Οι δημόσιες δολοφονίες που συγκλόνισαν την πόλη

Λέξεις: Κύα Τζήμου

Μπορεί στο μυαλό πολλών να έχει συνδεθεί με το προσωνύμιο ερωτική αλλά στην πραγματικότητα περισσότερο τόπος δολοφονιών υπήρξε παρά μεγάλων ερώτων. Mερικές από αυτές έγιναν δημοσία θέα στο κέντρο της πόλης. Σε σημεία από τα οποία περνάμε συχνά αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα για το αίμα που τα έβαψε.

Ένας πρώην πρωθυπουργός εκτελείται εν ψυχρώ στο κέντρο της πόλης

Ήταν ένα ζεστό μεσημέρι στις 14 Αυγούστου του 1933, όταν στη γωνία Κούσκουρα μα Τσιμισκή μπροστά σε έντρομους περαστικούς δυο Αλβανοί λύνουν τις πολιτικές διαφορές τους με 5 πυροβολισμούς.  Ο Ιμπραήμ Τσέλο σκοτώνει τον  Χασάν Μπέη Πρίστινα, πρώην πρωθυπουργό της Αλβανίας και ιδιοκτήτη της σημερινής Σχολής Τυφλών. Οι δυο τους περπατούσαν μαζί και συνομιλούσαν ζωηρά. Μπροστά ακριβώς από το εδωδιμοπωλείο Ήβη, που βρισκόταν στη γωνία, ο Τσέλο βγάζει το όπλο του πυροβολεί δυο φορές καταρχήν και μετά πλησιάζει τον πεσμένο ηλικιωμένο πολιτικό και τον πυροβολεί άλλες τρεις φορές δυο στην καρδιά και μια στο κεφάλι. Ο ένοχος για να αποφύγει το λυντσάρισμα απ΄το αγριωμένο πλήθος που μαζεύτηκε, κρύφτηκε κυνηγημένος σε οικοδομή επί της Παλαιών Πατρών Γερμανού, όπου παραδόθηκε στην χωροφυλακή. Στη ανάκριση ισχυρίστηκε ότι τα αίτιαήταν πολιτικά και ότι ο Χασάν Μπέη συνομωτούσε για τη δολοφονία του βασιλιά της Αλβανίας, Αχμέτ Ζώγου.

Νικόλαος Μοσκώφ

Στα δεξιά τιο Μέγαρο Μοσκώφ από όπου εξήλθε το θύμα. Στο ισόγειο του σήμερα στεγάζεται η Εθνική Τράπεζα

Ο καπνέμπορος δολοφονήθηκε με όπλο την ώρα που έβγαινε από το σπίτι του στην οδό Παύλου Μελά 18, γωνία με Τσιμισκή στην Διαγώνιο. Ο οργισμένος απολυμένος καπνεργάτης Αναστάσιος Ανταβαλόγλου τον πυροβόλησε στον τράχηλο ενώ τον κυνήγησε αιμόφυρτο στην Τσιμισκή πυροβολώντας ακόμη αλλά με αστοχία μέχρι που το θύμ αέπεσε και πέθανε λίγο αργότερα από ακατάσχετη αιμορραγία. Ήταν 21 του Οκτώβρη του 1938.

Βασιλιάς Γεώργιος Α’

