Οι ωραιότερες βιβλιοθήκες της Θεσσαλονίκης!

Λέξεις: Κύα Τζήμου Εικόνες: Ελένη Βράκα, Δήμητρα Καρέτσου

Ίσως σε μερικά χρόνια από τώρα να αποτελούν μουσειακές εγκαταστάσεις. Χώροι συνδεδεμένοι με τη μυρωδιά του χαρτιού, με την ησυχία, με τη γνώση. Κάθε χρόνο χάνουν ένα αριθμό από τους πάλαι ποτέ φανατικούς θαμώνες τους, υποκύπτουν στην ψηφιακή εποχή και προσθέτουν ηλεκτρονικά βιβλία στο υλικό τους. Και όμως η ατμόσφαιρα των αιθουσών τους είναι αδύνατον να μη σε αγγίξει όσο κολλημένος στην οθόνη σου και να είσαι. Διαλέξαμε 5 βιβιλιοθήκες της πόλης. Εσύ το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να τις επισκεφθείς. Το σίγουρο είναι ότι θα ξαναπάς.

Στη νέα µονάδα της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ.

Θα σας ξενίσει η ιδέα να κατεβείτε κάτω απ΄την επιφάνεια της γης, αλλά ο προορισμός σας είναι πραγματικά μαγικός. Το κυκλικό αίθριο θα σας βάλει ήδη στην ατμόσφαιρα ενός αρχιτεκτονικού κοσμήματος της πόλης, που λίγοι έχουν επισκεφθεί. Δεν είναι ανάγκη να είστε φοιτητές για να πάτε. Είναι ανοικτό για όλους το Πανεπιστήμιο και έχει πραγματικά χώρους υπέροχους. Η εξωστρέφεια είναι ένα από τα πράγματα για τα οποία πρέπει να παλέψει ακόμη, ένα Πανεπιστήμιο για το οποίο η πόλη είναι υπερήφανη, παρά τα προβλήματά του που έχουν εντεθεί τα τελευταία χρόνια.. Το νέο κτίριο της κεντρικής βιβλιοθήκης του Α.Π.Θ. εγκαινιάστηκε το 2000 και οριοθετείται βορειανατολικά του κτιρίου, σαν συνέχεια της παλιάς βιβλιοθήκης που λειτουργεί από το 1974 (έργο των Κ. Παπαϊωάννου -Κ. Φινέ),. Σχεδιάστηκε από τον καθηγητή αρχιτεκτονικού και αστικού σχεδιασμού του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ, κ. Αναστάσιο Κωτσιόπουλο και τις αρχιτέκτονες κυρίες Μόρφω Παπανικολάου και Ρένα Σακελλαρίδου (με συνεργάτιδα την κ. Αλεξ. Οικονομίδου) και έχει τιμηθεί στο σχετικό διαγωνισμό του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής με το πρώτο βραβείο “Αρχιτεκτονική 2000” ως το καλύτερο δημόσιο κτίριο της πενταετίας 1995-1999. Το νέο κτίριο έχει συνολική επιφάνεια 4.500 τ.μ. Και οργανώνεται σε τρία επίπεδα, γύρω από ένα κυλινδρικό αίθριο και αποτελείται από κλειστό βιβλιοστάσιο, διπλού ύψους χώρο αναγνωστηρίου και ανοικτό βιβλιοστάσιο σε πατάρι. Κύρια υλικά της εξωτερικής του όψης είναι το τούβλο, το σκληρό μπετόν και το γυαλί, σε μια υποδειγματική συνύπαρξη. Εκείνο που σε γοητεύει σαν βρεθείς μέσα είναι το παιχνίδισμα με το φως, που στην αρχή θα σου αποσπάσει την προσοχή από το διάβασμα. Μετά απλώς θα αφεθείς στην υποβλητική επιρροή του. Το τεχνητό φως κάνει ένα συνεχές παιχνίδισμα με το φυσικό που εισέρχεται από τα καλά μελετημένα ανοίγματα, με έναν τρόπο μοναδικό. Ο εκπληκτικός φωτισμός οφείλεται σε ένα από τα πιο ξεχωριστά στοιχεία που συνεισφέρουν στην μοντέρνα κατασκευή. Ένα γυάλινο “ιστίο”, όπως χαρακτηρίζεται από τους αρχιτέκτονες, μια μεγάλη τριγωνική επιφάνεια ουσιαστικά που φωτίζει το αναγνωστήριο και καταλήγει στο κεντρικό κυλινδρικό αίθριο.

