Ο Συνήγορος του Πολίτη καταγγέλει την κατάσταση στην Αριστοτέλους

Η Αριστοτέλους αποτελεί έναν ιστορικό άξονα στην καρδιά της πόλης, που όμως καταπατάται ανελέητα από όλες τις “παρεμβάσεις” που συναντά κανείς κατά μήκος της, οι οποίες έχουν γίνει ξεκαθαρά προς ατομική εξυπηρέτηση.

Αν διασχίσει κανείς την οδό από πάνω μέχρι κάτω θα δει τα πάντα, από τραπεζοκαθίσματα και πάγκους μικροπωλητών, μέχρι παράνομες κατασκευές. Η κατάσταση στην ιστορικής σημασίας αυτή οδό έχει φτάσει πια σήμερα στο απροχώρητο. Είναι άλλωστε ένα θέμα που έχουμε ξαναθίξει εκτενώς.

Ένα Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο που δραστηριοποιείται στην ανάδειξη τέτοιων ζητημάτων του κέντρου της πόλης και ακούει στο όνομα «ΘΕΣΕΠΙΚΕΝΤΡΩ», πήρε την πρωτοβουλία να απευθυνθεί στον Συνήγορο του Πολίτη για την κατάσταση που επικρατεί, καταγγέλοντας την απαράδεκτη εικόνα της Αριστοτέλους.

Συγκεκριμένα ο κύριος Σάββας Λαζάρου, Προέδρος του Σωματείου ΘΕΣΕΠΙΚΕΝΤΡΩ, απευθύνθηκε εγγράφως στην Ανεξάρτητη Αρχή και ζήτησε τη διαμεσολάβηση του Συνηγόρου του Πολίτη διότι παραβιάζονται όλες οι διατάξεις που διέπουν άξονα της οδού Αριστοτέλους.

Ειδικότερα, ο αναφερόμενος απευθύνθηκε εγγράφως στο Δήμο, διαμαρτυρόμενος α) για την παράνομη κατάληψη κοινόχρηστων χώρων και ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων στον άξονα της οδού Αριστοτέλους και β) για την καταστρατήγηση της υπ’ αρ. 617111 ‘920.04.2012 Απόφασης Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης και των διατάξεων προστασίας του άξονα της οδού Αριστοτέλους από τους ιδιοκτήτες των ΚΥΕ της περιοχής.

Σύμφωνα με την προαναφερόμενη Απόφαση, η Πλατεία Αριστοτέλους αποτελεί χώρο ιδιαίτερης προβολής, κάλλους και Ιστορικής σημασίας για την πόλη και επιτρέπονται μόνο ήπιες χρήσεις κυρίως ανθρωπιστικού, παιδαγωγικού και πολιτιστικού χαρακτήρα. Ορίζεται επίσης ως χώρος προεκλογικών ή άλλων μεγάλων συγκεντρώσεων των Κομμάτων της Πλατείας Ρωμαϊκής Αγοράς (Δικαστηρίων. Σύμφωνα με την υπ’ αρ. ΥΠΠΟ/ ΔΙΛΑΠ/ Γ/ 3046/ 51009/ 14.10.1994 Απόφαση Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ 833/ Β’/ 09.11.1994), το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης χαρακτηρίζεται ως ιστορικός τόπος, λόγω της ποικιλότητας του πολεοδομικού ιστού, της μορφολογίας του κέντρου και της αρχιτεκτονικής των κτισμάτων που αντικατοπτρίζει όλες τις εποχές, τους ρυθμούς, τα ιστορικά γεγονότα, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δεδομένα που διαμορφώθηκαν και συνδέονται άρρηκτα με την ιστορία της πόλης.

Σύμφωνα με την υπ’ αρ. 4590/ 04.08.1999 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 662/ Δ’/13.09.1999), λόγω της μνημειακότητας του άξονα της οδού Αριστοτέλους και της ενσωμάτωσής του στον αρχαιολογικό περίπατο, της αναβίωσης, διαφύλαξης και διατήρησης του ιστορικού -παραδοσιακού αστικού τοπίου της οδού Αριστοτέλους, καθορίζονται ειδικές χρήσεις και κανονισμός των διατηρητέων κτιρίων του άξονα της οδού από την οδό Μητροπόλεως έως την οδό Τσιμισκή.

