Ξέφραγο αμπέλι αρχαιολογικοί χώροι στη Θεσσαλονίκη

Λυπηρή και συνάμα εξοργιστική είναι η εικόνα που παρουσιάζουν οι αρχαιολογικοί χώροι της πόλης.

Σημεία τεράστιου πολιτιστικού ενδιαφέροντος που κουβαλούν ιστορία αιώνων, έχουν αφεθεί στη μοίρα τους, με όλους τους αρμόδιους φορείς να έχουν τεράστιο μερίδιο ευθύνης για τις ντροπιαστικές εικόνες που πλέον είναι καθημερινότητα, εξαιτίας της πλημμελούς φύλαξης τους.

Παίζοντας μπάλα σε ένα μνημείο που η αποκατάστασή του κόστισε 1,2 εκατ. ευρώ

Οργή και ερωτηματικά προκαλεί οι εικόνες που καταγράφονται το τελευταίο διάστημα στον αρχαιολογικό χώρο των ανάκτορων του Γαλερίου στην πλατεία Ναβαρίνου στη Θεσσαλονίκη.

Παιδιά με γονείς, αλλά και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας έχουν μετατρέψει έναν βραβευμένο αρχαιολογικό χώρο σε… γήπεδο, παίζοντας μπάλα στους χώρους του ή άλλα παιχνίδια τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι επικίνδυνα για τη σωματική τους ακεραιότητα.

Την ίδια ώρα, νεαρά άτομα και ζευγάρια περπατούν και κάθονται αμέριμνοι πάνω στα τείχη.

Ο αρχαιολογικός χώρος των ανάκτορων του Γαλερίου το 2008 είχε αποσπάσει το μετάλλιο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της EuropaNostra.

Ένα μνημείο του οποίου η αποκατάσταση κόστισε 1,2 εκατ. ευρώ για την εξαιρετική ποιότητα των εργασιών αποκατάστασης και συντήρησης, τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των υποδομών για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών, καθώς και την υψηλή ποιότητα των μελετών. 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολόγησης είχε κρίνει θετικά το σύνολο των επεμβάσεων που μετέτρεψαν έναν εγκαταλελειμμένο χώρο σε ελκυστικό, άρτια οργανωμένο και με εκπαιδευτικό χαρακτήρα στην καρδιά της πόλης.

Φωνή βοώντος εν τη ερήμω

Το Σωματείο «Φίλοι του Ιστορικού Κέντρου της Θεσσαλονίκης», πέραν όλων των υπόλοιπων δράσεων του, επιχειρεί με κάθε τρόπο να αναδείξει τα σοβαρά προβλήματα που υπάρχουν με τους αρχαιολογικούς χώρους της πόλης.

Ο Άκης Λαζάρου, αναφέρθηκε στις ενέργειες που έχουν γίνει από πλευράς του Σωματείου, αλλά και στην σχεδόν μηδαμινή ανταπόκριση που υπήρχε από τους τοπικούς φορείς και την Πολιτεία.

«Κοινοποιήθηκε σε όλους τους αρμόδιους φορείς, αλλά και στους βουλευτές της Θεσσαλονίκης που τους ζητήσαμε τη Μ. Τετάρτη να κάνουν έναν περίπατο στην πόλη. Ανταποκρίθηκαν μόλις δύο δυστυχώς. Τους εξηγήσαμε το πρόβλημα που είναι τεράστιο.

 Το θέμα πήγε στη Βουλή από τον κ. Καστανίδη, η απάντηση της κυρίας Μενδώνη και κατά πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα μπορεί ο καθένας να τη διαπιστώσει.

Πρέπει να υπάρχει 24ωρη φύλαξη στο συγκεκριμένο μνημείο, όπως και σε όλα φυσικά. Όμως το συγκεκριμένο έχει μια ιδιάζουσα περίπτωση ασφάλειας και τάξης. Να φανταστείτε, υπάρχουν φώτα τα οποία κοστίζουν χιλιάδες ευρώ, τα οποία δεν μπαίνουν γιατί θα βανδαλιστούν. Και υπό αυτήν την έννοια, ορθώς δεν τα βάζουν.

Κάτω το δάπεδο είναι γεμάτο με ψηφιδωτά. Είναι κρίμα, είναι ντροπή για ένα τόσο σημαντικό μνημείο».

