Μπορεί ο ύπνος να μας προστατέψει από τον κοροναϊό;

Ο κορoναϊός είχε ήδη προκαλέσει τον θάνατο δεκάδων ατόμων, όταν ο Feixiong Cheng αναλυτής δεδομένων στην Κλινική του Cleveland άρχισε να ερευνά τη θεραπεία του. Είχε δει παρόμοιους ιούς να “διέρχονται” από την Κίνα και τη Σαουδική Αραβία στο παρελθόν, προκαλώντας ασθένεια σε χιλιάδες ανθρώπους και να “ταρακουνούν” την παγκόσμια οικονομία. Έτσι, τον Ιανουάριο, το εργαστήριό του χρησιμοποίησε την τεχνητή νοημοσύνη για να αναζητήσει κρυμμένα στοιχεία στη δομή του ιού ώστε να προβλέψει πώς εισέβαλε στα ανθρώπινα κύτταρα και τι θα μπορούσε να τον σταματήσει. Από την έρευνα αυτή βγήκε το εξής σημαντικό συμπέρασμα: Ο ιός θα μπορούσε ενδεχομένως να μπλοκαριστεί από τη μελατονίνη.

Η μελατονίνη, γνωστή ως ορμόνη ύπνου, δεν ήταν ένας προφανής παράγοντας που θα σταματούσε μία πανδημία. Ο πιο γνωστός ρόλος της είναι ότι βοηθά στον έλεγχο του κύκλου του ύπνου. Κάθε βράδυ, εκκρίνεται από έναν αδένα του εγκεφάλου, την επίφυση, και προκαλεί τον ύπνο. Αυτό το εύρημα κίνησε την περιέργεια στον Cheng.

Αφού δημοσίευσε την έρευνά του, ο Cheng κατάλαβε πως κι άλλοι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο πίστευαν ότι υπάρχει κάποια βάση σε αυτό. Σημείωσαν ότι, εκτός από τις γνωστές επιδράσεις της μελατονίνης στον ύπνο, παίζει ρόλο συντονιστή στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Κάτι το οποίο τυχαίνει να είναι το βασικό πρόβλημα που μπορεί να μετατρέψει ένα ήπιο κρούσμα COVID-19 σε απειλητικό για τη ζωή.

Ο Cheng αποφάσισε να “σκάψει” βαθύτερα. Για μήνες, αυτός και οι συνάδελφοί του συγκέντρωσαν δεδομένα από χιλιάδες ασθενείς που είχαν δει στο ιατρικό κέντρο του. Στα αποτελέσματα που δημοσιεύθηκαν τον περασμένο μήνα, η μελατονίνη συνέχισε να ξεχωρίζει. Οι άνθρωποι που έπαιρναν συμπλήρωμα μελατονίνης είχαν σημαντικά χαμηλότερες πιθανότητες να αναπτύξουν COVID-19, και ακόμη χαμηλότερες να πεθάνουν από αυτό. Άλλοι ερευνητές παρατήρησαν παρόμοια μοτίβα. Τον Οκτώβριο, μια έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια έδειξε ότι οι διασωληνωμένοι ασθενείς είχαν καλύτερα ποσοστά επιβίωσης εάν λάμβαναν μελατονίνη.

Οκτώ κλινικές δοκιμές βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη, σε όλο τον κόσμο, για να διαπιστωθεί αν υφίστανται αυτοί οι συσχετισμοί. Εάν αποδειχθεί ότι πραγματικά βοηθά τους ασθενείς, θα ήταν το φθηνότερο και πιο εύκολα προσβάσιμο φάρμακο για την αντιμετώπιση του COVID-19. Σε αντίθεση με τα πειραματικά φάρμακα όπως η ρεμδεσιβίρη και τα κοκτέιλ αντισωμάτων, η μελατονίνη διατίθεται ευρέως στις Ηνωμένες Πολιτείες ως συμπλήρωμα διατροφής χωρίς συνταγή. Οι άνθρωποι θα μπορούσαν να αρχίσουν να το παίρνουν αμέσως.

Ωστόσο, ο Cheng τονίζει ότι δεν συνιστά κάτι τέτοιο. Όπως κάθε ουσία ικανή να επιβραδύνει το κεντρικό νευρικό σύστημα, έτσι και η μελατονίνη δεν είναι μια αμελητέα προσθήκη στη χημεία του σώματος. Το προφανές όφελος για τους ασθενείς με COVID-19 θα μπορούσε απλώς να είναι ένας ψευδής συσχετισμός – ή, ίσως, ένα σημάδι που μας υποδεικνύει κάτι άλλο που βελτιώνει πραγματικά τα αποτελέσματα των ασθενών. Ο Cheng πιστεύει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να ισχύει. Αυτός και άλλοι υποδηλώνουν ότι αυτό που πραγματικά βοηθάει ίσως δε είναι η ίδια η μελατονίνη, αλλά η λειτουργία που ελέγχει: ο ύπνος.

