Ο Χάρτης της πόλης: Ναός Τιμίου Προδρόμου

Πόσοι άραγε να είναι οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης που γνωρίζουν πως ακριβώς απέναντι από τον Ιερό ναό της Αγίας Σοφίας υπάρχει και μια άλλη εκκλησία, λιγάκι διαφορετική; Και μάλιστα πόσοι να γνωρίζουν πως ο περίβολος αυτής της εκκλησίας που θαρρείς πως κρύβεται καλά από το χάος των δρόμων, είναι μια μικρή όαση πρασίνου στο κέντρο της πόλης; Κάποιοι θα έχουν ήδη καταλάβει πως αναφέρομαι στον Ιερό ναό του Τιμίου Προδρόμου, έναν πολιτιστικό θησαυρό όπου τα απομεινάρια της ιστορίας της πόλης μπλέκονται όμορφα με τις δυνατότητες που δίνει η σύγχρονη αρχιτεκτονική.

Ο Ιερός αυτός ναός, λοιπόν, βρίσκεται στην νοτιοανατολική πλευρά του ναού της Αγίας Σοφίας και συγκεκριμένα επί των οδών Ικτίνου και Μακένζυ Κινγκ. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό κτίριο από γυαλί και πρασινόλιθους. Εντός του βρίσκονται οι κατακόμβες του Αγίου Ιωάννη, ένας χώρος άψογα συντηρημένος και απόλυτα αποκατεστημένος που μένει να μαρτυράει το παρελθόν της Θεσσαλονίκης.

Ας εξετάσουμε αρχικά την ιστορία του ναού. Κάποτε, το επίπεδο των δρόμων της πόλης βρισκόταν ακριβώς στο επίπεδο που βρίσκεται κι αυτός ο ναός, αυτό μάλιστα επιβεβαιώνεται παρατηρώντας πως σε αυτό το επίπεδο βρίσκονται κι άλλοι ναοί όπως η Αγία Σοφία κι η Παναγία Χαλκέων. Το 1932, λοιπόν, εκεί υπήρχε ένα χωράφι, ώσπου όταν αποφασίστηκε να ανεγερθεί κτίριο και ξεκίνησαν οι χωματουργικές διαδικασίες, αποκαλύφθηκε η ύπαρξη σπάνιων, αρχαιολογικών θησαυρών.

Έτσι, η ανέγερση διακόπηκε και οι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν τις ανασκαφές και τη μελέτη, εντοπίζοντας τελικά πως στο χώρο βρισκόταν ένα παλαιοχριστιανικό βαπτιστήριο, πιθανότατα αυτό του ναού της Αγίας Σοφίας όπου λέγεται πως βαφτίστηκε κι ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος. Επιπλέον, βρέθηκε και μια κολόνα για την οποία κάποιοι πιστεύουν πως είναι κατάλοιπο των ρωμαϊκών λουτρών που υπήρχαν στην περιοχή, άποψη που ενισχύεται από την ύπαρξη άφθονου νερού στο χώρο της κατακόμβης. Ωστόσο, άλλοι λένε πως είναι κατάλοιπο του βαπτιστηρίου μιας κι έχει ένα σταυρό χαραγμένο πάνω της.

Όταν έφτασε η στιγμή γύρω στο 1940, να γίνει η διαμόρφωση της οδού Μακένζυ Κινγκ, στο σημείο αυτό κατασκευάστηκε ένας μικρός ναΐσκος του Τιμίου Προδρόμου (επειδή εκεί ήταν βαπτιστήριο εξέχουσας σημασίας και φυσικό ήταν να του δώσουν το όνομα του Βαπτιστή).

Η ιστορία όμως δε σταματάει εδώ. Το 1990 ο πατέρας Θεόφιλος Τερεζάκης θέλησε να μεγαλώσει το μικρό ναό. Η κατεδάφιση ήταν απαραίτητη κι όταν ξηλώθηκε το δάπεδο βρέθηκε ένα διπλωμένο χαρτάκι. Επρόκειτο για τη βεβαίωση που μαρτυρούσε τα θυρανοίξια του ναού από το μητροπολίτη Γεννάδιο στις 28 Αυγούστου το 1940. Έπειτα, επειδή ο χώρος θεωρείται αρχαιολογικός, έπρεπε η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων να εγκρίνει την επέκταση του ναού, όπως κι έγινε. Έτσι, τοποθετήθηκε εξέδρα 44 καθισμάτων και σε όλο το νότιο τμήμα μπήκε μια γυάλινη κατασκευή, ώστε να επιτρέπει το φως του ήλιου να περνά, μα και να παρέχεται ανεμπόδιστα η θέα προς τον κήπο. Ένας πραγματικά παραδεισένιος κήπος που θα ήταν κρίμα να έμενε αποκομμένος από το ναό. Ακόμη, στο χώρο της κατακόμβης βρέθηκαν παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά μεγάλης αρχαιολογικής αξίας, μα και ένα παλαιότερο δάπεδο το οποίο αφού αποκαλύφθηκε, καλύφθηκε με προστατευτικό γυαλί.

Ως σήμερα ο ναός λειτουργεί κάθε Τρίτη πρωί (μέρα αφιερωμένη στον Ιωάννη τον Πρόδρομο βάσει της λειτουργικής παράδοσης), ενώ ο υπέροχος αυτός κήπος που αποτελεί ανάσα πρασίνου και δροσιάς, είναι καθημερινά προσβάσιμος. Και πιστέψτε με, στην πιο πολύβουη μέρα μπορεί να κάτσεις σε ένα παγκάκι στον κήπο και να «ακούς» μόνο την ηρεμία της φύσης και του αρχαιολογικού χώρου.