*Κεντρική βιβλιοθήκη Α.Π.Θ., τηλ. 2310 995390, 995388, 995354 Ωράριο: Επιστημονικό αναγνωστήριο: Δευ-Παρ: 08:00-20:00. Φοιτητικό αναγνωστήριο: Δευ-Παρ: 08:00-02:00, Σάβ- Κυρ: 08:00-24.00

Βιβλιοθήκη ΕΜΣ

Η πιο παλιά από τις βιβλιοθήκες της πόλης ανήκει σε έναν θεσμό της πόλης με μεγάλη ιστορία. Έχει την ατμόσφαιρα των βιβλιοθηκών μιας άλλης εποχής. Πριν το διαδίκτυο. Τότε που οι βιβλιοθήκες ήταν ο μοναδικός τόπος για να βρεις πληροφορίες και βιβλία. Τότε που το άυλο της γνώσης δεν υπήρχε στον ορίζοντα. Η γνώση ήταν αποκλειστικά συνδεδεμένη με την μυρωδιά του χαρτιού, το βάρος ενός δερματόδετου τόμου, την ησυχία του αναγνωστηρίου, την ανάγνωση ανάμεσα σε ανθρώπους άγνωστους αλλά οικείους μέσα σε ένα χώρο που δημιουργούσε δεσμούς από μόνος του. Η όμορφη αίθουσα της βιβλιοθήκης βρίσκεται στον τρίτο όροφο του κτιρίου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, στην οδό Εθνικής Αμύνης 4, που αποπερατώθηκε το 1951, για να στεγαστούν σ’ αυτό οι υπηρεσίες της Εταιρείας. Η σύσταση της Βιβλιοθήκης, προβλεπόταν ήδη από το Καταστατικό του 1939. Πρώτος πυρήνας της βιβλιοθήκης υπήρξε το βιβλιακό υλικό που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940 από δωρεές Μακεδόνων της Αθήνας, των Θεσσαλονικέων μελών της Εταιρείας και φυσικά από αγορές. Το επιβλητικό και φωτεινό αναγνωστήριο της βιβλιοθήκης των μόλις 170 τ.μ., διαθέτει 56 θέσεις αναγνωστών και στα τελευταία χρόνια αρχιτεκτονικές μικρές επεμβάσεις το κατέστησαν λειτουργικότερο για τους βιβλιοθηκονόμους και τους αναγνώστες. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 η βιβλιοθήκη μηχανοργανώθηκε, απέκτησε δίκτυο υπολογιστών, συνδέθηκε με το ίντερνετ και επεκτάθηκε σε νέους χώρους και βιβλιοστάσια. Σήμερα διαθέτει περίπου 70.000 τόμους βιβλίων, περιοδικών, χειρογράφων, εφημερίδων και χαρτών, αλλά και πολλές παλαιότυπες και σπάνιες εκδόσεις. Ο συνδετικός κρίκος του υλικού της είναι ότι αναφέρεται στον βόρειο ελληνικό χώρο, κυρίως αυτόν της Μακεδονίας και των σχέσεών της με τον βαλκανικό χώρο, την ιστορία, την αρχαιολογία, τη φιλολογία, τις τέχνες και τη λαογραφία, αρκεί να αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στη Μακεδονία. Δυστυχώς το ωράριό της είναι ένα από τα αδύναμα σημεία της και είναι απαγορευτικό για τους εργαζόμενους.

