Aερογέφυρα Δενδροποτάμου: Ένας χώρος που ζητάει βοήθεια

Θα μπορούσε η διαμόρφωση ενός χώρου, όπως αυτός κάτω και γύρω από τη γέφυρα να δώσει νέα ζωή στη περιοχή, να δώσει νέες λειτουργίες για τους νέους και όχι μόνο, έτσι ώστε να ξαναενώσει τις περιοχές τις οποίες διασχίζει; Μπορεί μια αρχιτεκτονική αλλαγή να αλλάξει τη κοινωνία γύρω του;

Μια νέα αρχιτέκτονας κάνει την δική της πρόταση για την Αερογέφυρα Δενδροποτάμου, έναν χώρο που μπορεί να λάμψει υπό τις σωστές συνθήκες.

Under the bridge: από space of waste σε νέους χώρους για νέες κοινωνικές σχέσεις

της Στεφανίας Πολυχρονιάδη

Πόσες φορές έχει τύχει να περάσεις απ τα δυτικά, εκεί στα ΚΤΕΛ, όταν περίμενες το λεωφορείο σου; Πόσες φορές βγαίνοντας από την πόλη από τη Μοναστηρίου πέρασες κάτω από την αερογέφυρα Δενδροποτάμου; Πρόσεξες κάτι που δεν σου άρεσε; Εγώ προσωπικά, χρόνια τώρα απορώ γιατί ένα τέτοιο μέρος πρέπει να είναι αιτία παρακμής.

Η αερογέφυρα χτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 80, για να κάνει πιο γρήγορη και πιο εύκολη τη πρόσβαση στα δυτικά και στην περιφερειακή οδό της Θεσσαλονίκης. Να επιταχύνει τις μετακινήσεις με δυο λόγια, και να καβαλήσει το πέρασμα των ραγών του τρένου. Είναι ένα έργο που ξεκάνει στο ύψος των ΚΤΕΛ, περνάει μια περιοχή της Μενεμένης, ύστερα πάνω απ τις ράγες του τρένου, και καταλήγει στα όρια Μενεμένης και Ευόσμου.

Η γέφυρα αποτελεί σήμερα ένα φυσικό όριο διαχωρισμού των περιοχών τις οποίες διασχίζει. Χωρίζει Μενεμένη και Eύοσμο, ενώ απομονώνει την περιοχή του Δενδροποτάμου. Βολικό ε; Αν δεις το Δενδροπόταμο στο maps, παρατηρείς πως είναι περικυκλωμένος από φυσικά (κυρίως έργα υποδομών) και μη εμπόδια. Ένα γκέτο στην δυτική έξοδο της πόλης, απομονωμένο και περικυκλωμένο.

Η αερογέφυρα φαντάζει σαν ένα μυστήριο μέρος, και όπως όλα τα σκοτεινά, εγκαταλελειμμένα μέρη, προκαλούν το μυστήριο του περαστικού. Γκράφιτι στους τοίχους, σκοτεινές γωνίες, δυσωδία, ένα υπερυψωμένο πέρασμα πεζών γεμάτο σύριγγες και λίγα φώτα το βράδυ.

Το έγραφε άλλωστε και ο Solà-Morales στο άρθρο του Terrain Vague: “Empty, abandoned space in which a series of occurrences have taken place seems to subjugate the eye of the urban photographer. Such urban space, which I will denote by the French expression terrain vague, assumes the status of fascination, the most solvent sign with which to indicate what cities are and what our experience of them is.” (Solà- Morales, 1995)

Για τους κατοίκους της περιοχής είναι ένα καθημερινό πέρασμα. Είτε για μια βόλτα με το σκύλο, είτε για πέρασμα από το σούπερ μάρκετ, είτε απλά για να πάρουν το λεωφορείο από τα ΚΤΕΛ προς τη πόλη ή οπουδήποτε αλλού. Όχι και ότι καλύτερο αν σκεφτείς ότι το πέρασμα των ραγών γίνεται απευθείας από τις ράγες, καθώς μπορεί να περάσει τρένο ανά πάσα στιγμή.

Μετά από κάποιες συζητήσεις με περαστικούς, παρατήρησα μια απάθεια σχετικά με τον χώρο αυτό. Οι περισσότεροι τον θεωρούσαν επικίνδυνο αφού πολλές φορές έχει τύχει να δούνε περίεργες ανταλλαγές και όχι μόνο, ένα μέρος όχι κατάλληλο για τα παιδιά τους, αλλά διέκρινα μια αδυναμία στην απάντηση της ερώτησης ‘τι θα αλλάζατε σε αυτό το χώρο’. Νιώθω ότι ο χώρος αυτός ζητάει βοήθεια, χρειάζεται έναν επαναπροσδιορισμό, παρ’ όλη την αδιαφορία του κόσμου.

