Αφήνουν στο έλεος το ιστορικό Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών

Μείζον ζήτημα έχει προκύψει με τον τρόπο λειτουργίας του ιστορικού Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών, του πρώτου Φορέα εξωνοσοκομειακής ψυχιατρικής περίθαλψης, που ιδρύθηκε στην Ελλάδα από το 1956 και έχει διαχρονικά πολύ σημαντικό ρόλο στην προσφορά δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας, για όλες τις ηλικιακές ομάδες, παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Την ημέρα μάλιστα που ανακοινώθηκε τραγική αύξηση των αυτοκτονιών στη χώρα. 

Το Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υποστελέχωσης και αδυνατεί λόγω έλλειψης προσωπικού στην παρούσα φάση να ανταποκριθεί επαρκώς στο έργο που έχει αναλάβει.

Τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν προκληθεί μεγάλα κενά στη στελέχωση των υπηρεσιών του Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε εξαιτίας συνταξιοδοτήσεων ή και παραιτήσεων, τα οποία δεν αναπληρώθηκαν ποτέ. Οι προσλήψεις μόνιμου προσωπικού γίνονται μόνο μέσω Α.Σ.Ε.Π. από το 2004. Από τις 245 οργανικές θέσεις οι 128 είναι κενές.

Η κυρία Μούτσιανου Αναστασία, ψυχίατρος και διευθύντρια της δομής Ψυχικής Υγείας Θεσσαλονίκης, σε δηλώσεις της στην parallaxi σημείωσε:

«Όλα αυτά τα χρόνια η ανάγκη του κόσμου για να αναζητήσει βοήθεια και στήριξη έχει γίνει τεράστια. Και εμείς αυτήν τη στιγμή με την υποστελέχωση που υπάρχει δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε. Και αυτό είναι φυσικά κάτι που προκαλεί πρόβλημα και σε εμάς, αλλά και στα άτομα που χρειάζονται βοήθεια.

Πρέπει να γίνουν προσλήψεις μόνιμου προσωπικού ώστε η δημόσια υγεία να παραμείνει κάτι το διαχρονικό.

Δεν γίνεται να αλλάζουν συνεχώς οι θεραπευτές. Πρέπει να είναι τα ίδια πρόσωπα, να αποτελούν σημεία αναφοράς για τα πρόσωπα που έρχονται στη δομή.

Εμείς προσφέρουμε ψυχοθεραπεία, κάτι που δεν υπάρχει αλλού στο χώρο της δημόσιας υγείας. Με όλη αυτήν την κατάσταση που δημιουργείται, υπάρχει κίνδυνος να μην υπάρχει πλέον δημόσια ψυχική υγεία. Επίσης, δεν είναι μόνο η στήριξη που προσφέρουμε σε όσους το έχουν ανάγκη, αλλά λειτουργούμε και με τέτοιο τρόπο ώστε να αποσυμφορηθούν τα νοσοκομεία».

Όπως τονίζει ο Σύλλογος Εργαζόμενων και η Ένωση Ιατρών του Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε, ο αριθμός των ατόμων που εργάζονταν πριν από 10 χρόνια έφτανε στους 300 και τώρα δεν είναι ούτε οι μισοί. Η δικαιολογία των μνημονίων δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει τους περιορισμούς που υπάρχουν στις προσλήψεις.

Και όλα αυτά σε μια περίοδο που οι ανάγκες της κοινωνίας στον τομέα τομέα των δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας είναι τεράστιες και αυξάνονται συνεχώς, λόγω της συνεχιζόμενης κρίσης και των συνεπειών της πανδημίας της Covid-19.

Το Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε παρέχει υπηρεσίες σε πολλούς τομείς της ψυχικής υγείας σε πανελλαδικό επίπεδο, καθώς διαθέτει παραρτήματα σε: Αθήνα, Αιγάλεω, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ζάκυνθο, Ηράκλειο, Λιβαδειά.

Όσον αφορά τη Θεσσαλονίκη είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η δομή καλείται να παρέχει υπηρεσίες όχι μόνο στους κατοίκους από την ανατολική πλευρά της πόλης, αλλά και από όμορους νομούς, με μόλις μία μόνιμη ψυχίατρο για ενήλικες και έναν συμβασιούχο!