Την ημέρα εκείνη, 5 Μάρτη του 1913, ο Γεώργιος ο Α’ επέστρεφε στην έπαυλη Χατζηλαζάρου όπου διέμενε μετά από επίσκεψη εθιμοτυπίας σε γερμανικό πολεμικό που βρισκόταν στο λιμάνι, συνοδευόμενος μόνο από τον υπασπιστή του Φραγκούδη. Ο ίδιος είχε εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη από την ημέρα της εισόδου των Ελληνικών στρατευμάτων ώστε να επισημοποιηθεί η Ελληνική παρουσία, καθώς οι μάχες ακόμα εξελίσσονταν στα μέτωπα του Α’Βαλκανικού Πολέμου, και το χάσμα μεταξύ των τότε συμμάχων εντεινόταν για τη διανομή των εδαφών. Στη συμβολή των σημερινών οδών Βασ.Όλγας-Αγ.Τριάδος ένας άγνωστος τον προσέγγισε από πίσω και τον πυροβόλησε στην πλάτη. Στο κομφούζιο που επακολούθησε ο τραυματισμένος βασιλιάς μεταφέρθηκε στο ιατρείο του Παπάφειου Ορφανοτροφείου  ενώ ο δολοφόνος συνελήφθηκε από παρακείμενους άνδρες της Κρητικής Χωροφυλακής. Στο ιατρείο διαγνώσθηκε ο θάνατος του, ενώ ο δράστης Αλέξανδρος Σχινάς μεταφέρθηκε σε κοντινό αστυνομικό τμήμα Τα κίνητρα του δολοφόνου δεν έγιναν ποτέ γνωστά, καθώς φέρεται να αυτοκτόνησε (ή εκπαραθυρώθηκε;) μετά από μήνες πηδώντας από τον δεύτερο όροφο του κτιρίου όπου κρατείτο.

Γιάννης Ζεβγός

Το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ βρισκόταν στην πόλη ως αντιπρόσωπος του ΕΑΜ στην διερέυνηση που γινόταν από διθνή επιτροπή του ΟΗΕ για την κατάσταση στην ελληνική ύπαιθρο μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Ο δράστης Χρήστος Βλάχος τον πυροβόλησε μέρα μεσημέρι στη γωνία Αγίας Σοφίας και Γεωργίου Σταύρου με 4 σφαίρες. Τον κατεδίωξε περαστικός μέχρι που συνελήφθη στη γωνία Τσιμισκή με Αριστοτέλους, όπου κατάφερε να φτάσει διασχίζοντας τους πολυσύχναστους δρόμους. Ήταν 20 Μρτίου του 1947 και η δολοφονία πολύ πιθανόν να είχε οργανωθεί από το παρακράτος.

Δολοφονία Λαμπράκη

Στις 22 Μαϊου του 1963, ο βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης κατευθυνόταν από το γωνιακό κτίριο της Βενιζέλου με Ερμού όπου βρισκόταν η αίθουσα του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κινήματος, όπου οι φίλοι της Ειρήνης οργάνωσαν ομιλία με τον βουλευτή, προς το ξενοδοχείο Κοσμοπολίτ (γωνία Σπανδωνή με Ερμού), όπου διέμενε. Η ώρα ήταν 10 το βράδυ και υπήρχε απαγόρευση κυκλοφορίας λόγω επεισοδίων που είχαν γίνει πριν την ολμιλία του Λαμπράκη στην ίδια διασταύρωση. Πριν την ομιλία υπήρχε εκεί ασυνομική δύναμη 180 ανδρών για να προστατέψει υποτίθεται τον βουλευτή και να φρουρήσει την εκδήλωση. Το βράδυ δεν υπήρχε κανείς εκτος από τη συνοδεία φίλων του βουλευτή Πειραιά. Το τρίκυκλο με τους δολοφόνους του εξήλθε με ταχύτητα από την Σπανδωνή και τον χτύπησε θανάσιμα. Στο τρίκυκλο επέβαιναν οι παρακρατικοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης στην καρότσα με ρόπαλο. Παρόλη την αποκαλυπτική έρευνα των δημοσιογράφων Γιάννη Βούλτεψη, Γιώργου Ρωμαίου και Γιώργου Μπέρτσου και την στάση του ανακριτή, νεαρού τότε Χρήστου Σαρτζετάκη που απέδειξαν τη σχέση της αστυνομικής ηγεσίας με τους παρακρατικούς δολοφόνους, οι ένορκοι αποφάσισαν ότι δεν επρόκειτο για πολιτική δολοφονία, ούτε εκ προθέσεως και οι δολοφόνοι καταδικάστηκαν μόνο για βαριές σωματικές κακώσεις, ενώ όλοι οι κατηγορούμενοι αξιωματικοί αθωώθηκαν.