*Ε.Μ.Σ., Εθνικής Αμύνης 4, τηλ. 2310 271 195, Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 8:30 -14:30

Βιβλιοθήκη «Bissell» – Ανατόλια

Δεν υπάρχει περίπτωση να περάσεις τυχαία από μπροστά της για να την επισκεφτείς, μια που βρίσκεται στο Πανόραμα στις εγκαταστάσεις του Κολεγίου Ανατόλια. Αξίζει τον κόπο πάντως να το κάνεις μια τουλάχιστον φορά. Η νεόκτιστη βιβλιοθήκη είναι ένα από τα πιο αξιόλογα δείγματα μοντέρνας αρχιτεκτονικής που ενσωματώνει βασικές αρχές του σύγχρονου design σε µία απλή, λιτή κατασκευή.

Το τριώροφο κτίριο που κατασκευάστηκε το 2002, σχεδιάστηκε από την αρχιτεκτονική ομάδα “ Πέτρος Μακρίδης και συνεργάτες” και καλύπτει επιφάνεια 4.400 τ.µ.. Το κυρίαρχο στοιχείο είναι η εκμετάλλευση με τον καλύτερο τρόπο του φυσικού φωτός, που ευνοείται από την ανοιχτωσιά του περιβάλλοντα χώρου και εισάγεται στο κέντρο του κτιρίου μέσω ενός αίθριου. Η χωροθέτηση του κτιρίου κοντά στο δάσος του Campus είναι ιδανική. Η πανέμορφη αλέα αλέα με τις ελιές που σε οδηγεί στην κεντρική είσοδο του κτιρίου, απομακρύνοντας σε από τους υπόλοιπους θορυβώδεις χώρους του campus, σε βάζει στο κλίμα της ησυχίας που περιμένεις να “ακούσεις” σε μια βιβλιοθήκη. Η ξύλινη πεζογέφυρα που διασχίζεις για να φτάσεις στην κύρια είσοδο εδράζεται πάνω σε μια ρηχή τεχνητή λίμνη (τάφρο;) με σαφείς συνειρμούς. Η βιβλιοθήκη είναι εξ ορισμού εξάλλου ένα κάστρο. Όπου απομονώνεσαι ασφαλής από εξωτερικές επιδράσεις. Ήσυχος και απερίσπαστος. Το μοντέρνο κτίριο είναι φιλικό προς το περιβάλλον, με ενεργειακός σχεδιασμό με εφαρμογή αρχών βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Γύρω από τη βασική κατασκευή διαµορφώθηκε ένα ελαφρύ κέλυφος που συµβάλλει στην εξασφάλιση των καλύτερων συνθηκών θερµοµόνωσης και ηχοµόνωσης. Κατασκευάστηκε με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα και περιλαμβάνει υπόγειο, ισόγειο, όροφο και ένα υπέροχο δώμα, όπου κυριαρχεί μια μεγάλη, γραμμική, στεγασμένη με υαλοστάσια σχισμή – skylight. Στο υπόγειο διαμορφώθηκαν χώροι διδασκαλίας, κέντρο εκπαίδευσης, αίθουσες προβολών – multimedia, γραφεία καθηγητών, μηχανοστάσιο, υποσταθμός ΔΕΗ και δεξαμενή νερού. Το ισόγειο και ο όροφος διαμορφώθηκαν σε μια ενιαία αίθουσα με τρεις ενότητες χρήσεων: χώρους μελέτης με πρόσβαση στους πάνω από 50.000 ηλεκτρονικούς τίτλους βιβλίων, εκατοντάδες τίτλους πολυμέσων που περιλαμβάνουν DVDs, CD-ROMS και video, βιβλιοστάσια που φιλοξενούν πάνω από 25.000 τόμους και γραφεία καθηγητών. Οι όψεις επενδύθηκαν με πωρόλιθο, εξασφαλίζοντας ένα αεριζόμενο εξωτερικό διπλό κέλυφος που ελαχιστοποιεί τις ενεργειακές απώλειες του κτιρίου και ρυθμίζει τη θερμική άνεση των χρηστών στο εσωτερικό του. H βόρεια πρόσοψη με την καμπύλη γυάλινη προεξοχή, εξασφαλίζει υπέροχη θέα προς τη γειτονική δασική έκταση και την πόλη. Όλοι οι χώροι της βιβλιοθήκης είναι προσπελάσιμοι από άτομα μειωμένης κινητικότητας. Το έργο βραβεύτηκε το 2005 με το βραβείο «ΕΥΠΑΛΙΝΟΣ» από την Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, ως υλοποιημένο έργο υψηλής ποιότητας και για τη βέλτιστη συνεργασία αρχιτέκτονα-κατασκευαστή. Το όνομά της το οφείλει στον πρώην Προέδρο των Εφόρων του Αμερικανικού Κολεγίου Ανατόλια, κ. George Bissell, του οποίου η δωρεά μαζί με αυτήν του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου έκαναν δυνατή την κατασκευή της.