Δύο άνθρωποι δηλαδή για περιοχές όπου ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός αγγίζει τους 556.632 ανθρώπους. Και όλα αυτά τη στιγμή που για τη συγκεκριμένη περιοχή υπάρχει σύνδεση μόνο το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο το οποίο όμως δεν έχει κλίνες στη ψυχιατρική του. Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει με τα υπόλοιπα Κέντρα Ψυχικής Υγείας στην πόλη, τα οποία συνδέονται με το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο και για νοσηλεία και για θέματα διερεύνησης.

Πρόβλημα προκαλεί επίσης και το γεγονός ότι όταν λήγει η σύμβαση ορισμένου χρόνου του ψυχιάτρου ενηλίκων της δομής, πρέπει να περάσουν τουλάχιστον τρεις μήνες για να ανανεωθεί εκ νέου.

Με όλη την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί υπάρχει κόσμος ο οποίος αναγκάζεται να περιμένει ακόμα και έναν χρόνο για να κλείσει ραντεβού.

Και όταν αποχωρήσουν κάποια στιγμή τα μόνιμα στελέχη λόγω συνταξιοδότησης, τα «μπαλώματα» με συμβασιούχους σε καμία περίπτωση δε θα είναι αρκετά, αφού κάποια στιγμή οι συμβάσεις θα λήγουν και έως να ανανεωθούν ξανά χιλιάδες κόσμου που έχει ανάγκη για υποστήριξη και βοήθεια θα μένει ξεκρέμαστος.

Ακόμα και το Κέντρο Ημέρας λειτουργεί χωρίς επιστήμονα (εργοθεραπευτή, ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό), καθώς απασχολούνται μία εκπαιδεύτρια κεραμίστρια και μία εκπαιδεύτρια ραπτικής.

Επίσης, ενώ το κέντρο παρέχει μακροχρόνιες θεραπείες και ψυχοθεραπευτική υποστήριξη, αναγκάζεται πολλές φορές να μετατρέπεται σε «παράρτημα» της Εισαγγελίας, καθώς οι εργαζόμενοι καλούνται να διαχειριστούν και εισαγγελικές παρεμβάσεις για θέματα κακοποιήσεων, εγκατάλειψης παιδιών, κ.α

Η μονάδα του Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε στο Ηράκλειο της Κρήτης δέχεται περιστατικά από όλη την Κρήτη, αλλά και από άλλα νησιά.

Ενώ εκείνη με έδρα τη Λιβαδειά αποτελεί τη μοναδική  σε όλη τη Στερεά Ελλάδα.

Δεν πρέπει να χάσει και άλλη μονάδα η Θεσσαλονίκη

Στην Σβώλου 41 λειτουργούσε κάποτε η Μονάδα Εφήβων ΑΧΕΠΑ, η οποία απευθύνονταν σε εφήβους 13-19 ετών και στις οικογένειές τους, παρέχοντας τους διαγνωστικές συμβουλευτικές και θεραπευτικές υπηρεσίες εξωτερικών ασθενών. Μάλιστα διέθετε και νοσοκομείο ημέρας 10-15 θέσεων, αλλά και ξενώνα βραχείας παραμονής δυναμικότητας 8 κλινών για την υποδοχή και προσωρινή φιλοξενία εφήβων σε κρίση». Ο υπεύθυνος της Μονάδας αναπληρωτής καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ ήταν ο παιδοψυχίατρος, Νίκος Ζηλίκης. Δυστυχώς, όμως, αυτή η εξαιρετική πρωτοβουλία έληξε άδοξα καθώς «στο δεύτερο κύμα πανδημίας δεν έγινε κάτι ουσιαστικό ως προς την ενδυνάμωση των δομών και υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, τόσο Ενηλίκων όσο και Παιδιών-Εφήβων. Αντιθέτως, στη Θεσσαλονίκη μείναμε με μείον μία υπηρεσία, με το κλείσιμο της Μονάδας Εφήβων» τόνισε ο κ. Ζηλίκης σε κείμενο του στη Parallaxi.