Το μέρος κάτω από τη γέφυρα έχει πραγματικά τεράστιες δυνατότητες. Μιλάω για κάποια ριζική αλλαγή του αστικού τοπίου σε αυτό το σημείο της πόλης, η οποία με νέες λειτουργίες για όλους θα μπορούσε να αποτελεί νέο πόλο έλξης για όλες τις ηλικίες και όλες τις γύρω περιοχές και όχι μόνο. Ένας τρόπος για να ενώσει ξανά η γέφυρα τις περιοχές που χώριζε στο παρελθόν. Ένας τρόπος για να πέσει ένα από τα όρια του Δενδροποτάμου και να αρχίσει να εντάσσεται και αυτός στην καθημερινότητα της Θεσσαλονίκης. Δε γίνεται να κλείνουμε άλλο τα μάτια μας. Τα προβλήματα της πόλης μας πρέπει να βγούνε στη φόρα και να προσπαθήσουμε να τα λύσουμε. Όλοι μαζί.

Το ενδιαφέρον βέβαια τα τελευταία χρόνια έχει πάρει κάποιες διαστάσεις, αφού στο κομμάτι της γέφυρας που ανήκει στο Δήμο Μενεμένης μπορούμε να διακρίνουμε μια προσπάθεια διαμόρφωσης του χώρου, ενώ στο κομμάτι που ανήκει στο Δήμο Δενδροποτάμου όχι. Όταν ένα δημόσιο έργο βρίκεται στα όρια κάποιων δήμων, πολλές διαδικασίες γίνονται περίπλοκες και στόχος δεν είναι μια συνολική εικόνα του έργου. Δουλεύουμε στο Δήμο που έχει εφόδια και χρήματα, και ας μείνει το εργο ανολοκλήρωτο.

Οι σημερινές λειτουργίες που φιλοξενεί η αερογέφυρα είναι οι εξής:

Η πρότασή μου όμως για το χώρο αυτό είναι κάτι αλλιώτικο, κάτι νέο, που θα κάνει όλους τους κατοίκους να συμμετέχουν, ανεξαιρέτως ηλικίας. Μιλάμε για νέους χώρους πρασίνου για ελεύθερη έκφραση, χώρους άθλησης, για πίστες skateboarding και αναρρίχησης, για χώρους αναψυχής και διαβάσματος, για νέες ασχολίες για τους κατοίκους, όπως τα community gardens κλπ.

Η βασική ιδέα της νέας γέφυρας είναι η δημιουργία αυτών των διαφόρων λειτουργιών και η σύνδεσή τους με ένα ‘πράσινο’ μονοπάτι (green path). Η διαδρομή ξεκινάει από τη Μοναστηρίου για να διασχίσει όλη τη γέφυρα, ως τον Εύοσμο. Το πρώτο κομμάτι περιέχει ένα πάρκο για σκέιτ, έναν χώρο έκφρασης τέχνης, πινγκ πονγκ, πίστες αναρρίχησης και άφθονο πράσινο, ενώ αφού περάσουμε πάνω απ τις ράγες από το πέρασμα πεζών, βρίσκουμε τα υφιστάμενα γηπεδάκια μπάσκετ και ποδοσφαίρου για να φτάσουμε στους δημόσιους κήπους και στο χώρο αναψυχής και διαβάσματος.

Εικόνα με τους δημόσιους κήπους. Κάθε ενδιαφερόμενος πολίτης μπορεί να κατέχει ένα κομμάτι γης, όπου θα καλλιεργεί τα προϊόντα που επιθυμεί. Θα μπορούν να γίνουν δράσεις και με τα σχολεία της γύρω περιοχής, για εναλλακτικά μαθήματα, αλλά και workshops κηπουρικής και όχι μόνο για μικρούς και μεγάλους.

Διά μέσου αυτών των προτάσεων θα ήθελα να καταφέρω να δώσω πίσω στις κοινωνίες έναν χώρο που τους ανήκει και που αξίζει να είναι δικός τους. Ένας χώρος εναλλακτικός που οι ίδιοι οι πολιτες θα νοιάζονται και θα φροντίζουν, ένας νέος χώρος για κοινωνικοποίηση και χαλάρωση.