Η τρομοκρατική επίθεση στην Βασ. Όλγας

Γράφει ο Γιώργος Ιωάννου στο βιβλίο του Το δικό μας αίμα, σελ. 163: «Όταν οι αριστεροί σκότωσαν με χειροβομβίδες τους αεροπόρους στη στάση Μισραχή, ένα σμήνος καταδιωκτικά έκαμνε επίμονους κύκλους πάνω από το κέντρο, πολυβολώντας ακατάπαυστα τον απογευματινό ουρανό. Υποθέσαμε πως θα πρόκειται για καμιά εικονική αερομαχία. Μα όταν πέρασε σε λίγο πεζοπορώντας η ομαδική κηδεία ζωσμένη από αστυνομία και στρατό, καταλάβαμε πως αυτούς τιμούσε συναδελφικά το σμήνος και από αυτούς επάνω πήγαινε, θυμάμαι τον υπουργό τότε, Παναγιώτη Κανελλόπουλο να ακολουθεί, κλεισμένος στον εαυτό του, τα φέρετρα».

Η μέρα ήταν η 30^η Απριλίου του 1947 και η Ελλάδα βίωνε τις μαύρες σελίδες του εμφυλίου. Η βομβιστική επίθεση έγινε από τρεις αγνώστους εναντίον του  λεωφορείου της αεροπορίας που μετέφερε κάθε πρωί τους αεροπόρους. Οι δράστες χρησιμοποίησαν χειροβομβίδες. Σκοτώθηκαν 3 υποσμηναγοί, 1 σμηνίτης και ο οδηγος του λεωφορείου και τραυματίστηκαν άλλοι οκτώ. Η στάση Μισραχή ήταν πάνω στην Βασιλίσσης Όλγας λίγο πριν την Καλλιδοπούλου (αν ερχόσουν από το κέντρο). Συλλαμβάνεται ο οδηγος ταξί που μετέφερε τους δράστες και μετά από ανακρίσεις  γίνονται συλλήψεις και η υπόθεση εκδικάζεται στις 28-8-1947 ενώ στο εδώλιο κάθονται 67 κατηγορούμενοι που ανήκαν στον ΟΠΛΑ. Η δίκη κράτησε 18 μέρες και καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν συνολικά 47 (!) άτομα.Ο ΟΠΛΑ (Ομάδα Προστασίας Λαϊκής Αυτοάμυνας) προήλθε από τους κόλπους του ΚΚΕ και προέβη σε δολοφονικές ενέργειες στη Θεσσαλονίκη. Η δράση αυτής ομάδας ξεκίνησε με τη δολοφονία του μοιράρχου Κουφίτσα (6 Οκτωβρίου 1946, Πλατεία Δικαστηρίων) και συνεχίστηκε ως τις 30 Απριλίου 1947, με την επίθεση στους αεροπόρους.

Δολοφονία Πολκ

Στις 16 Μαΐου 1948, στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, ο βαρκάρης Λάμπρος Αντώναρος βρίσκει να επιπλέει στον θαλάσσιο χώρο της Θεσσαλονίκης ένα πτώμα με μια σφαίρα στο κρανίο και δεμένο χειροπόδαρα. Πρόκειται για τον αμερικανό δημοσιογράφο Τζορτζ Πολκ. Τρεις μήνες αργότερα στις 14 Αυγούστου 1948 η Χωροφυλακή συλλαμβάνει τον φιλοκομμουνιστή δημοσιογράφο της εφημερίδας «Μακεδονία» Γρηγόρη Στακτόπουλο που ομολογεί ότι βοήθησε του Μουζενίδη και Βασβανά να σκοτώσουν τον Πολκ. Όπως υποστήριξε και το υποστήριζε μέχρι το τέλος της ζωής του, η ομολογία του ελήφθη μετά από σκληρά βασανιστήρια.