Ο Tiago είναι ο τύπος που συναντάς στη Θεσσαλονίκη χωρίς να το ξέρεις
Τον συναντήσαμε και μάθαμε τι ακριβώς συμβαίνει με τον ιδιαίτερο καλλιτέχνη από την Πορτογαλία.
Λέξεις: Έλενα Ταξίδου / Φωτογράφιση: Γιάννης Τριανταφυλλόπουλος
Ο Godmess ή κατά κόσμον Tiago, καλλιτέχνης με βάση το Πόρτο όπου διατηρεί και το studio του, με εντυπωσιακή πορεία και δεκάδες έργα του να φιλοξενούνται στους δρόμους της Πορτογαλίας, είναι σχεδόν 30 και δεν προσδιορίζει το μέλλον του υπερσκεπτόμενος για αυτό.
Με οξυδέρκεια και πολυθεματικές πηγές έμπνευσης, σπάει εδώ και μια δεκαετία την μορφή της σύγχρονης τέχνης με τους τελευταίους δέκα μήνες να το κάνει πράξη στη Θεσσαλονίκη βρισκόμενος στην πόλη μέσω ευρωπαϊκού προγράμματος.
Στους δρόμους της πραγματοποίησε συνολικά 21 παρεμβάσεις με κοινωνικό, πολιτισμικό, πολιτικό και κάποιες φορές ρομαντικό περιεχόμενο. Τα έργα του παρά το μίνιμαλ των γραμμών τους κουβαλάνε το έντονο, πλουραλιστικό αποτέλεσμα της αστικής ιστορίας από την οποία προέκυψαν.
Πιθανώς έχετε πετύχει κάποια από αυτά, ίσως έχετε σταθεί μπροστά από κάποιον τοίχο της πόλης χαζεύοντάς τα, αλλά σίγουρα τον γνωρίσατε χωρίς να το ξέρετε μέσω της παρέμβασής του στη Νέα Παραλία.
Είναι ο καλλιτέχνης πίσω από το έργο του μισοφέγγαρου με την κοπέλα, το οποίο έκανε την εμφάνισή του τον περασμένο Ιούνιο, ακριβώς στη θέση του πολύπαθου “Φεγγαριού” αναστατώνοντας τη διαδικτυακή Θεσσαλονίκη (δείτε: Μια έκπληξη ντυμένη στα ροζ στη Νέα Παραλία).
Από τη Θεσσαλονίκη αποχωρεί την ερχόμενη εβδομάδα και αφοπλιστικά παραδέχεται πως την θεωρεί μια πολύ όμορφη πόλη, στην οποία ωστόσο δεν θα ήθελε να ζήσει τουλάχιστον τη δεδομένη στιγμή.
Τον συναντήσαμε στην Αριστοτέλους μαζί με την Σοφία, την μέντορά του στο πρόγραμμα, και μας ξενάγησε στις πιο πρόσφατές του παρεμβάσεις στο κέντρο. Μας μίλησε για τη ζωή εδώ, την παρανομία που κουβαλάει η street art, την έμπνευση, τις ιστορίες πίσω από τα έργα του την προβοκατόρικη πλευρά της Τέχνης αλλά και για την επικείμενη έκθεσή του “Every Day Malakia” που εγκαινιάζεται την Πέμπτη 29 Νοεμβρίου στην Toss Gallery.
Η Σοφία αναφέρει σχετικά με το πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχει ο καλλιτέχνης πως ο Tiago βρίσκεται εδώ μέσω του European Voluntary Service το οποίο φέτος μετονομάστηκε σε European Solidarity Corps και αποτελεί μία από τις δράσεις του Erasmus+.
