Φταίνε οι γονείς για τη μειωμένη κινητικότητα των παιδιών;

Στις παιδικές χαρές υπάρχουν συχνά δύο ακραίοι τύποι γονέων: αυτοί που δεν νοιάζονται και πολύ εάν τα παιδιά τους παίρνουν τα ξένα παιχνίδια ή σπρώχνουν τα άλλα παιδιά στις τσουλήθρες και τις κούνιες, αρκεί να μπορούν οι ίδιοι να κάθονται αμέριμνοι στο κινητό τους, και από την άλλη εκείνοι που ακολουθούν τα παιδιά τους σε κάθε τους βήμα, κρατώντας τα από το χέρι διαρκώς. Η πλειονότητα των γονέων βρίσκεται σίγουρα στο ενδιάμεσο. Όμως οι ειδικοί διαπιστώνουν ότι οι σημερινοί γονείς τείνουν να είναι πολύ πιο υπερπροστατευτικοί – και αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει την όρεξη των παιδιών να παίξουν και να κινηθούν.

Όπως έδειξε μία αυστραλιανή έρευνα, το 78% των γονέων ανησυχεί ιδιαίτερα για τους κινδύνους που επιφυλάσσουν ορισμένες δραστηριότητες, όπως το σκαρφάλωμα σε δέντρα. Και όπως σημειώνουν οι συντάκτες της έρευνας, τα παιδιά των πιο προστατευτικών γονέων είχαν την τάση να κινούνται σε καθημερινή βάση λιγότερο από το συνιστώμενο, αποφεύγοντας τις πιο «περιπετειώδεις» δραστηριότητες.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει τα παιδιά και οι έφηβοι να ασκούνται τουλάχιστον μία ώρα την ημέρα. Σύμφωνα με τον παιδίατρο Γιάκομπ Μάσκε, πάντως, «τα περισσότερα παιδιά δεν κινούνται ούτε 30 λεπτά την ημέρα». Ο Μάσκε, εκπρόσωπος της Γερμανικής Ένωσης Παιδιάτρων και Εφήβων (BVKJ), θεωρεί πως γι’ αυτό ευθύνεται ο τρόπος ζωής μας – και σε κάποιο βαθμό και οι γονείς μας.

Πολλοί γονείς πηγαίνουν τα παιδιά τους με το αυτοκίνητο παντού, τόσο στο σχολείο, όσο και στις εξωσχολικές τους δραστηριότητες. Και αυτό το κάνουν όχι απλώς για λόγους ευκολίας, αλλά και επειδή φοβούνται πως μπορεί να τους συμβεί κάτι. Ορισμένα παιδιά δημοτικού έχουν και ένα smartphone ή ένα smartwatch, προκειμένου οι γονείς τους να μπορούν ανά πάσα στιγμή να γνωρίζουν πού βρίσκονται. Αυτοί είναι οι γονείς… «ελικόπτερα»: γονείς που προσπαθούν διαρκώς να κρατούν τα παιδιά τους μακριά από κάθε κίνδυνο ή άσχημη εμπειρία.

Οι τραυματισμοί είναι κομμάτι της παιδικής ηλικίας

“Δεν ζούμε πλέον σε εποχές που οι γονείς μεγαλώνουν ακόμη και πέντε ή έξι παιδιά μαζί», εξηγεί η Κλαούντια Νόιμαν του Γερμανικού Ταμείου για τα Παιδιά. «Σήμερα υπάρχει συνήθως ένα παιδί, στο οποίο δίνεται ιδιαίτερη προσοχή και οι γονείς προσπαθούν να κάνουν τα πάντα σωστά». Αυτή η αλλαγή είναι εν μέρει θετική. Ενίοτε όμως η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο των γονέων.

Στις παιδικές χαρές, για παράδειγμα, συναντά κανείς γονείς που δεν αφήνουν τα παιδιά τους να παίξουν ελεύθερα ή πανικοβάλλονται μόλις αυτά σκαρφαλώσουν λίγο ψηλότερα από το απολύτως ασφαλές. Κατά τη Νόιμαν αυτό είναι λάθος: «Τα παιδιά θα πρέπει να μπορούν να κάνουν όσα τολμούν από μόνα τους – οι γονείς φυσικά θα πρέπει να τα προσέχουν στην αρχή, χωρίς όμως να γίνονται ένα δίχτυ ασφαλείας που να υπάρχει από κάτω τους διαρκώς».

Και αν τα παιδιά πάθουν κάτι; Οι μελανιές, τα γδαρμένα γόνατα και γενικώς τέτοια χτυπήματα είναι και αυτά μέρος της παιδικής ηλικίας, εξηγεί η ειδικός. «Το σώμα πρέπει να μάθει μόνο του πόσο ψηλά μπορεί να σκαρφαλώσει, πόσο γρήγροα μπορεί να τρέξει ή πώς πρέπει να προσγειωθεί σε μία πτώση».

«Προφανώς και συμβαίνουν ατυχήματα στις παιδικές χαρές», λέει ο Μάσκε. «Αλλά τα πιο σοβαρά ατυχήματα συμβαίνουν στο σπίτι» – εκεί δηλαδή που τα παιδιά υποτίθεται πως είναι ασφαλή. Μπορεί να χτυπήσουν σε σκάλες, να πάθουν εγκαύματα στα μάτια της κουζίνας, να δηλητηριαστούν από κάποιο καθαριστικό.

Σύμφωνα με τη μακροχρόνια έρευνα “KIGGS” για την υγεία των παιδιών και των εφήβων στη Γερμανία, το 34,8% των ατυχημάτων συμβαίνουν στο σπίτι ή σε άλλο ιδιωτικό περιβάλλον, το 24,2% στο σχολείο ή σε παρόμοια μέρη και μόλις το 17,4% σε παιδικές χαρές ή ενώ τα παιδιά αθλούνται.

Μερικές φορές ακόμη και οι ίδιοι οι γονείς μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τα παιδιά τους ενώ βρίσκονται στην παιδική χαρά: όταν για παράδειγμα ανεβάζουν μικρά παιδιά σε δίχτυα αναρρίχησης στα οποία δεν θα μπορούσαν να ανέβουν αλλιώς λόγω της ηλικίας τους ή όταν κατεβαίνουν τις τσουλήθρες με τα παιδιά αγκαλιά.

Υπερπροστατευτικότητα με επιπτώσεις

Ποιες είναι όμως οι συνέπειες για τα παιδιά όταν οι γονείς τους τα φροντίζουν και τα προστατεύουν διαρκώς; «Τα παιδιά γίνονται φοβικά και ανασφαλή», απαντά η Κλαούντια Νόιμαν. Επιπλέον, τα παιδιά ενδέχεται να καταλήξουν να εξαρτώνται πλήρως από τους γονείς τους, «με αποτέλεσμα να μην προσέχουν τα ίδια και, για παράδειγμα, να μην μπορούν να βρουν καν τον δρόμο για το σπίτι τους μόνα τους».

Ο παιδίατρος Μάσκε έχει γνωρίσει υπερπροστατευτικούς γονείς που «διαβάζουν πάρα πολλά στο διαδίκτυο ή σε διάφορα βιβλία», γονείς που αναστατώνονται από τρομερές ειδήσεις για παιδιά που παθαίνουν κάποιο ατύχημα. Κατά την εμπειρία του όμως πολλοί αλλάζουν σταδιακά. Ιδίως για παράδειγμα, εάν αποδειχθεί ότι τα παιδιά τους καταλήγουν να χρειάζονται προτροπή για να κινηθούν περισσότερο.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς/Πηγή: DW