Μυωπία: Γιατί θολώνει ο κόσμος γύρω μας όλο και περισσότερο;

Ο κόσμος για πολλούς από εμάς, έχει αρχίσει και γίνεται όλο και πιο θολός, μέρα με την μέρα.

Η καθημερινότητά μας είναι συνυφασμένη με την προσκόλληση σε μία – μικρή ή μεγάλη – οθόνη. Από τον τρόπο διεξαγωγής των μαθημάτων στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο, καθώς και την πλειονότητα των χώρων εργασίας, που πλέον κρίνουν αναγκαία την επαφή με το κινητό ή/ και το λάπτοπ. Αυτοί που “πληρώνουν” τελικά το κόστος μιας τέτοιας καθημερινότητας, είναι τα μάτια και η όρασή μας. 

Η μυωπία έχει αρχίσει και γίνεται ανησυχητικά συχνότερη, ιδιαίτερα σε νέα άτομα, λαμβάνοντας διαστάσεις “πανδημίας”. Τα άτομα με μυωπία, μπορούν να δουν καθαρά τα αντικείμενα που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση, όπως οι λέξεις σε μία σελίδα. Πράγματα τα οποία βρίσκονται σε μία μακρινότερη απόσταση, όπως για παράδειγμα οι λέξεις σε μία ταμπέλα ή έναν πίνακα, δυσκολεύονται να τα δούνε καθαρά ή τα βλέπουν τόσο θολά που δεν τα αναγνωρίζουν καθόλου.

Παλαιότερα, τα αίτια της μυωπίας αποδίδονταν κυρίως σε γενετικούς παράγοντες. Κάποιος με μυωπικούς γονείς είχε περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει και αυτός μυωπία. Κάτι τέτοιο δυστυχώς, δεν ισχύει για τη νέα γενιά, μιας και έχει διαπιστωθεί από οπτομέτρες ότι οι αιτίες είναι περισσότερο συμπεριφορικές, παρά γονιδιακές.

Δύο πρόσφατες μελέτες σε παιδιά και γονείς έδειξε ότι ένας σημαντικός παράγοντας που οδηγεί στην αύξηση της μυωπίας είναι ότι οι άνθρωποι περνούν περισσότερο χρόνο εστιάζοντας σε αντικείμενα που βρίσκονται ακριβώς μπροστά στα μάτια τους, είτε πρόκειται για μια οθόνη, είτε για ένα βιβλίο, είτε για ένα μπλοκ ζωγραφικής. Όσο περισσότερο χρόνο περνάμε εστιάζοντας σε κάτι που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το πρόσωπό μας, κάτι που αποκαλείται «κοντινή εργασία», τόσο μεγαλύτερες είναι και οι πιθανότητες να εμφανίσουμε την πάθηση των ματιών.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περίπου το 1/3 των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν κοντόφθαλμοι το 2020. Προβλέψεις δείχνουν ότι 3,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα χρειάζονται γυαλιά ή φακούς όρασης για μυωπία έως το 2030 και τουλάχιστον ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός της Γης θα είναι κοντόφθαλμος έως το 2050.

Ο οφθαλμίατρος, Αχιλλέας Ράσογλου, εξηγεί τι είναι η μυωπία, τους παράγοντες που την επηρεάζουν και τον τρόπο που έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια: 

«Η μυωπία είναι μία πάθηση του ματιού, κατά την οποία το ανθρώπινο μάτι είναι ελαφρώς μεγαλύτερο από το φυσιολογικό, για κάποια δέκατα του χιλιοστού. Αυτό σημαίνει ότι όντας το μάτι πιο μεγάλο από το φυσιολογικό, το φως δεν φτάνει να σχηματίσει την εικόνα πάνω στον αμφιβληστροειδή που θα θέλαμε για να πάρει καθαρή εικόνα το οπτικό νεύρο. Αντ’ αυτού, η εικόνα δημιουργείται λίγο πιο μπροστά. Αυτό το πρόβλημα διορθώνουμε με τα γυαλιά, τους φακούς επαφής ή και πλέον με τη διαθλαστική χειρουργική. Παρόλα αυτά η μυωπία δεν είναι μόνο ότι δεν βλέπουμε καθαρά. Είναι μία σύνθετη κατάσταση, ένα μάτι υπό τάση, που θα εμφανίσει συχνότερα και ευκολότερα προβλήματα. Διορθώνουμε με τα γυαλιά και τους φακούς, το “εύκολο” πρόβλημα που είναι ότι δεν βλέπουμε καθαρά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε ένα υγιές μάτι. Σίγουρα υπάρχει κληρονομικότητα στη μυωπία, καθώς φαίνεται να υπάρχει μία σειρά από γονίδια που κάνει το μάτι πιο ευαίσθητο στο περιβάλλον του.

