Η ιστορία του θρυλικού θεάτρου Αμαλία που ξανανοίγει!

Αρχή του παραμυθιού. Το 1972 χτίζεται στην οδό Αμαλίας, κάθετη στην Παρασκευοπούλου μια οικοδομή που στον ισόγειο και υπόγειο χώρο της προβλέπει τη λειτουργία ενός κινηματογράφου. Εκείνη την εποχή δεκάδες νέες οικοδομές στις συνοικίες της πόλης προέβλεπαν χωροταξικά σινεμάδες στα ισόγεια και τα υπόγεια τους.

Λίγα χρόνια πριν στα 1965, μία ομάδα φοιτητών του ΑΠΘ ιδρύει τη Φοιτητική Ομάδα Θεάτρου και Κινηματογράφου, που αποτέλεσε τον προάγγελο του Θεατρικού Εργαστηρίου Θεσσαλονίκης.

Στην αρχή παίζουν σε μπουάτ, όπως η Αγράμπελη και καφενεία κάνουν τα πρώτα τους βήματα. Μέχρι την αναπάντεχη πρόταση στα 1959, από την Καλλιτεχνική Εταιρία Τέχνη και τον Λίνο Πολίτη που ήταν τότε πρόεδρος της για την παραχώρηση μιας αίθουσας στο τότε Φ.Ο.Θ.Κ. Το εργαστήρι μετονομάζεται σε ‘’Θεατρικό Εργαστήρι της Τέχνης’’. Ένα χρόνο αργότερα μετακομίζουν.

Την επόμενη χρονιά δίνεται η δυνατότητα και στήνεται θεατρική σκηνή στον Κινηματογράφο Αμαλία. Τα μέλη του εργαστηρίου είναι ο Κώστας Γακίδηςοι αδερφοί Παπαδημητρίου, η Ελένη Μακίσογλου, ο Στράτος Τρίπκος, η Λιάνα Οικονόμου, ο Νίκος Ναουμίδης η Κατερίνα Σιώρη, ο Ηρακλής Δούκας και σιγά σιγά προστίθενται μια σειρά γνωστά μετέπειτα ονόματα του θεάτρου όπως η Καριοφυλλιά Καραμπέτη, ο Παύλος Κοντογιαννίδης, η Ελένη Γερασιμίδου, ο Φούλης Μπουρντούρογλου, η Δέσποινα Πανταζή, η Ρούλα Πατεράκη και ο Χρήστος Στέργιογλου.

Το Εργαστήρι, που πια λέγεται Θεατρικό Εργαστήρι Θεσσαλονίκης μένει στο θέατρο Αμαλία για 3 χρόνια, από το 1972 μέχρι το καλοκαίρι του 1975 ανεβάζοντας Μπρέχτ, Μπόστ, Μάριο Ποντίκα, Μπρύχνερ, Αριστοφάνη και Μαξ Φρις. Η γειτονιά γίνεται αμέσως θεατρική πιάτσα.

Η κίνηση Δημοκρατικών Γυναικών της εποχής στήνει τις Κυριακές ένα παιδικό κινηματογράφο και μάλιστα επειδή κάποιες ταινίες δεν είναι μεταφρασμένες ανεβαίνει στη σκηνή η Μέρκα Πάλη και διαβάζει στα παιδιά την υπόθεση!

Η αποχώρηση του Θεατρικού Εργαστηρίου από το χώρο μετατρέπει τη θεατρική σκηνή σε κινηματογράφο, κυρίως δεύτερης προβολής. Έχοντας τη ναυαρχίδα Ράδιο Σίτι σε απόσταση αναπνοής να μονοπωλεί τις πρώτες προβολές το Αμαλία θα περιοριστεί σε επαναλήψεις μεγάλων επιτυχιών που προηγήθηκαν, αφιερώματα και συχνά θα ξεπέσει και σε ερωτικές ταινίες, τις οποίες επιστράτευαν οι αιθουσάρχες όταν ξέμεναν από εισιτήρια. Η τιμή στον εξώστη και στην πλατεία είναι διαφορετική και με θυμάμαι πολύ συχνά να κατεβαίνουμε από την Τούμπα για να δούμε στον εξώστη του Αμαλία θρίλερ ή περιπέτειες που χάσαμε την προηγούμενη σεζόν.