“Μέσα από αυτό το πρόγραμμα, νέοι ηλικίας 18-30 μπορούν να πάνε για 2 εβδομάδες έως 12 μήνες σε μία άλλη χώρα της Ευρώπης και όχι μόνο και να συμμετέχουν στις δράσεις ενός φορέα. Οι θεματικές των προγραμμάτων ποικίλουν. Ανθρώπινα δικαιώματα, media, οικολογία, πολιτισμός, τέχνες κ.α. Είναι μια ευκαιρία για ένα νέο/α να αποκτήσει εργαλεία και τεχνογνωσίες τόσο για την επαγγελματική πορεία που θέλει να ακολουθήσει όσο και για τον εαυτό του και την προσωπικότητά του μέσα από διαδικασίες μη τυπικής μάθησης και εμπειρίες ζωής, ζώντας σε μια άλλη χώρα και μέσα σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον. Ως μέντορας του Tiago και έχοντας συμμετάσχει και η ίδια σε αντίστοιχα προγράμματα, πιστεύω πως η βιωματική μάθηση αποτελεί κλειδί για την εκπαιδευτική και πνευματική καλλιέργεια ενός νέου.”
Του αναφέρω πως το φεγγάρι και η κοπέλα του έκαναν ντόρο στη Θεσσαλονίκη για να επιβεβαιώσει γελώντας πως το ξέρει, “το κατάλαβα γιατί μου το ανέφεραν πάρα πολλοί φοβούμενοι ότι μπορεί να μου συμβεί και τίποτα κακό“.
“Αυτή η παρέμβαση προέκυψε από ένα μιξ διαφορετικών περιπτώσεων. Αρχικά είδα ένα mural σε τοίχο στο Πόρτο, ένα μισοφέγγαρο και μία κοπέλα. Οκ ως εδώ αλλά μετά ήμουν στο instagram και κοιτούσα γενικά εικόνες από Θεσσαλονίκη και πέτυχα αυτό (σσ. το γλυπτό “Φεγγάρι” στη Νέα Παραλία) και λέω έχω περάσει τόσες πολλές φορές από την παραλία και δεν το έχω δει ποτέ. Και πηγαίνω ξανά και πάλι δεν το βλέπω. Και είμαι σε φάση τι στο καλό συμβαίνει; Έτσι ξεκίνησα να το γκουγκλάρω για να δω τι ισχύει. Και μετά έμαθα όλη την ιστορία πίσω από το γλυπτό και όσα συνέβησαν. Αποφάσισα λοιπόν να πάρω ήδη την εκτύπωση και το σχέδιο που είχα ετοιμάσει και αντί να το τοποθετήσω σε ένα τοίχο, να το βάλω ακριβώς στην ίδια θέση που ήταν και το γλυπτό. Παρέμεινε εκεί μόνο για μια ημέρα. Δεν το πήρα εγώ πάντως. Δεν ξέρω πού είναι τώρα. Μπορεί ο δήμος να το έχει βάλει κάπου. Μπορούν να μου το δώσουν πίσω πάντως αν θέλουν.”
Η εμπλοκή του με την Τέχνη ξεκίνησε από την παιδική του ηλικία. Ζωγράφιζε πάντα και παντού μέχρι τις σπουδές του στο Graphic Design και στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου στο Πόρτο. Καλλιτεχνικά τοποθετείται κάπου ανάμεσα στα πεδία των visual arts, της γραφιστικής, του γκραφίτι, της γλυπτικής και της street art. Του αρέσει να δουλεύει με τα πάντα και αυτός πιστεύει πως ήταν ο λόγος για τον οποίο μεταπήδησε από το graphic design στις plastic arts.
“Αγαπώ να δημιουργώ γλυπτά, αγαπώ να στήνω περφόρμανς. Μου αρέσει να είμαι δημιουργικός. Αγαπώ όλα τα υλικά. Με κάποια υλικά και τεχνικές δουλεύω σίγουρα ευκολότερα και περισσότερο, όπως η ζωγραφική ή το paste up -μια μορφή κολλάζ- αλλά μου αρέσει να κάνω και να δουλεύω με τα πάντα.”
Δείχνοντας το journal που διατηρεί από την πρώτη μέρα του στην πόλη, εξηγεί πως η έμπνευσή του ακολουθεί μια χαοτική αλλά ταυτόχρονα μεθοδική και άκρως δημιουργική διαδικασία στο μυαλό του. Με τη μορφή zine όσο ξεδιπλώνει τις σελίδες, παρακολουθώ τα αποκόμματα, τα ονόματα, τα διαφημιστικά φυλλάδια, πρόσωπα που συνάντησε και του γέννησαν ιδέες. Άπαντα μεταφράστηκαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε κάποιο έργο.
