Το βαρύ παρελθόν μιας μικρής εκκλησίας στην καρδιά της πόλης
Είναι μια από τις ωραιότερες μικρές εκκλησίες της πόλης... Κι αν εκεί γαληνεύεις σήμερα στη σκιερή αυλή της παλιότερα δεν συνέβαινε το ίδιο.
Λέξεις-εικόνες: Γιώργος Τσιτιρίδης
Είναι μια από τις ωραιότερες μικρές εκκλησίες της πόλης. Ο Άγιος Αντώνιος αν και στην καρδιά του κέντρου περνάει τις περισσότερες φορές σχεδόν απαρατήρητος από τους καθημερινούς διαβάτες. Η οικιστική ανάπτυξη έχει περικυκλώσει τον ναό με πολυκατοικίες και ψηλά κτίρια. Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Δημητρίου Μαργαρίτη και Φιλικής εταιρίας, πολύ κοντά στην πλατεία Ναβαρίνου και στα πανεπιστήμια, δίπλα σχεδόν από την κεντρική βιβλιοθήκη της πόλης και τον κινηματογράφο Μακεδονικόν.
Ο τύπος του ναού είναι δίκλιτη κεραμοσκεπαστή βασιλική με στοά, που δε σώζεται σήμερα, και είναι φτιαγμένος κατά τον 19ο αιώνα περίπου. Ο μικρός αυτός ναός συνοδευόταν παλαιότερα με μια σειρά από άλλα κτίσματα, ήταν δηλαδή μέρος ενός μεγαλύτερου, ναού του Κωνσταντίνου και Ελένης ο οποίος επίσης σώζεται μέχρι και σήμερα και βρίσκεται λίγο πιο κάτω στην πλατεία ιπποδρομίου. Η μια πλευρά του ναού εφάπτονταν με τα τείχη της πόλης τα οποία σταδιακά γκρεμίστηκαν αλλά ένα κομμάτι τους στο πίσω μέρος τους ναού έχει διασωθεί και αποτελεί τμήμα του κήπου, εξωτερικού χώρου του ναού.
Η εκκλησία αποτελεί ένα κόσμημα εσωτερικά και εξωτερικά και χαίρεται κανείς να την βλέπει. Ένα ησυχαστήριο μέσα στο πολύβουο πολυπληθές κέντρο της πόλης. Κρύβει όμως και μια ιστορία περίεργη και ίσως αδιανόητη για τα σημερινά δεδομένα.
Ο άγιος Αντώνιος σύμφωνα με την ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία θεωρείται ο προστάτης άγιος και θεραπευτής των ψυχικά ασθενών. Γι’ αυτόν το λόγο τα παλαιότερα χρόνια οι συγγενείς όσων εθεωρείτο ότι έπασχαν από κάποια ψυχική νόσο και κάποιες φορές ακόμα και οι ίδιοι οικιοθελώς, συνήθιζαν να πηγαίνουν στο ναό. Εκεί τους έδεναν με αλυσίδες και χαλκάδες γύρω από το τέμπλο και τις κολώνες και τους άφηναν να θεραπευτούν. Μιλάμε για εποχές που οι ψυχικές ασθένειες ήταν θέμα ταμπού, μια κατάρα για την οικογένεια και ένα κεφάλαιο παντελώς άγνωστο για πολλά χρόνια. Το θέμα ειδικά στην Ελλάδα δεν το είχε προσεγγίσει η ιατρική επιστήμη, τα βήματα ήταν αργά, δειλά και πολλές φορές προς λάθος κατευθύνσεις οπότε η μόνη κατά πολλούς σωτηρία ήταν ένα θαύμα προερχόμενο από το θεό η κάποιο άγιο. Και ποιος θα μπορούσε να είναι ο καταλληλότερος αν όχι ο ίδιος ο προστάτης των ψυχικά αδύναμων.
Στο βιβλίο της Αίγλης Μπρούσκου με τίτλο «Λόγω κρίσεων σου χαρίζω το παιδί μου» από τις εκδόσεις ΣΥΜΕΠΕ (Σύλλογος Μέριμνας παιδιού και εφήβου), με θέμα τα παιδιά του βρεφοκομείου Άγιος Στυλιανός, διαβάζουμε μεταξύ άλλων πως «Ήδη από την δεκαετία του 1920 αναφέρεται η επιλόχειος κατάθλιψη ως λόγος εισαγωγής νεογέννητων στα βρεφοκομεία αφού συχνά η μητέρα οδηγείται στην εκκλησία του αγίου Αντωνίου για να θεραπευτεί».
Η εκκλησία σταμάτησε να λειτουργεί ως θεραπευτήριο όταν μετά την αστυφιλία η ανέγερση τω πολυκατοικιών, η πυκνότητα των κτιρίων γύρω από τον ναό έκανε τους γείτονες να διαμαρτύρονται για τα τεκταινόμενα εντός του ναού.
«Ήταν αδύνατο να ησυχάσει κανείς από τα ουρλιαχτά και τις φωνές των ανθρώπων μέσα στο ναό.»
Λέγεται πως έχουν βρεθεί αλυσίδες από την εποχή που ο ναός φιλοξενούσε τους ανθρώπους αυτούς που περίμεναν το θαύμα από τον άγιο και μάλιστα μέχρι πρότινος υπήρχαν τα σημάδια των κρίκων στο τέμπλο του ναού.
Σήμερα αυτός ο μικρός όμορφος ναός δεν θυμίζει σε τίποτα την απάνθρωπη και μακάβρια αποστολή του, όλα αυτά στα οποία εξέθεταν οι συγγενείς τους αρρώστους τους με την ελπίδα της γιατρειάς, αντιθέτως είναι μια ήρεμη δροσερή γωνία με έναν καταπράσινο κήποπου προσφέρει ηρεμία και γαλήνη.