*Βιβλιοθήκη Bissel, Αμερικανικό Κολέγιο Θεσσαλονίκης (ACT), Οδός Σεβενίδη, Πυλαία Θεσσαλονίκης, τηλ. 2310 398 390, Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Πέμπτη: 10:00-20:00, Παρασκευή: 10:00-18:00, Σάββατο: 11:00-14:00

Βιβλιοθήκη Μουσείου κινηματογράφου

Στην αγαπημένη Πρώτη Προβλήτα, στο λιμάνι, στο Μουσείο Κινηματογράφου, στην καρδιά της νεοσύστατης Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης, λίγο πριν τη λήξη του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (2013), πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της Κινηματογραφικής Βιβλιοθήκης που ανακαινίστηκε πλήρως με τη χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Η ειδικού ενδιαφέροντος αυτή μικρή βιβλιοθήκη, που όμως είναι η μεγαλύτερη του είδους στην Ελλάδα, έχει ήδη εξοπλιστεί με 8.000 τίτλους βιβλίων και περιοδικών για το σινεμά και αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την καλλιέργεια της κινηματογραφικής εκπαίδευσης. Ένα μέρος της Κινηματογραφικής Βιβλιοθήκης έχει ήδη ψηφιοποιηθεί, ενώ η ψηφιοποίηση θα συνεχιστεί με τη χρηματοδότηση εγκεκριμένου προγράμματος ΕΣΠΑ. Οι 2.000 τίτλοι της βιβλιοθήκης του Μουσείου Κινηματογράφου, μαζί με τα 6.000 βιβλία και περιοδικά της συλλογής του Studio-Παράλληλο Κύκλωμα, που γεννήθηκαν από την προσωπική βιβλιοθήκη του ιδρυτή του Φεστιβάλ Παύλου Ζάννα, εμπλουτίστηκαν με προσωπικές δωρεές ανθρώπων του κινηματογράφου (όπως αυτή του κριτικού Αντώνη Μοσχοβάκη). Η αίθουσα είναι λιτή και φιλόξενη με το λευκό να κυριαρχεί στους τοίχους, στο δάπεδο και στον εξοπλισμό, σύμφωνα με τον σχεδιασμό των αρχιτεκτόνων Πρόδρομο Νικηφορίδη και Μπερνάρ Κουόμο. Στα πάλλευκα ράφια ξεχωρίζεις αμέσως τους δερματόδετους τόμους των Cahiers du Cinema, του Sight and Sound, του Κινηματογραφικού Αστέρα, της Οθόνης και του Φιλμ, όλων αυτών των ιστορικών περιοδικών που συγκεντρώνουν την κινηματογραφική γνώση. Αν δεν σε ενδιαφέρει το σινεμά δύσκολα θα το αποφασίσεις να βρεθείς εκεί, αλλά αν το κάνεις η βιβλιοθήκη είναι εκεί για να σε πείσει να ενδιαφερθείς. Πού ξέρεις; Μπορεί να βγεις από κει πιο σινεφίλ από ποτέ.