Απαντούν με στάσεις εργασίας και συγκέντρωση

Επιπλέον, το Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε διαθέτει πλήθος εξειδικευμένων υπηρεσιών: Κέντρα Ημέρας, Υπηρεσίες για άτομα με νοητική υστέρηση και στο φάσμα του αυτισμού, Οικοτροφεία, την Μοναδική πλέον στην Ελλάδα Μονάδα Αναδόχων οικογενειών για ψυχιατρικούς ασθενείς, Μονάδες Ψυχοθεραπείας κ.λ.π.

Τον τελευταίο μόνο χρόνο στις υπηρεσίες του Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε προσφέρθηκαν 25.000 συνεδρίες σε πολίτες Πανελλαδικά, άλλη μια απόδειξη του ότι αποτελεί τον μεγαλύτερο φορέα παροχής εξωνοσοκομειακών υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε πανελλαδικό επίπεδο.

«Διεκδικούμε την άμεση έγκριση κάλυψης θέσεων προσωπικού μέσω Α.Σ.Ε.Π. για το Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε.

Οι προσλήψεις του προσωπικού με ετήσιες προβληματικές οικονομικά και εργασιακά συμβάσεις που είναι και πρόχειρες περιστασιακές και τελικά αντιθεραπευτικές όχι μόνο δεν δίνουν λύση στο πρόβλημα της στελέχωσης αλλά ουσιαστικά το διαιωνίζουν και το επιδεινώνουν. Διεκδικούμε τη στήριξη των δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας» αναφέρουν στην ανακοίνωσή τους οι ο Σύλλογος Εργαζομένων και η Ένωση Ιατρών του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών.

Τη Δευτέρα 16/1 έχει προκηρυχτεί στάση εργασίας από τις 11:00 έως τις 15:00. Έχουν προγραμματιστεί συγκεντρώσεις στα κατά τόπους παραρτήματα και στην Αθήνα θα πραγματοποιηθεί συγκέντρωση στο Υπουργείο Υγείας στις 12.00.

Το Ελληνικό Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών είναι κοινωφελής οργανισμός ιδιωτικού δικαίου που παρέχει υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες, υπηρετώντας τις αρχές της κοινοτικής-κοινωνικής ψυχιατρικής, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί από την κλινική και θεωρητική εμπειρία, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Ιδρύθηκε το 1956 στην Αθήνα από το Βασιλικό Εθνικό Ίδρυμα ως Τομέας Ψυχικής Υγιεινής. Το 1964, βάση της υπ’ αριθ. 20173/17.1.64 ιδρυτικής πράξεως, θεσμοθετήθηκε ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, με την ονομασία Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών. Στις 12 Σεπτεμβρίου του 2017 δημοσιεύτηκε στην “Εφημερίδα της Κυβερνήσεως” (αρ. φύλλου 3192) η απόφαση Αριθ.Α4β/Γ.Π.οικ67300 “Οργανισμός του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών” (Τροποποίηση-Συμπλήρωση με την Απόφαση με αριθμ. Γ3β/Γ.Π.οικ.25902-Αρ. Φύλλου 1192/9-4-2019, Τεύχος Δεύτερο).

Σήμερα το Ε.ΚΕ.Ψ.Υ.Ε. επιχορηγείται και εποπτεύεται από το Υπουργείο Υγείας και διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο.

Τεράστια η επίπτωση της πανδημίας στην ψυχική υγεία των νέων

Τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα συστήματα υγείας στην Ευρώπη μετά την πανδημία COVID-19, εξετάζει η νέα έκθεση του ΟΟΣΑ για την υγεία «Health at a glance 2022», που εστιάζει στην οικοδόμηση πιο ανθεκτικών και αποτελεσματικών συστημάτων υγείας, στην πρόληψη και στη θεραπεία του καρκίνου και άλλων μη μεταδοτικών ασθενειών, στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των ψυχικών νοσημάτων, στον ψηφιακό μετασχηματισμό των συστημάτων υγείας, καθώς και στη σημασία μιας διεθνούς προσπάθειας για την αντιμετώπιση παγκόσμιων απειλών για την Υγεία.