Ο κανονισμός ορίζει ότι «Οποιαδήποτε χρήση…αποτελεί πηγή όχλησης και παράγοντα άμεσης ή έμμεσης αλλοίωσης του χαραχτήρα τον περιβάλλοντος, μπορεί να απαγορευτεί…».

Τα ΚΥΕ λειτουργούν βάση ποσοστού έως 10% επί του αριθμού των ισογείων καταστημάτων του μετώπου κάθε Ο.Τ. και όχι περισσότερα από δύο σε κάθε Ο.Τ., ελέγχονται από την Επιτροπή Γνωμοδότησης Χρήσεων του Ιστορικού Κέντρου Θεσσαλονίκης και μεταξύ άλλων, «Απαγορεύεται η κατάληψη και χρήση των δημόσιων κοινόχρηστων χώρων με πάσης φύσεως προσωρινές ή μόνιμες κατασκευές όπως είναι πχ…αντικείμενα υπαίθριας εξυπηρέτησης ή και επέκτασης των καταστημάτων της περιοχής…» επιβάλλεται η εναρμόνιση της αρχιτεκτονικής των νέων κτιρίων για να «…δημιουργείται η ανάλογη και απαιτούμενη αισθητική εμφάνιση του αντίστοιχού αστικού τοπίου».

Επίσης, σύμφωνα με την υπ’ αρ. ΥΠΠΟ/ ΔΙΟΑΠ/ Γ/ 529/ 53554/ 20.10.2000 Απόφαση Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ 1371/ Β’/ 09.11.2000), η πλατεία Αριστοτέλους χαρακτηρίζεται ως ιστορικός τόπος που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία και ταυτίζεται με τη μνήμη της πόλης, αποτελεί τη μοναδική προσπάθεια αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και πολεοδομικής οργάνωσης που εφαρμόστηκε στην πόλη από το 1923 έως σήμερα και τέλος τα μέτωπα των 12 κτιρίων της θεωρείται ότι είναι έργα τέχνης.

Με την υπ’ αρ. 1341/2011 Απόφαση Δ.Σ. εγκρίθηκε η οριοθέτηση του κοινόχρηστου χώρου προς διάθεση για την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων στην Πλατεία Αριστοτέλους, με την υπ’ αρ. 2097/2011 σύμφωνη γνώμη της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟΤ, με απαγόρευση ανάπτυξής τους εντός των στοών εκατέρωθεν της πλατείας, και δυνατότητα ανάπτυξης από την οικοδομική γραμμή (μέτωπο) των Ο.Τ. εκατέρωθεν και από τον εσωτερικό διάδρομο των υφιστάμενων παρτεριών και με οριοθέτηση τεσσάρων εγκαρσίων διαδρόμων για την ακώλυτη διέλευση των πεζών.

Με την. υπ’ αρ. 1142/19η/09.07.2012 Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου, τροποποιήθηκε η υπ’ αρ. 1341/2011 Αποφαση Δ.Σ. που αφορα τη χωροθετηση κοινοχρηστου χωρου για την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων στην Πλατεία Αριστοτέλους, επιτρέποντας συμπληρωματικά τη διαθεση επιφάνειας κοινόχρηστου χώρου στο γραμμοσκιασμένο τμήμα των υφιστάμενων παρτεριών, χωρίς να αλλοιώνεται ο σχεδιασμός της πλατείας. Επιτρέπεται η χρήση μεταφερόμενου κατακόρυφου προστατευτικού πετάσματος συγκεκριμένων κατασκευαστικών προδιαγραφών, «…με σκοπό την αποκατάσταση της αισθητικής του κοινόχρηστού χώρου, την απομάκρυνση των αυθαίρετων κατασκευών και την οριοθέτηση του νομίμως καταλαμβανόμενού χώρού από τα αντίστοιχα ΚΥΕ ανάδειξη της ιστορικής φυσιοyνωμίας του χώρου, την αποτροπή των αυθαίρετων καταλήψεων από ΚΥΕ και την ισομερή κατανομή του κοινόχρηστοu χώρου στα παρακείμενα ΚΥΕ, με γνώμονα την προστασία των διατηρητέων και την ελεύθερη κυκλοφορία των πεζών στις στοές και την πλατεία Αριστοτέλους». Σε περίπτωση παραβίασης της Απόφασης και της κωδικοποίησης των επιμέρους παραγράφων σχετικά με τον κοινόχρηστο χώρο όπως έχει οριοθετηθεί με τη σύμφωνη γνώμη της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟΤ από τα ΚΥΕ ανακαλείται άμεσα η ατομική διοικητική πράξη (Απόφαση Δημάρχου) διάθεσης του κοινόχρηστου χώρου.