*Μουσείο Κινηματογράφου, Αποθήκη Α, Λιμάνι, τηλ. Tηλ. 2310 508398. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη 09:00-15:00, Πέμπτη, Παρασκευή 09:00-19:00

Δημοτική βιβλιοθήκη Άνω Πόλης

Το κτίσμα της οδού Κρίσπου που φιλοξενεί την βιβλιοθήκη από το 2000, βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της πλατείας Ρομφέης, στην Άνω Πόλη και κουβαλά ιστορία 110 χρόνων. Δεν χρειάζεται να προσπαθήσει για να σε μπολιάσει με τη μαγική του ατμόσφαιρα, που κατέχουν εξ ορισμού τα διατηρητέα κτίρια αυτής της πόλης. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1897-1905 από τον στρατιωτικό διοικητή Θεσσαλονίκης Χαφζή Μπέη Καϊμακάμη που διορίστηκε μετά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο με σκοπό να γίνει η κατοικία του. Το εγκατέλειψε το 1906 και πέρασε στην κατοχή της μουφτείας. Από το 1917 διέμεναν εκεί Αμμωνίτες στρατιώτες και Θρακιώτες πρόσφυγες και μετά την πυρκαγιά του 17 φιλοξένησε πυροπαθείς πρόσφυγες. Το 1925 πέρασε στην ιδιοκτησία της Ε.Τ.Ε. Και το 1928 στους Κοσμά και Δαμιανό Λαμπίδη. Σημαντικές επεμβάσεις έχουν αλλοιώσει την αρχική τυπολογία κυρίως με την αντικατάσταση των ξύλινων κλιμακοστασίων με νέα από μπετόν. Οι τροποποιήσεις αυτές τοποθετούνται γύρω στο 1959, εποχή που το μνημείο χρησιμοποιείται ως γυμνάσιο, ενώ για ένα χρονικό διάστημα -πριν το 1959- λειτουργούσε ως δημοτικό σχολείο. Υπενοικιάστηκε από το Υπουργείο Παιδείας κάποια στιγμή και από το 1959-1978 λειτούργησε εκεί το 7ο Γυμνάσιο-Λύκειο Αρρένων. Το κτίσμα χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης το 1977 και αγοράστηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Από το 1986-1992 εκπονήθηκαν μελέτες για την αναπαλαίωσή του. Οι εργασίες αποκατάστασής του μπήκαν στο πρόγραμμα σε συμφωνία με την Πολιτιστική Πρωτεύουσα 1997, μεταξύ 1996-1999. Το κτίριο που έγινε γνωστό και ως Βίλα Βαρβάρα τελούσε υπό κατάληψη και λειτούργησε σαν στέκι αναρχοαυτόνομων από τις 3 Ιανουαρίου 1994 έως τις 23 Απριλίου 1998, οπότε και εκκενώθηκε από τις αστυνομικές δυνάμεις, αφού παρεμποδίζονταν οι εργασίες αποκατάστασής του. Η συλλογή της υποδειγματικής περιφερειακής βιβλιοθήκης ανέρχεται σε περίπου 12.000 τόμους. Από το 2011 λειτουργεί στον 1ο όροφο, η Παιδική Βιβλιοθήκη Άνω Πόλης. Η Βιβλιοθήκη ανακαινίστηκε το Σεπτέμβριο του 2012 και έχει κατασκευαστεί στα πρότυπα βιβλιοθηκών του εξωτερικού, με πολύ χρώμα, διάφορα παιχνιδιάρικα σχήματα, σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό και Wi Fi Internet, συνθέτοντας ένα περιβάλλον λειτουργικό, φιλικό προς τα παιδιά και τους νέους. Η ανακαίνιση πραγματοποιήθηκε από την αστική μη κερδοσκοπική Εταιρεία Future library και την οικονομική ενίσχυση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

*Περιφερειακή Βιβλιοθήκη Άνω Πόλης, Κρίσπου 7, τηλ. 2310 219329, Λεωφορείο ΟΑΣΘ Νο 23, Στάση Κουλέ Καφέ. Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή 8:00 π.μ – 8:30 μ.μ.