Μια 3D αναπαράσταση του παραλιακού τείχους

Το βίντεο είναι του Γιώργου και του Ιωάννη Αρτόπουλου

Από την 3ο-4ο αι. μ.Χ. η Θεσσαλονίκη ανέπτυξε έντονη εμπορική δραστηριότητα και δημιουργήθηκαν δύο λιμάνια στις δύο απολήξεις του θαλάσσιου τείχους της: το εμπορικό στη δυτική πλευρά (περιοχή στα ΝΔ του Ναού του Αγίου Μηνά) και το βασιλικό στην ανατολική (στον άξονα της σημερινής οδού Δημητρίου Γούναρη). Νέες αγορές (όπως τα Λαδάδικα) κατέλαβαν κατά τον 18ο αιώνα το χώρο του βυζαντινού λιμανιού. Μέχρι τα 1873 μπροστά στο παραλιακό μέτωπο υψώνονταν τα Θαλάσσια τείχη. Πίσω από τα θαλάσσια τείχη οι φτωχικές εβραϊκές γειτονιές.Τα τείχη γκρεμίζονται και τα υλικά τους χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μιας προκυμαίας από την σημερινή οδό Σαλαμίνας μέχρι τον Λευκό Πύργο. Σχηματίσθηκε έτσι η παραλία στενότερη αρχικά κατά 8 μέτρα από ό,τι είναι

Εκεί, λοιπόν, που σήμερα βρίσκεται η Πλατεία Ελευθερίας, μια από τις μεγαλύτερες ανοιχτές πλατείες της πόλης, παλιά υπήρχε το Θαλάσσιο τείχος, που περικύκλωνε την πόλη. Βάσει αρχαιολογικών ευρημάτων υποθέτουμε ότι στην προκυμαία της περιοχής της πλατείας Ελευθερίας και ανατολικότερα, πιθανώς βρισκόταν η Εκκλησιαστική Σκάλα, αλλά και ο βυζαντινός πύργος που ήλεγχε την είσοδο του λιμανιού, το Τοπ Χανέ της οθωμανικής περιόδου, το οποίο αποτέλεσε το φρούριο του Βαρδάρη, επί τουρκοκρατίας. 

Η πλατεία Ελευθερίας, λοιπόν, δεν ήταν πάντα στεριά. Μέχρι το 1870 – οπότε άρχισε η κατεδάφιση της θαλάσσιας οχύρωσης της πόλης, στην προσπάθεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να εκσυγχρονιστεί – η θάλασσα έφτανε μέχρι το μέσον της πλατείας. Τριάντα μέτρα βορειότερα βρισκόταν το βυζαντινό θαλάσσιο τείχος, που ξεκινούσε από τον Λευκό Πύργο, ακολουθούσε τις σημερινές οδούς Κορομηλά και Καλαποθάκη, διέσχιζε την σημερινή πλατεία Ελευθερίας και κατέληγε στον πύργο της Αποβάθρας ή Τοπ Χανέ (στη σημερινή γωνία Κατούνη και Οπλοποιού, όπου βρίσκεται σήμερα ο ‘Ζύθος” στα Λαδάδικα). Εκεί βρισκόταν και η είσοδος του λιμανιού, που κατασκεύασε ο Μέγας Κωνσταντίνος.

Δείτε όλη την ιστορία της παραλιακής οδού εδώ

*Ευχαριστούμε τον φίλο της Parallaxi, Θεόφιλο Ματθαίου, που ανακάλυψε αυτό το βίντεο στο youtube