Η αναφορά καταλήγει με έκκληση, αφού διενεργήσουν οι συναρμόδιες Υπηρεσίες του Δήμου τους σχετικούς ελέγχους, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας και των προαναφερόμενων Αποφάσεων, να γίνει ενημέρωση για τις ενέργειες των ιδιοκτητών των εν θέματι ΚΥΕ, για τις ενέργειες και τις κυρώσεις των Υπηρεσιών σε περίπτωση μη συμμόρφωσης τους, και τις τυχόν ενέργειες στις οποίες προτίθονται να προβούν (επιβολή και βεβαίωση προστίμων, αφαίρεση αδείας, αφαίρεση παράνομού υλικού και κατασκευών κλπ).

Τέλος, παρακαλά τόσο το Δήμο Θεσσαλονίκης, την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, το Υπουργείο Πολιτισμού και το Υπουργείο Μακεδονίας — Θράκης να ενημερώσουν για την ισχύ της υπ’ αρ. 1251/2013 Απόφασης Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Θεσσαλονίκης (αρ. συνεδρίασης 15η/ 26.08.2013), με την οποία το Δημοτικό Συμβούλιο «Αποφάσισε κατά πλειοψηφία α. Εγκρίνει να τροποποιηθεί η Υ.Α. ΜΑ.ΘΡΑ. 4590/ 04.08.1999 (ΦΕΚ 662 Δ’ / 13.09.1999)», βασιζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 65,67,69 του Ν. 3852/2010 και 79,82 του Ν. 3463/2006, στις οποίες όμως αναφέρονται οι αρμοδιότητες των δημοτικών αρχών σχετικά με την έκδοση κανονιστικών αποφάσεων, τη ρύθμιση της κυκλοφορίας, τις αρμοδιότητες, σύγκληση και λειτουργία δημοτικού συμβουλίου και όχι η δυνατότητα εκ μέρους τους τροποποίησης Υπουργικών Αποφάσεων.

Η υπ’ αρ. 1251/ 2013 Απόφαση πάρθηκε με σκοπό την τροποποίηση των ειδικών χρήσεων και του Κανονισμού που είχε ορισθεί με την Υπουργική Απόφαση, όσον αφορά στις χρήσεις του άξονα της οδού Αριστοτέλους και του ποσοστού των ΚΥΕ. Συγκεκριμένα, αυξάνεται υπέρμετρα το ποσοστό των καταστημάτων στο μέτωπο εκάστου οικοδομικού τετραγώνου επί του μνημειακού άξονα της οδού Αριστοτέλους, από 10% σε 50% στο μέτωπο έκαστου Ο.Τ. και εξαλείφεται ο περιορισμός των δύο μόνο ΚΥΕ ανά Ο.T. Επιπροσθέτως, δεν υφίσταται η σύμφωνη γνώμη της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων, σε αντίθεση με τις προηγούμενες Αποφάσεις Δ.Σ.

Ο Συνήγορος του Πολίτη κρίνει το θέμα μείζονος σημασίας για τη διατήρηση του ιστορικού —παραδοσιακού αστικού τοπίου της οδού Αριστοτέλους, την προστασία του ιστορικού τόπου και την αξιοπρεπή διαβίωση και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της Θεσσαλονίκης. Οι οποιεσδήποτε διοικητικές ενέργειες καταστρατηγούν τις Υπουργικές Αποφάσεις Προστασίας του άξονα της οδού Αριστοτέλους και οποιεσδήποτε επιπλέον χρήσεις καταργούν τη μνημειακότητα και την ιδιαίτερη προβολή του χώρου πρέπει να απαλειφτούν, προκειμένου να εξασφαλιστεί το κάλλος, η ποικιλομορφία του πολεοδομικού ιστού, η μορφολογία του κέντρου, η αρχιτεκτονική των κτισμάτων και εν τέλει, η ιστορική σημασία και μνήμη της οδού και το άυλο πολιτιστικό αγαθό που αυτά εκφράζουν, τα οποία διαταράσσονται από τις σύγχρονες πολεοδομικές παρεμβάσεις ατομικών και μεμονωμένων εξυπηρετήσεων.