Από το γήπεδο της Τούμπας στο οποίο βρέθηκε δύο φορές, μία εκ των οποίων σε ματς με τον Ολυμπιακό αναφέροντάς μου πως μπήκε άνετα χωρίς εισιτήριο -απορώντας και ο ίδιος για το πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο- άναψε καπνογόνα ακολουθώντας κανονικά τους οπαδούς μέχρι να τους απομακρύνει όλους η αστυνομία και πάει λέγοντας.
Δεν του αρέσει να αποκαλύπτει ακριβώς τις ιστορίες και την πηγή έμπνευσης πίσω από τις παρεμβάσεις του έτσι ώστε να μπορεί ο κόσμος να τις φαντάζεται ελεύθερα. Κάποια από τα 21 illustrations του διάσπαρτα στους δρόμους της Θεσσαλονίκης δεν υπάρχουν αυτή την στιγμή στην αρχική τους εικόνα. Όπως για παράδειγμα εκείνο που απεικόνιζε έναν γυμνό ιερέα και άγνωστοι το κάλυψαν με μαύρο.
“Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με ένα άλλο, το “Μακεδονικό” που δημιούργησα στα ΚΤΕΛ. Κάλυψαν ουσιαστικά την πινακίδα του έργου στην οποία αναγραφόταν η Μακεδονία ως κατεύθυνση.”.
Όπως εξηγεί όλα αυτά είναι συνηθισμένα για έργα που γίνονται σε δημόσιους χώρους παράνομα και χωρίς σχετική άδεια. “Είναι σύνηθες φαινόμενο ο κόσμος να αλλάζει και να μεταποιεί και να καταστρέφει τις παρεμβάσεις.”
“Έχουν προκύψει έργα μου από τις προσωπικές μου σχέσεις, από τους φίλους μου, από ανθρώπους που συναντάω στην πόλη, μέχρι πολιτικά θέματα, αθλητικά έως τα δικαιώματα των ζώων. Οτιδήποτε πιστεύω ότι προκύπτει μια καλή ιδέα από αυτό ή από μια πολύ δυνατή εικόνα που διαδραματίζεται μπροστά μου τώρα κλπ.”
Η Θεσσαλονίκη είναι το ιδανικό πεδίο για έναν καλλιτέχνη γενικότερα αλλά για έναν street artist συγκεκριμένα πιστεύει πως είναι πιθανώς ένα από τα καλύτερα σημεία.
“Όπως βλέπετε η πόλη είναι γεμάτη. Δεν υπάρχουν κανόνες για τους visual artists, ούτε ένα πεδίο καθαρό που να μην προδιαθέτει για την ύπαρξη γκραφιτάδων. Οι τοίχοι είναι γεμάτοι από γκραφίτι και αφίσες, είτε πολιτικές είτε διαφημιστικές. Ξέρω για παράδειγμα, κοντά στο σπίτι μου (σσ στην περιοχή Fix) υπάρχει ένα γκράφιτι το οποίο είναι εκεί από το 2010. Άρα υπάρχει ένα έργο εκεί, εδώ και τόσα χρόνια. Από τη μία μπορεί αυτό να μην είναι ΟΚ γιατί η πόλη είναι γεμάτη και δεν μπορείς να τα ξεχωρίσεις εύκολα αλλά μπορείς να βρεις πραγματική ιστορία στους τοίχους της Θεσσαλονίκης.”
Δεν πιστεύει ότι η δουλειά του είναι προβοκατόρικη ούτε πως με κάθε του παρέμβαση κάνει κάποιο σχόλιο, αλλά περισσότερο πως αναδεικνύει όσα συναντάει και αποτελούν θέματα της πόλης. Από το ονοματολογικό ζήτημα των Σκοπίων μέχρι τα αδέσποτα και τη μόλυνση. “Έχουμε ολόκληρο θαλάσσιο μέτωπο μπροστά μας αλλά για να κολυμπήσουμε πρέπει να κάνουμε χιλιόμετρα. Όπως επίσης στη Θεσσαλονίκη, στους δρόμους υπάρχουν δεκάδες αδέσποτα. Αυτό δεν το έχω δει σε καμία άλλη πόλη.”