Υπαίθριο πάρκινγκ στον προαύλιο χώρο του Ναού της του Θεού Σοφίας

Πριν από λίγες εβδομάδες η parallaxi ανέδειξε τις εικόνες ντροπής στον περιβάλλοντα χώρο του Ιερού Ναού Της Του Θεού Σοφίας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Ένα μνημείο της UNESCO, ένας χώρος λατρείας, έχει μετατραπεί υπό την ανοχή όλων των τοπικών φορέων σε χώρος πάρκινγκ.

ΙΧ, αλλά και επαγγελματικά οχήματα, το ένα μάλιστα παρακείμενης επιχείρησης, παρκαρισμένα στο χώρο.

Η Προϊσταμένη της Γενικής Δ/νσης Αρχαιοτήτων & Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Πολυξένη Αδάμ – Βελένη, με επιστολή της προς την ΓΑΔΘ, την Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, τον Δήμο Θεσσαλονίκης, αλλά και τον Ιερό Ναό Αγίας Σοφίας, αναφέρεται στο θέμα ξεκαθαρίζοντας ότι σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.4858/2021 “Κύρωση Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς” και συμπεριλαμβανομένης της συνεχούς μέριμνας από πλευράς υπουργείου Πολιτισμού για την ανάδειξη, προστασία και προβολή των μνημείων της κάθε περιοχής, ειδικότερα για την Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης ισχύουν τα εξής:

• Ο ναός της Αγ. Σοφίας αποτελεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο ενταγμένο στον κατάλογο μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, με την υπ.αρ. 15813/19-12-1961 Υ.Α. (ΦΕΚ 36/Β/3-2-1962)
• Ο περιβάλλων χώρος του συνιστά κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο, οριοθετημένο με την υπ.αρ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/ Φ34/47276/2881/22-8-2003 ΥΑ, (ΦΕΚ 1348/Β/19-9- 2003) εντός του οποίου διατηρούνται ορατά τα ερείπια της προγενέστερης πεντάκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής, του 6ου αι.
• Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, έχει μεριμνήσει για την ένταξη σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης, έργο για την ανάδειξη του περιβάλλοντος χώρου και την ενεργειακή αναβάθμιση του ναού της Αγίας Σοφίας, μεταξύ και άλλων μνημείων της Θεσσαλονίκης.

Παράλληλα, έκανε έκκληση προς την Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης και τη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Θεσσαλονίκης -δια του αρμόδιου για την περιοχή Αστυνομικού Τμήματος- να συνδράμουν και να μεριμνήσουν από πλευράς αρμοδιοτήτων τους για τη συμβατή χρήση του περιβάλλοντος χώρου του ναού της Αγίας Σοφίας, προκειμένου αυτός να συμβάλει στην κατά προορισμό χρήση του μνημείου και την ορθή προβολή αυτού καθώς αποτελεί αναπόσπαστο και ζωτικό χώρο του.

Άλλα λόγια να αγαπιόμαστε από το υπουργείο

Για το υπουργείο Πολιτισμού «υπάρχει διαρκής μέριμνα για την προστασία και ανάδειξη των μνημείων της Θεσσαλονίκης», σύμφωνα τουλάχιστον με την απάντηση της υπουργού Λίνας Μενδώνη στην ερώτηση που κατέθεσε ο βουλευτής του ΚΙΝ.ΑΛ, Χάρης Καστανίδης.

Συγκεκριμένα, η απάντηση του υπουργείου Πολιτισμού αναφέρει:

«Για την προστασία και ανάδειξη των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων της Θεσσαλονίκης, εκ των οποίων δεκαπέντε παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά μνημεία είναι εγγεγραμμένα στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO βάσει της υπ’ αρ. SC-88/CONF.001/08 της 24ης-10-1988 Απόφασης, υφίσταται διαρκής και συστηματική μέριμνα από τις Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ.