Στο μεταξύ έχει ιδρυθεί το 1979 η Πειραματική σκηνή της Τέχνης. Μέχρι το 1984 παραμένει άστεγη. Έχει κάνει μια πολύ μεγάλη εισπρακτική επιτυχία με τη Βεγγέρα του Καπετανάκη στο Βαφοπούλειο και ψάχνουν να δουν που θα το συνεχίσουν τη νέα σεζόν. Αποφασίζουν να νοικιάσουν το Αμαλία για ένα μήνα, ο ένας γίνεται δυο και η ιδέα για μόνιμη εγκατάσταση ωριμάχει. Με τον καιρό το Αμαλία θα γίνει το σπίτι της Πειραματικής για τα επόμενα 25 χρόνια και 2 μήνες.

Η πρώτη τους παράσταση εκεί είναι ο Καλός άνθρωπος του Σεν Τσουάν του Μπρεχτ. Θα ακολουθήσουν 103 συνολικά παραγωγές με κλασικούς συγγραφείς, έλληνες αλλά και άγνωστους ξένους που συστήνουν στο κοινό της πόλης. Εκτός από τις παραστάσεις τους οργανώνουν τη Θεατρική Άνοιξη με σπουδαίες μετακλήσεις από το εξωτερικό καθώς και παράλληλες εκδηλώσεις.

*Στο φουαγιέ του “Αμαλία”. Γλυκερία Καλαϊτζή, Μένη Κυριάκογλου, Λυδία Φωτοπούλου, και τρεις απόντες: Ελένη Λαζαρίδου, Λένα Σαββίδου, Νίκος Χουρμουζιάδης.

Η Πειραματική παίρνει το χώρο φτιαγμένο στην πραγματικότητα για σινεμά. Αποφασίζει να το ανακαινίσει για τις ανάγκες των παραστάσεων της. Αφαιρεί 6 σειρές καθισμάτων, βαθαίνει τη ρηχή σκηνή, δημιουργεί βοηθητικούς απαραίτητους για τη θεατρική πράξη χώρους, αποθηκευτικούς χώρους, πυρασφάλεια καταιονισμού. Ένα πολύ συμπαθητικό μπαρ που γίνεται τόπος συνάντησης όλης της καλλιτεχνικής κοινότητας της πόλης. Εκεί γίνονται πάρτι, συναντήσεις, γλέντια, όνειρα.

Το 2000 με την τεράστια επιτυχία που έχει το ‘’Σώσε’’ του Μάικ Φρέιν που παίζεται κάθε βράδυ sold out αποφασίζουν να ανακαινίσουν πλήρως το θέατρο. Στρώνουν ξύλινα δάπεδα, αλλάζουν καθίσματα, βάφουν. Το Αμαλία έτσι και αλλιώς είναι το σπίτι τους. Πέρα από πρόβες και παραστάσεις, στα γραφεία που βρίσκονται στον εξώστη περνούν ατέλειωτες ώρες. Όλοι μαζί, νέοι και παλαιότεροι κάνουν τα πάντα στο θέατρο. Από ταξιθεσία μέχρι καθαριότητα. Τις 260 θέσεις του τις γνωρίζουν μία προς μία. Περισσότεροι από 200 ηθοποιοί παιρνούν από τη σκηνή του. ‘’Η ανάσα των ανθρώπων πότισε τους τοίχους του’’ μου λέει με συγκίνηση σήμερα ο Νικηφόρος Παπανδρέου, η ψυχή της ομάδας και ιδρυτής της.

