Η ατομική ψυχική υγεία ως προθάλαμος μιας κοινωνίας αλληλεγγύης

Λέξεις: Καλυψώ Τόττη

Είναι αλήθεια ότι η ψυχική μας ευημερία είναι μια κατάσταση με ατομική αφετηρία, η οποία πολλές φορές διαχέεται με έναν τρόπο μαγικό μέσα στις ομάδες στις οποίες ανήκουμε. Οι ομάδες αυτές μπορεί άλλοτε να είναι περιορισμένες όπως η οικογένεια ή η εργασία μας και άλλες φορές εκτεταμένες όπως η γειτονιά, μια τάξη ή το σύνολο της κοινωνίας μας.

Υπάρχουν αρκετοί που υποστηρίζουν ότι η αυτογνωσία είναι μια τάση που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Αν κάτι τέτοιο επιβεβαιώνεται, η τάση αυτή έχει ευτυχώς θετικό πρόσημο. Η χρονική στιγμή στην οποία βαδίζουμε φέρει υψηλό διακύβευμα από πανδημίες, φυσικές καταστροφές και παγκόσμια κρίση. Η ψυχική υγεία επικεντρωμένη σε έναν κοινωνικό προσανατολισμό δύναται να αποδειχτεί ο προθάλαμος για ένα καλύτερο μέλλον για όλους μας.

Η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα σε ένα ταξίδι προσανατολισμού και εξερεύνησης, που μου παρέχει τη δυνατότητα να γνωρίσω βαθύτερα τον εαυτό μου. Η ανακάλυψη των πιο ενδόμυχων πτυχών μου απαιτεί μια εσωστρέφεια, να στρέψω τον φακό προς τα μέσα, να αναδείξω τις εκάστοτε δυνατότητες και αδυναμίες μου και να έχω την επιθυμία για μάθηση και αλλαγή. Στην συνέχεια, μπορώ να υποδεχτώ συνοδοιπόρους και να μπω σε έναν ανοιχτό διάλογο, κατασκευάζοντας νέες ιδέες και πραγματικότητες, με ισότιμο όφελος. Η «ανάγνωση» του κόσμου μου αποτελεί μια δυναμική διαδικασία, στρέφοντας την πυξίδα με δική μου ευθύνη και δικαίωμα.

Η αυτοφροντίδα, δηλαδή το φρόντισμα του σώματος, πνεύματος και ψυχής δεν αποτελεί μια εγωιστική έκφραση του ατόμου, όπως συχνά (παρ)ερμηνεύεται. Είναι η λειτουργία αυτή που με καθιστά ικανό να είμαι ενεργό μέλος στην κοινωνία που ζω και συν-υπάρχω και μου δίνει τη δυνατότητα να συμπράττω με τους άλλους. Επομένως, το δεύτερο σκέλος της είναι η συνάντηση με τους άλλους, με επίγνωση τω αναγκών μου και των αξιών που υποστηρίζω. Όταν το εγώ γίνεται εμείς με τρόπο οργανικό, με μια εσωτερική κινητοποίηση που δεν μας επιβάλλεται από εξωτερικούς παράγοντες αλλά πηγάζει εκ τον έσω, τότε η στιγμή είναι κατάλληλη ώστε να δω τον εαυτό μου ως μέλος μιας ομάδας.

Αν και η αντίστροφη προσέγγιση, από το εμείς στο εγώ, δεν χαρακτηρίζεται καθόλου απαγορευτική, η «καθαρή» ματιά του εαυτού μου μου επιτρέπει μια ενεργή και συνεχή συμμετοχή στις ομάδες που ανήκω. Απαραίτητη προϋπόθεση για να βοηθήσω είναι πρωτίστως να έχω βοηθήσει εμένα, με σεβασμό προς τους άλλους και οτιδήποτε με περιβάλλει. Η ψυχική υγεία δεν αφορά μόνο το ίδιο το άτομο αλλά γεφυρώνει το χάσμα της επικοινωνίας με τους γύρω του, μέσω της σύνδεσης και της αμοιβαίας προσφοράς. Έρχομαι όλο και πιο κοντά, το λιθαράκι μιας κοινωνίας αλληλεγγύης.

*Η Καλυψώ Τόττη είναι ψυχολόγος – συστημική ψυχοθεραπεύτρια