Εκτός από την καθημερινή μέριμνα του προσωπικού της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης για την αντιμετώπιση των εκτάκτων ζητημάτων, φθορών και συνεπειών παραβατικής συμπεριφοράς, έχουν πραγματοποιηθεί κατά καιρούς, εδώ και δεκαετίες, και πραγματοποιούνται συστηματικά από τις Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, με χρηματοδότηση από Εθνικούς Πόρους και Ευρωπαϊκά Προγράμματα, εκτεταμένες εργασίες αποκατάστασης, συντήρησης και ανάδειξης σημαντικού αριθμού αυτών. Επίσης, λαμβάνεται ειδική μέριμνα για την εκπόνηση μελετών με στόχο την αποτελεσματικότερη προστασία τους

Επισημαίνεται ότι δυνάμει της υπ’ αρ. ΥΠΠΟΑ/87740/01-03-2022 Απόφασης της Διεύθυνσης Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού, εγκρίθηκε η κίνηση των διαδικασιών πρόσληψης χιλίων εξακοσίων πενήντα (1650) ατόμων διαφόρων ειδικοτήτων. Συγκεκριμένα, στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης κατανεμήθηκαν είκοσι τέσσερις (24) θέσεις ειδκότητας ΔΕ Φύλαξης- Πληροφόρησης Ημερησίων Φυλάκων Αρχαιοτήτων, δύο (2) θέσεις ΔΕ Φύλαξης- Πληροφόρησης Νυχτοφυλάκων Αρχαιοτήτων και δύο (2) θέσεις ΥΕ Βοηθητικού Προσωπικού Καθαριότητας.

Επιπλέον, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, προκειμένου να είναι όλοι οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία της πόλης επισκέψιμα, φροντίζει να κάνει όσο το δυνατόν πιο λελογισμένη κατανομή του μόνιμου φυλακτικού προσωπικού, συνεπικουρούμενη και από το εκάστοτε εποχικό προσωπικό, ώστε να εξασφαλίσει μεγαλύτερη διάρκεια στον χρόνο επισκεψιμότητάς τους.

 Εντούτοις, οι ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας Covid 19 με αποτέλεσμα την παρατεταμένη απουσία προσωπικού και ο περιορισμένος αριθμός μόνιμου φυλακτικού προσωπικού, κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022, δημιούργησαν προβλήματα στη λειτουργία των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, με συνέπεια να προκληθούν αλλαγές και 2 τροποποιήσεις στο πρόγραμμά τους. 

Στο πλαίσιο αυτό το Γαλεριανό Συγκρότημα παραμένει κλειστό, με περιορισμένη λειτουργία για ειδικές ομάδες επισκεπτών, όπως μαθητές ή ειδικοί επιστήμονες, μετά από συνεννόηση. Η Εφορεία, στο πλαίσιο του ετήσιου προγραμματισμού της, προβλέπει ο αρχαιολογικός χώρος του Γαλεριανού να λειτουργεί καθημερινά, εκτός Τρίτης, από τις 8:00 π.μ. μέχρι τις 15:00 μ.μ. και με διευρυμένο ωράριο, μέχρι τις 20:00, με την συνδρομή του εποχικού προσωπικού.

Όσον αφορά στον αναφερόμενο στην ερώτηση ναό της Αγίας Σοφίας, βρίσκεται σε εξέλιξη από το έτος 2020 το έργο «Αποκατάσταση των υπερώων του Ι. Ναού της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη», που έχει ενταχθεί στο Ε.Π. «Κεντρική Μακεδονία 2014-2020» και προσφάτως εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το έργο «SUB. 7.1.2.- Θεσσαλονίκη: Αγία Σοφία (ενεργειακή αναβάθμιση και ανάδειξη περιβάλλοντος)», ενώ για τον ναό Αγίου Δημητρίου έχει εκπονηθεί μελέτη συντήρησης για τη φιάλη του.

Αναφορικά με τη στάθμευση οχημάτων στον περιβάλλοντα χώρο των δύο προαναφερθέντων μνημείων, επισημαίνεται ότι αυτά αποτελούν ναούς εν λειτουργία. Από πλευράς αρμοδιοτήτων του ΥΠΠΟΑ έχουν γίνει επανειλημμένως συστάσεις και οι απαραίτητες ενέργειες για τον ευπρεπισμό του περιβάλλοντος χώρου τους και την ορθή χρήση αυτού, προς τους λοιπούς αρμόδιους για το ζήτημα φορείς και Αρχές σχετικά με τη μη στάθμευση οχημάτων στον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου.

Από τα ανωτέρω γίνεται σαφές ότι υπάρχει διαρκής μέριμνα για την προστασία και ανάδειξη των μνημείων της Θεσσαλονίκης, με την ένταξη νέων έργων και την αξιοποίηση πόρων τόσο του Εθνικού σκέλους όσο και των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων».