ωραίων κυριών.

Οι κυρίες προετοιμάζονταν για αυτό κυριολεκτικά μήνες πριν την διεξαγωγή του. Ξεκινούσαν τις πρόβες στα καλύτερα ατελιέ της Θεσσαλονίκης καθώς ράβονταν αποκλειστικά για την περίσταση. Μέχρι και Σερραίες κατέβαιναν με ταξί στην πόλη για να πραγματοποιήσουν τις πρόβες τους στις τρεις θρυλικές μοδίστρες της Θεσσαλονίκης, την Παξιμαδά, την Κιούκα και την Κατράνη. Η Κιούκα ήταν φοβερή σε σχέδια ταγιέρ, η Κατράνη στα πιο μοντέρνα και η Παξιμαδά διακρινόταν σε πιο κλασικά κομμάτια.

Γινόταν απίστευτος συναγωνισμός στις εμφανίσεις. Υπάρχει μια γνωστή ιστορία, που αφορά την σύζυγο συμβολαιογράφου της πόλης και τον πόθο της να φτιάξει το πιο εντυπωσιακό φόρεμα για τον χορό. Στο τέλος, αποδείχθηκε τόσο μεγάλο που έμεινε στο ξενοδοχείο στο οποίο και ετοιμάστηκε καθώς η κυρία δεν χωρούσε να μετακινηθεί με ταξί φορώντας το.

Οι «Ανεμώνες» ήταν μια μικρογραφία της κοσμικής Θεσσαλονίκης συμπυκνωμένη σε μια νύχτα. Μια νύχτα που τα είχε όλα από πολύ. Πλούτο, σαμπάνιες, χορό, λάμψη, φιλανθρωπία και ενίοτε σκάνδαλα.

Ο χορός έγινε θεσμός, σημείο αναφοράς και πολυαναμενόμενο γεγονός για αρκετά χρόνια στην Θεσσαλονίκη με τον τελευταίο να διοργανώνεται στις αρχές της δεκαετίας του ‘70.

Η Λίγεια Ζαχαριάδου που υπήρξε ενεργό μέλος του Ασύλου του Παιδιού για 40 χρόνια εκ των οποίων τα δέκα χρόνια Πρόεδρος και τα 11 γραμματέας, είχε αφηγηθεί την ιστορία του Χορού των Ανεμώνων σε παλιότερο τεύχος της parallaxi, αποκαλύπτοντας μάλιστα και πολλές άγνωστες πτυχές των όσων συνέβαιναν τότε.

Πέρα από το Χορό των Ανεμόνων οι Απόκριες φημίζονταν και για άλλους χορούς της, όπως των φοιτητών της Γεωπονίας, της Φιλοπτώχου Αδελφότητας, του Ασύλου του Παιδιού κ.α. Ο διασημότερος ήταν ο Χορός των Συντακτών, των δημοσιογράφων της Θεσσαλονίκης, που γινόταν στην πολυτελή αίθουσα του ξενοδοχείου «Μεντιτερανέ» στην παλιά παραλία και θεωρούνταν το πιο κοσμικό γεγονός της χρονιάς…

Τα καρναβάλια στη Θεσσαλονίκη του προηγούμενου αιώνα

Μια ανάρτηση της σελίδας «Θεσσαλονίκη χαμένη πόλη» στο Facebook, μας έδωσε μια «γεύση» του εορτασμού της Αποκριάς στην πόλη τον προηγούμενο αιώνα.

Όπως αναφέρει: «Οι αναμνήσεις παλιών Θεσσαλονικιών μιλούν για θεσμό που απέκτησε φήμη από τα μέσα του 19ου αιώνα»

Ο Χρίστος Ζαφείρης στον ιστότοπο του «Θεσσαλονίκης Τοπιογραφία» αναφέρεται εκτενώς στο αποκριάτικο καρναβάλι στην παλιά Θεσσαλονίκη, σημειώνοντας ότι στις αρχές του 20ού αιώνα το μεγαλύτερο στα Βαλκάνια.

Στις αναφορές του ο κ. Ζαφείρης κάνει λόγο για ένα αποκριάτικο αυθόρμητο στους δρόμους της πόλης, με τον κόσμο της εποχής να μασκαρεύεται με αρχαίες στολές, περικεφαλαίες, χλαμύδες και άλλες φορεσιές, όπως παλιάτσοι, αρλεκίνοι, πιερότοι, κολομπίνες, ναύαρχοι, στρατηγοί, ναπολέοντες, μαχαραγιάδες, ανατολίτισσες με φερετζέδες.

Όλα αυτά συνοδεία χάλκινων και τυμπάνων με ραντεβού στην πλατεία Ιπποδρομίου.

Η πόλη γινόταν μια μεγάλη γιορτή τις ημέρες από την Τσικνοπέμπτη έως και την Κυριακή πριν την Καθαρά Δευτέρα.

Από τους δρόμους της πόλης τα αποκριάτικα πάρτι μεταφέρονταν στις ταβέρνες και τα καμπαρέ της εποχής.

Το βράδυ της Κυριακής έκλεινε με τους περίφημους κανταδόρους της Θεσσαλονίκης που γύριζαν με κιθάρες και μαντολίνα τραγουδώντας διάφορα τραγούδια και κομμάτια από άριες στους δρόμους της πόλης, αναφέρει επίσης στο άρθρο του ο κ. Ζαφείρης.