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί παγκοσμίως μία αυξητική τάση στη μυωπία. Οι χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας, όπως η Κορέα, η Σιγκαπούρη, η Ιαπωνία και το Ταιβάν ήταν οι πρώτες που άρχισαν να το παρατηρούν και να το γνωστοποιούν στον κόσμο. Σταδιακά, ο αριθμός των μυωπικών ανθρώπων άρχισε να διπλασιάζεται. Το κακό είναι ότι συνεχίζει να ανεβαίνει όχι μόνο η απλή, αλλά και η “κακιά” – πολύ σπάνια – μυωπία με επικίνδυνα υψηλούς βαθμούς, που ξεπερνούν το 10 και κάνει το μάτι πολύ πιο ευάλωτο σε άλλες παθήσεις. Αυτή η αυξητική τάση άρχισε να παρατηρείται σιγά σιγά και στον δυτικό κόσμο, όχι στον βαθμό που είναι στις ασιατικές χώρες, αλλά σίγουρα αισθητά περισσότερο από ότι ήταν πριν από 20 χρόνια». 

Τα κύρια αίτια για την ανησυχητική αύξηση της μυωπίας είναι η καθημερινότητα μπροστά από τις οθόνες και γενικότερα η ζωή σε κλειστούς χώρους, σύμφωνα με τον κ. Ράσογλου: 

«Έχουν γίνει πάρα πολλές μελέτες προσπαθώντας να εξηγήσουν την αύξηση της μυωπίας. Τα κύρια συμπεράσματα που έχουν διεξαχθεί δείχνουν ότι η αύξηση αυτή εμφανίζεται όχι μόνο στην παιδική ηλικία αλλά και στους νεαρούς ενήλικες, στους οποίους υποτίθεται ότι έχει σταματήσει να μεγαλώνει το μάτι. Η κύρια αιτία του φαινομένου είναι η καθημερινή δουλειά σε κοντινή απόσταση λόγω των οθονών. Το μάτι έχει εξελιχθεί για να βλέπει μακριά. Όταν το αναγκάζουμε εμείς να βλέπει κοντά, είναι κάτι το οποίο το ζορίζει. Επίσης, πλέον ζούμε τις περισσότερες ώρες της καθημερινότητας μας σε κλειστούς χώρους, στο σπίτι και το γραφείο. Τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα κλειστό περιβάλλον και δεν εκπαιδεύουν τα μάτια τους να βλέπουν μακριά. Προφανώς, όταν τα παιδιά ασχολούνται από την νηπιακή ηλικία με κινητά και tablets, περνώντας μεγάλα χρονικά διαστήματα μπροστά από μία οθόνη, αυτό επηρεάζει την εμφάνιση της μυωπίας σε νεαρή ηλικία. Τα μειωμένα επίπεδα βιταμίνης D και η μειωμένη έκθεση στον ήλιο αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης μυωπίας, σε συνδυασμό με την ήδη υπάρχουσα γενετική προδιάθεση».

Πώς μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί η αύξηση της πάθησης και ποιοι είναι η κίνδυνοι για το μέλλον; 

«Υπάρχουν μελέτες για την αντιμετώπιση του φαινομένου, οι οποίες όμως δεν είναι έτοιμες για χρήση. Αυτό που σίγουρα είναι εύκολο να γίνει είναι ένας πρώιμος έλεγχος στα παιδιά. Δεν χρειάζεται ο πρώτος έλεγχος να γίνεται στην ηλικία των 8 ετών, όταν το παιδί πηγαίνει σχολείο και καταλαβαίνει ότι δεν βλέπει μέχρι τον πίνακα. Πρέπει τα παιδιά να εξετάζονται νωρίτερα, γιατί η ανάπτυξη της όρασης συνδυάζεται με την πνευματική ανάπτυξη. Σε αυτόν τον πρώιμο έλεγχο οφείλει ο οφθαλμίατρος να ενημερώνει τους γονείς για την μυωπία και να τους προτρέπει τα παιδιά να παίζουν σε εξωτερικούς χώρους και να ελαττώνεται η χρήση της οθόνης. Αυτό φυσικά είναι κάτι που ισχύει και για τους ενήλικες. Τέλος, κάτι που απευθύνεται κυρίως στους ενήλικες με τη μυωπία είναι ότι με τα γυαλιά, τους φακούς επαφής ή την επέμβαση έχει διορθωθεί ένα από τα συμπτώματα της πάθησης, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μάτι είναι υγιές, αλλά χρειάζεται η παρακολούθησή του.

Η αύξηση της μυωπίας δείχνει ότι θα υπάρξει μεγαλύτερο πρόβλημα για την όραση στο μέλλον, που οφείλεται στην καθημερινή χρήση των οθονών λόγω της εργασίας. Ο τρόπος ζωής που έχουμε υιοθετήσει επηρεάζει την υγεία του ματιού γενικότερα. Ακόμα και αν κάποιος δεν εμφανίσει μυωπία και δουλεύει καθημερινά με το λάπτοπ και το κινητό, το πιθανότερο είναι να έχει ξηροφθαλμία. Το μάτι δεν έχει δημιουργηθεί για να δουλεύει στην οθόνη και σίγουρα έχει αποτελέσματα στην όραση», καταλήγει ο κ. Ράσογλου.