“Δεν λέω ότι αυτό είναι σωστό και αυτό είναι λάθος. Το μόνο που λέω είναι πως “αυτό είναι ένα θέμα, δείτε το”. Ακόμα και αυτό το έργο με τον ιερέα που λέγαμε πριν. Δεν είναι προβοκατόρικο. Αλλά την ίδια στιγμή η θρησκεία έχει πολλή ισχυρή βάση στην καθημερινότητα εδώ, το γνωρίζετε αυτό. Υπάρχει μία πάρα πολύ στενή σχέση μεταξύ της θρησκείας και του κράτους και σε αυτό τον αιώνα κάτι τέτοιο είναι αρκετά προβληματικό κατά την άποψή μου. Και γνωρίζετε πως ενώ βρίσκεστε σε κρίση δίνεται πολλά εκατομμύρια στην εκκλησία για τους μισθούς 9.000 ιερέων στην Ελλάδα. Δεν λέω και πάλι ότι είναι λάθος ή σωστό αλλά μάλλον πρέπει να το συζητήσετε λίγο.” καταλήγει γελώντας.
Η επικείμενη έκθεσή του στην Toss Gallery φέρει τον τίτλο “Every Day Malakia”. Τι είναι μαλακία για τον ίδιο σε αυτή την πόλη πέρα από το ελληνικό κλισέ;
“Η ιδέα του τίτλου της έκθεσης προέκυψε από τον Γκατούζο (και τα όσα είπε στην επική του συνέντευξή που έγινε viral) και από το γεγονός για παράδειγμα ότι μπήκα στο γήπεδο χωρίς εισιτήριο. Στην χώρα μου δεν υπήρχε περίπτωση να συμβεί αυτό. Είναι αδύνατο. Εδώ μπορούν να συμβούν σχεδόν τα πάντα. Και είναι ωραία η αντίθεση ανάμεσα στον νορμάλ τρόπο και στον ελληνικό τρόπο. Αυτή η πλουραλιστική ανισορροπία πάντως δεν είναι απαραίτητα αρνητική.”
“Η Θεσσαλονίκη είναι πολύ όμορφη. Δεν είναι τόσο μεγάλη όσο η Αθήνα, πιστεύω πως είναι πιο “ελληνική” από την Αθήνα, έχει γνώριμη φυσιογνωμία και είναι πολύ οικεία ως πόλη. Νιώθω πάρα πολύ άνετα εδώ. Ωστόσο μπορώ να νιώσω ακόμα την κρίση. Για παράδειγμα, το πολιτιστικό κίνημα δεν είναι ακόμα τόσο δυνατό, η πολιτική παρέμβαση είναι ακόμα πολύ ενεργή, ακόμα και τα πρόσωπα νομίζω προσπαθούν βήμα βήμα να επανέλθουν και να συνέλθουν. Δεν έχω όμως τίποτα αρνητικό να πω. Όλα τα πρόσωπα που συνάντησα μέχρι και τώρα είναι τρομερά, εξαιρετικά”.
Δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα για το κοινό της πόλης πέραν των παρεμβάσεων που αφήνει πίσω του, ωστόσο έχει να στείλει κάποια μηνύματα στην αυτοδιοίκηση.
“Πρέπει να προμοτάρουν τη Θεσσαλονίκη περισσότερο. Δεν είναι γνωστή για παράδειγμα στην Πορτογαλία. Για να είμαι ειλικρινής το μόνο που γνωρίζουν οι άνθρωποι σε αυτή την πλευρά της Ευρώπης για την Ελλάδα είναι η Μύκονος, η Σαντορίνη και η Αθήνα. Είναι κρίμα γιατί είναι μια πολύ όμορφη πόλη. Σαφώς θα πρέπει να ολοκληρώσουν και το μετρό. Είκοσι χρόνια για το μετρό είναι υπερβολικά. Είναι κρίμα γιατί είναι ένα ωραίο μέρος να ζεις. Και ο πολιτισμός νομίζω είναι πολύ σημαντικός για τους ανθρώπους εδώ. Θα πρέπει να τον ενισχύσουν.”
***