Κάτι που τονίζεται ιδιαίτερα στην έκθεση είναι η τεράστια επίπτωση που είχε η πανδημία στην ψυχική και σωματική υγεία των νέων. Σε αρκετές χώρες, όπως το Βέλγιο, η Γαλλία, η Εσθονία, η Νορβηγία και η Σουηδία, το ποσοστό των νέων που ανέφεραν συμπτώματα κατάθλιψης υπερδιπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, φθάνοντας σε επίπεδα σχεδόν διπλάσια από ότι στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες. Περίπου το 50% των νέων στην Ευρώπη ανέφεραν ανεκπλήρωτες ανάγκες στη φροντίδα της ψυχικής υγείας την άνοιξη του 2021 και την άνοιξη του 2022. Αρκετές χώρες έχουν ήδη εφαρμόσει πολιτικές για να προστατέψουν τη ψυχική υγεία των νέων, ωστόσο σύμφωνα με την έκθεση το μέγεθος του προβλήματος απαιτεί ακόμα περισσότερες δράσεις, προκειμένου η πανδημία να μην αφήσει «σημάδια» στη ψυχική υγεία της νέας γενιάς.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δεδομένα της δημοσίευσης των Alba Guitierrez-Sacristan και συνεργατών στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Jama Network με θέμα τις νοσηλείες εφήβων που συνδέονται με θέματα ψυχικής υγείας, πριν και μετά την εκδήλωση της πανδημίας COVID-19.

Η πανδημία COVID-19 έχει συσχετιστεί με αύξηση των διαγνώσεων διαταραγμένης ψυχικής υγείας μεταξύ των εφήβων, αν και η έκταση της αύξησης, ιδίως για σοβαρές περιπτώσεις που απαιτούν νοσηλεία, δεν έχει χαρακτηριστεί επαρκώς. Οι προσεγγίσεις μεγάλης κλίμακας της υπηρεσίας ομοσπονδιακής πληροφορικής των ΗΠΑ και της Γαλλίας παρέχουν τη δυνατότητα αποτελεσματικής και ασφαλούς διερεύνησης συνόλων δεδομένων υγειονομικής περίθαλψης για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση των προτύπων νοσηλείας για ψυχικές παθήσεις μεταξύ εφήβων.

Πρόκειται για αναδρομική πολυκεντρική μελέτη κοόρτης εφήβων ηλικίας 11 έως 17 ετών, οι οποίοι νοσηλεύτηκαν με τουλάχιστον μία διάγνωση διαταραγμένης ψυχικής κατάστασης μεταξύ 1ης Φεβρουαρίου 2019 και 30ής Απριλίου 2021. Χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα σε επίπεδο ασθενών από ηλεκτρονικά αρχεία υγείας 8 νοσοκομείων παιδιών στις ΗΠΑ και στη Γαλλία.

Καταγράφηκαν 9.696 έφηβοι που νοσηλεύονταν με διαταραγμένη ψυχική κατάσταση κατά την προπανδημική περίοδο (5.960 [61,5%] γυναίκες) και 11.101 κατά την περίοδο της πανδημίας (7.603 [68,5%] γυναίκες). Η μέση (SD) ηλικία στην προπανδημική ομάδα ασθενών ήταν τα 14,6 (1,9) έτη και στην πανδημική κοόρτη τα 14,7 (1,8) έτη. Οι πιο διαδεδομένες διαγνώσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν το άγχος (6.066 [57,4%]), η κατάθλιψη (5.065 [48,0%]) και η αυτοκτονικότητα ή ο αυτοτραυματισμός (4.673 [44,2%]).

Παρατηρήθηκε αύξηση στις αναλογίες των μηνιαίων εισαγωγών στα νοσοκομεία κατά τη διάρκεια της πανδημίας για άγχος (0,55%, 95% διάστημα αξιοπιστίας, 0,26% – 0,84%), κατάθλιψη (0,50%, 95% διάστημα αξιοπιστίας, 0,19% – 0,79%) και αυτοκτονικότητα ή αυτοτραυματισμό (0,38%, 95% διάστημα αξιοπιστίας, 0,08% – 0,68%). Υπήρξε μία εκτιμώμενη αύξηση κατά 0,60% (95% CI, 0,31% – 0,89%) συνολικά στη μηνιαία αναλογία των νοσηλειών που σχετίζονται με τη ψυχική υγεία των εφήβων μετά την έναρξη της πανδημίας σε σύγκριση με την προπανδημική περίοδο.