Στην πραγματικότητα, πολλά μυστήρια γύρω από τον κορoναϊό συγκλίνουν στο πώς η ασθένεια επηρεάζει τον ύπνο μας και πώς ο ύπνος μας επηρεάζει την ασθένεια. Ο ιός είναι ικανός να μεταβάλλει τις ευαίσθητες διαδικασίες στο νευρικό μας σύστημα, σε πολλές περιπτώσεις με απρόβλεπτους τρόπους, δημιουργώντας μερικές φορές μακροπρόθεσμα συμπτώματα. Μία σωστότερη εκτίμηση της σχέσης μεταξύ της ανοσίας και του νευρικού συστήματος θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην κατανόηση του COVID-19 και στην πρόληψή του.

Καθ ‘όλη τη διάρκεια της πανδημίας, το τμήμα νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins είχε κατακλυστεί από άτομα που πάσχουν από αϋπνία. Η Rachel Salas, μία από τους νευρολόγους της ομάδας, λέει ότι αρχικά πίστευε ότι αυτή η αύξηση των διαταραχών του ύπνου ήταν απλώς αποτέλεσμα όλης αυτής της ανησυχίας που προέρχεται από μία καταστροφική παγκόσμια κρίση: ανησυχίες για την υγεία, τον οικονομικό αντίκτυπο και την απομόνωση.

Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες, η Salas παρακολούθησε ένα περίεργο μοτίβο ύπνου να εμφανίζεται. Ο ύπνος πολλών ανθρώπων εξακολουθεί να διαταράσσεται από το άγχος που προκαλεί η πανδημία. Όμως, πιο ενοχλητικά συμπτώματα έχουν προκύψει κυρίως σε άτομα που έχουν αναρρώσει από τον COVID-19. όπως διαταραχές προσοχής, εξουθενωτικούς πονοκεφάλους, “ομίχλη” του εγκεφάλου, μυϊκή αδυναμία και, ίσως πιο συχνά, αϋπνία. Τα άτομα αυτά δεν φαίνονται τόσο ανήσυχα σχετικά με την πανδημία – τουλάχιστον όχι σε βαθμό που θα μπορούσε να εξηγήσει την αδυναμία τους να κοιμηθούν. Αντίθετα, είναι μέρος αυτού που η ιατρική κοινότητα έχει αρχίσει να αναφέρει ως «long COVID», όπου τα συμπτώματα παραμένουν επ ‘αόριστον ακόμη και μετά την ανάρρωση. Όσον αφορά τις διαταραχές του ύπνου, η Salas ανησυχεί, “Πιστεύω ότι αυτή είναι μόνο η αρχή των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων που θα δούμε στα επόμενα χρόνια.”

Η συνάδελφός της Arun Venkatesan προσπαθεί να εξηγήσει το πώς ένας ιός θα μπορούσε να προκαλέσει αϋπνία. Επικεντρώνεται στις αυτοάνοσες και φλεγμονώδεις νόσους που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα. Αρχικά, λέει ο Venkatesan, η κοινή παραδοχή μεταξύ των γιατρών είναι ότι πολλά συμπτώματα μετά το COVID-19 οφείλονταν σε μια αυτοάνοση αντίδραση – μια εσφαλμένη, στοχευμένη επίθεση σε κύτταρα του ίδιου του σώματος. Αυτό μπορεί να συμβεί στο νευρικό σύστημα μετά από λοιμώξεις από διάφορους ιούς.

Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν ακόμη και μετά από μια ήπια περίπτωση COVID-19 σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή και δεν περιορίζονται στον εγκέφαλο. Στο Πανεπιστήμιο Northwestern, η ακτινολόγος Swati Deshmukh συναντά ασθενείς που παρουσιάζουν νευρική βλάβη σε όλο το σώμα. Ψάχνει για αποδείξεις ότι ο ίδιος ο ιός θα μπορούσε να σκοτώνει νευρικά κύτταρα. Ωστόσο, πιστεύει, οτι τα συμπτώματα οφείλονται πιθανότατα σε φλεγμονή. Αυτό το φαινόμενο χαρακτηρίζεται ως μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα, γνωστή και ως σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η βλάβη προέρχεται από παρατεταμένη στέρηση οξυγόνου χαμηλού επιπέδου (όπως μετά από σοβαρή πνευμονία). Σε άλλες, η βλάβη στην επικοινωνία των νευρικών κυττάρων θα μπορούσε να προέλθει από φλεγμονώδεις διεργασίες που τροποποιούν άμεσα τη λειτουργία των νευρικών πλεγμάτων μας.

