Η στοά της Θεσσαλονίκης που μετρά 600 χρόνια ζωής!

Λέξεις: Ελισάβετ Τζουβάρα, Μυρτώ Τούλα

Μια πόλη σαν τη Θεσσαλονίκη έχει επιρροές από ανατολή όπως εξάλλου προδίδει κάθε γωνιά της αλλά και η ιστορία της. Βασική απόδειξη αυτού; Oι στοές της, κρυμμένες κάτω από πολυκατοικίες, χαμάμ και τούρκικα κτίρια, σε απόμακρες γειτονιές αλλά και στο κέντρο, κάποιες αντέχουν στον χρόνο και οδηγούν κάθε περαστικό σε ένα μικρό ταξίδι μιας άλλης εποχής.

Άλλες πολύβουες, άλλες μελαγχολικές με βαριά αρχιτεκτονική ιστορία οι περισσότερες και ταυτοχρόνως μοντέρνες, άλλες σαπίζουν στο πέρασμα των χρόνων και κάποιες διστακτικά διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από τη ζωή της Θεσσαλονίκης. Σε αυτή τη στήλη θα γνωρίσουμε τις άγνωστες πτυχές των στις στοών της πόλης!

Στοά Μπεζεστένι Στη Θεσσαλονίκη – επιβεβαιωμένα – μια από τις παλιότερες στοές είναι η εμπορική στοά Μπεζεστένι, ετών 600. Το όνομά της βασίζεται στην τουρκική γλώσσα αφού ”μπεζ” σημαίνει το ύφασμα. Διατηρεί τον παλιό και παραδοσιακό χαρακτήρα της έστω και σε μικρότερη κλίμακα. Είναι ίσως ένα από τα πιο γνωστά μνημεία της οθωμανικής αρχιτεκτονικής στη Θεσσαλονίκη. Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Βενιζέλου με Σόλωνος.

Τα μπεζεστένια είναι κτίρια με συγκεκριμένα αρχιτεκτονικά στοιχεία, θολοσκέπαστα με 4, 6, 8 μέχρι και 20 τρούλους. Τα συγκεκριμένα, χτίστηκαν κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ιδιαίτερα τον 15^ο και 16^ο αιώνα, επί Σουλτάνου Μεχμέτ Β’, για να στεγάσει τα πολυτελή προϊόντα των υφασματοπωλών και χρυσοχόων.

Εκείνα τα χρόνια πωλούνταν πολύτιμα αντικείμενα, φυλάσσονταν έγγραφα της ποιότητας των εμπορευμάτων και καθορίζονταν οι ισοτιμίες των νομισμάτων. Οι περιηγητές του 16^ου αιώνα, το θεωρούσαν ως την ομορφότερη αγορά των Βαλκανίων. Ευρήματα στο Μνημείο δείχνουν ότι η αγορά λειτουργούσε οργανωμένα και με συντεχνιακούς κανονισμούς. Η κλειστή αγορά αποτελούσε ιδιοκτησία του κράτους.

Στα τέλη του 19^ου αιώνα , όταν οι παλιές οθωμανικού τύπου αγορές παρήκμαζαν, η συγκεκριμένη στοά πουλήθηκε στην εβραϊκή κοινότητα έναντι 100 χρυσών λιρών.

Πριν από την πυρκαγιά του 1917, το Μπεζεστένι αριθμούσε 113 καταστήματα. Μετά την πυρκαγιά περιμετρικά του κεντρικού χώρου προστέθηκαν εξωτερικά 34 καταστήματα. Στο εσωτερικό του κεντρικού χώρου λειτουργούσαν 32 καταστήματα. Τις δεκαετίες του 1980-1990 έγιναν εργασίες στερέωσης του κτιρίου καθώς είχε υποστεί καθίζηση και απόκλιση από την κατακόρυφο.

Στη συγκεκριμένη στοά οι σχέσεις μεταξύ ιδιοκτητών είναι καθαρά τυπικές, μόνο σε επαγγελματικό πλαίσιο. Μερικοί μαγαζάτορες της στοάς πουλούν υφάσματα προσπαθώντας να ανταπεξέλθουν μέσα στην κρίση και ελπίζοντας πως θα περάσει γρήγορα αυτή η περίοδος.  .

Ο ιδιοκτήτης από το μοναδικό λουλουδάδικο της στοάς μάς μίλησε με βαθιά θλίψη για την εξέλιξή της. Ο ίδιος βρίσκεται στο Μπεζεστένι από το 1987 και πλέον το μαγαζί του χαρακτηρίζεται από τα πιο παλιά μαγαζιά της Θεσσαλονίκης.

Στα παλιότερα χρόνια η στοά πέρασε την μέγιστη οικονομική άνθηση ως εμπορικό κτίριο αφού με βάσει την μαρτυρία του λουλουδέμπορα «δεν μπορούσες να περάσεις από την κίνηση». Εκείνος ξεκίνησε στα 20, και τότε το κατάστημα είχε τρεις υπαλλήλους και «δεν προλάβαινες να αγοράσεις και να πουλήσεις. Τα παλιά τα χρόνια όλοι οι ιδιοκτήτες είχαν δουλειά μαζευόντουσαν τρώγανε όλοι μαζί, κάνανε γλέντια, έπαιζαν τάβλι και πολλά άλλα. Κάθε μέρα ήταν γιορτή, το Μπεζεστένι το βλέπαμε σαν δεύτερη κατοικία. Θυμάμαι κιόλας που υπήρχε ένα αρωματοπωλείο δίπλα μας, με χύμα κολόνιες. Μία μέρα ο αρωματοπώλης , δεν είχε διαπιστώσει την διαρροή σε μια φιάλη αρώματος και την πλησίασε με έναν αναπτήρα, έτσι προκλήθηκε έκρηξη και διέλυσε το μαγαζί με τα αρώματα αλλά και το δικό μας, ”άντε ξανά από την αρχή έλεγα” άλλα δεν με ένοιαζε, το αγαπούσα πολύ το μαγαζί».