Ο Χάρτης της πόλης: Η Γέφυρα των Στεναγμών

 

Είχα ένα βράδυ ραντεβού επάνω ακριβώς στην Καρπενησιώτη. Κοιτώντας τριγύρω και περιμένοντας, συνειδητοποίησα εκτός από το ότι η περιοχή ήταν ιδιαίτερα όμορφη ότι στεκόμουν επάνω σε μια γέφυρα. Όταν προσπάθησα να μάθω πληροφορίες σχετικά μ αυτήν δεν βρήκα παρά ελάχιστες.

Η ιστορία της γέφυρας των στεναγμών ή Βενετσιάνικα ξεκινάει με την Μικρασιατική καταστροφή και την έλευση των προσφύγων στην πόλη. Εκεί ανάμεσα στα ρέματα, τα χωράφια και τις ανεκμετάλλευτες οικιστικά περιοχές της πόλης στήθηκαν τα πρώτα προσφυγικά σπίτια που δημιούργησαν τους πρώτους συνοικισμούς. Ένας από αυτούς ήταν η Ρήγα Φεραίου. Ο συνοικισμός βρισκόταν στα Β.Α. της πόλης ανάμεσα στους συνοικισμούς Καλλιθέας, Κολοκοτρώνη, Νεαπόλεως και μοιράσθηκε αργότερα μεταξύ των κοινοτήτων Νεάπολης και Συκεών που δημιουργήθηκαν το ’34 με επίκεντρο το ρέμα στη θέση των σημερινών οδών Καπερνησιώτου και Ρήγα Φεραίου.

Ο συνοικισμός για τον οποίο γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα κτίστηκε μεταξύ των ετών 1929-30. Το ανθρώπινο δυναμικό του δεν ξεπερνούσε τους 900 κατοίκους. Στο συνοικισμό ανήκε η γνωστή «Γέφυρα των Στεναγμών» πέρασμα του ρέματος, η οποία κατά καιρούς αποτελούσε όπως λέγεται και άντρο ληστών. Το προσωνύμιο γέφυρα των αναστεναγμών το απέκτησε με βάση κάποιους θρύλους και μυθοπλαστικές εικασίες των κατοίκων. Η μία από αυτές λέει ότι ο ξεριζωμός οι δυσκολίες και τα βάσανα κάνανε τους πρόσφυγες να αναστενάζουν συχνά και από την μεριά της γέφυρας άκουγες συχνά πολλά άχ και βάχ. Άλλοι πάλι λένε ότι οι αναστεναγμοί και τα βογγητά δεν ήταν πάντα από καημό αλλά και από έρωτα και ότι το ρέμα και η γέφυρα αποτελούσαν προσφιλή στέκι ζευγαριών. Εξαιτίας του ρέματος και των βροχοπτώσεων η περιοχή πλημμύριζε και έμπαινέ νερό στα σπίτια και τα καταστήματα και γι’ αυτό της προσέδωσαν και μια δεύτερη ονομασία τα «Βενετσιάνικα» – που θυμίζει έντονα τη Βενετία και αυτός μπορεί να ήταν και εξαρχής ο λόγος που ονομάστηκε γέφυρα των στεναγμών μιας και υπάρχει γέφυρα πολύ γνωστή με αυτήν την ονομασία στην Βενετία.

Η Γέφυρα ξεκινάει από εκεί που είναι το εκκλησάκι και ένωνε τις δύο όχθες του ρέματος το οποίο φυσικά μπαζώθηκε. Παλαιότερα η περιοχή χρησιμοποιήθηκε από τον δήμο Θεσσαλονίκης αλλά και τα συμμαχικά στρατεύματα ως σκουπιδότοπος. Σύμφωνα, επίσης, με μαρτυρίες κάτω από την γέφυρα όπως δείχνουν και οι σημερινές φωτογραφίες υπάρχει καταφύγιο.

Όπως σχεδόν σε όλη την πόλη της Θεσσαλονίκης, έτσι και στην περιοχή της Νεάπολης λόγω του ότι αναμενόταν να ξεκινήσει ο πόλεμος έγιναν προσπάθειες για να φτιαχτούν καταφύγια. Με την έναρξη των βομβαρδισμών, δόθηκε η εντολή και άρχισαν με ταχείς ρυθμούς να κατασκευάζονται τέτοιοι χώροι, που όμως ήταν ανεπαρκείς λόγο έλλειψης σιδήρου, τσιμέντου και τεχνογνωσίας κατασκευής. Επιπλέον, δεν υπήρχαν χρήματα διαθέσιμα, τα περισσότερα είχαν απορροφηθεί για τις ανάγκες του πολέμου. Παρ όλες αυτές τις δυσκολίες με επιμονή και με πολύ προσωπική εργασία των κατοίκων έγιναν κάποια καταφύγια αρκετά από τα οποία σώζονται σε διάφορα σημεία της πόλης.

*Ευχαριστώ τον ιστορικό   Κωνσταντίνο Νίγδελη για την βοήθεια του