• Φώτο: Στο κέντρο ο Χρήστος Αρνομάλλης (“Ο θεατροποιός”). τέλος του 2001. Οι υπόλοιποι: Στη σκηνή: Αθηνά Ευσταθίου, Δήμητρα Χουμέτη, Νανά Παπαγαβριήλ, Γιώργος Δεμερτζής, Κυριακή Ματσακίδου, Στάθης Μαυρόπουλος, Γιάννης Καλαβριανός, Στέλλα Μιχαηλίδου, Γιάννης Λάζαρης, Μένη Κυριάκογλου, Ελένη Δημοπούλου. Στην πλατεία: Νίκος Λύτρας, Μαρία Σαλτίρη, Έφη Σταμούλη.

Το 2012 τα προβλήματα που προκύπτουν από την Κρίση και το κόψιμο των επιδοτήσεων στα θέατρα αναγκάζουν την Πειραματική να αφήσει το θέατρο που αποτέλεσε το σπίτι της. Έμεινε εκεί αδιάλειπτα από το 1987.

Από το 2012 ο χώρος μένει κλειστός και σκοτεινός. Ο δρόμος, το μικρό στενό που έσφυζε από ζωή, ερημώνει.

Το φθινόπωρο του 2016, μια  ομάδα ανθρώπων του θεάτρου, που δυο από αυτούς εμπλέκονταν και στο Black Box της Φλέμινγκ παίρνουν τη γενναία απόφαση να το ξαναλειτουργήσουν. H παρέα του σκηνοθέτη και ηθοποιού Θωμά Βελισσάρη (θέατρο Εταιρότητα), του Γιάννη Γκουντάρα (artminds) και του Θωμά Χαρέλα, θεατρικού παραγωγού και καλλιτεχνικού διευθυντή του blackbox αναλαμβάνει να επαναλειτουργήσει ένα θέατρο που έχει τη δική του ιστορία και αποτέλεσε έναν πυρήνα πολιτισμού για περισσότερα από σαράντα χρόνια. Στα σχέδια τους υπήρχαν ένα Εντατικό Εργαστήρι Υποκριτικής της πόλης σε Καλλιτεχνική Διεύθυνση του σκηνοθέτη Νίκου Σακαλίδη, θεατρικές παραστάσεις, σεμινάρια, όπερα, εικαστικές και άλλες δράσεις θα οργανωθούν και θα φιλοξενηθούν στο Αμαλία.

Το θέατρο ανακαινίστηκε σε δύο φάσεις. Άλλαξε ο σκηνικός χώρος, οι φωτισμοί, τα καμαρίνια, το πάτωμα, το φουαγιέ και η είσοδος με νέα ταπετσαρία, αλλά και παρεμβάσεις σε τουαλέτες και βοηθητικούς χώρους.

Το κλείσιμο όμως δεν άργησε να έρθει και αυτή τη φορά. Μια νέα προσπάθεια ξεκινά και πάλι το Μάρτιο από τις Όψεις Πολιτισμού που ενεργοποιούνται στη Θεσσαλονίκη με παραγωγές ή μετακλήσεις παραστάσεων και συναυλιών.

Η ερημιά της οδού Αμαλίας ελπίζουμε από τα τέλη Μάρτη να αποτελεί πια παρελθόν. Ο  Μάνος Πετούσης ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση του Θεάτρου Αμαλία ξεκίνημα με τον Καλό άνθρωπο του Σετσουάν σε σκηνοθεσία Νικορέστη Χανιωτάκη με πρωταγωνίστρια την Πέγκυ Τρικαλιώτη! Καλή αρχή.

*Υ.Γ. Στη σκηνή του Αμαλία φωτογραφίσαμε το Μάιο του 2009 ένα εξώφυλλο της parallaxi αφιερωμένο στις νέες θεατρικές ελπίδες της πόλης.