Η κατανόηση όλων αυτών των διεργασιών μπορεί να αποβεί ελπιδοφόρα. Όταν τα νεύρα δεν επικοινωνούν σωστά αυτή η διαδικασία μπορεί να αντιμετωπιστεί, να ρυθμιστεί, να προληφθεί και να θεραπευτεί. Παρόλο που οι κύκλοι του ύπνου μπορεί να διαταραχθούν από τη μετα-μολυσματική φλεγμονώδη διαδικασία, οι ακτινολόγοι και οι νευρολόγοι δεν έχουν στοιχεία ότι αυτό είναι μη αναστρέψιμο. Και ένα από τα βασικότερα “όπλα” για να αναστραφεί αυτή η κατάσταση είναι ο ίδιος ο ύπνος. Ο επαρκής ύπνος παίζει επίσης ρόλο στην ελαχιστοποίηση της πιθανότητας να μπει εξ αρχής κάποιος σε όλη αυτή τη δυσάρεστη, διαδικασία.

“Ο ύπνος είναι σημαντικός για την αποτελεσματική ανοσολογική λειτουργία και βοηθά επίσης στη ρύθμιση του μεταβολισμού, συμπεριλαμβανομένης της γλυκόζης και των μηχανισμών που ελέγχουν την όρεξη και την αύξηση βάρους”, αναφέρει η Michelle Miller, καθηγήτρια στο University of Warwick στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όλα αυτά έχουν άμεση σχέση με τον COVID-19, καθώς οι παράγοντες κινδύνου για σοβαρές περιπτώσεις περιλαμβάνουν διαβήτη, παχυσαρκία και άπνοια.

Ο Asim Shah, καθηγητής ψυχιατρικής και συμπεριφορικής επίστήμης στο Baylor College of Medicine, πιστεύει ότι ο ύπνος βρίσκεται στον πυρήνα πολλών προβλημάτων ψυχικής υγείας που έχουν αυξηθεί κατά τη διάρκεια του έτους. “Υπάρχει τεράστια διαταραχή στους κύκλους ύπνου”, λέει. “Συνήθως όλοι έχουν ένα πρόγραμμα. Βγαίνουν στο φως του ήλιου, παράγουν μελατονίνη και στη συνέχεια μπορούν να κοιμηθούν. Αυτήν τη στιγμή βλέπουμε ανθρώπους να χάνουν το ενδιαφέρον τους για πράγματα, να απομονώνονται, να μην ασκούνται και μετά να μην κοιμούνται”. Η κατάθλιψη και το άγχος επιδεινώνουν την αϋπνία και έτσι έχουμε έναν φαύλο κύκλο.

Η πλειονότητα των επιστημόνων του ύπνου, ωστόσο, φαίνεται να συμφωνούν ότι οι πιο κρίσιμες παρεμβάσεις που διευκολύνουν τον ύπνο δεν θα πρέπει να είναι ιατροφαρμακευτικές ή ακόμη και συμπληρωματικές. Θεωρούν προτιμότερο κάποιος να προσπαθήσει να ρυθμίσει γενικότερα τους κύκλους του ύπνου του από το να παίρνει απλά ένα συμπλήρωμα, ενώ συνεχίζει να ξημεροβραδιάζεται στο Netflix και να παρακολουθεί το κινητό του στο κρεβάτι. Τώρα που οι ημέρες πολλών ανθρώπων δεν έχουν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα ο Shah πιστεύει ότι το κλειδί για έναν υγιή ύπνο είναι η σκόπιμη δημιουργία καθημερινών ρουτινών. “Τα σαββατοκύριακα, ξυπνήστε και πηγαίνετε για ύπνο την ίδια ώρα με τις υπόλοιπες μέρες. Κάντε προγραμματισμένους περιπάτους. Βγείτε στο φως του ήλιου νωρίς. Μειώστε το μπλε φως για μία ώρα πριν από το κρεβάτι. Επικοινωνήστε πιο ουσιαστικά με άλλους ανθρώπους , παρά το γεγονός ότι είστε σε απόσταση”.

Ακόμα και μικρές καθημερινές ιεροτελεστίες μπορούν να βοηθήσουν, λέει η Tricia Hersey, ιδρύτρια ενός οργανισμού για την υπεράσπιση του ύπνου που ονομάζεται Nap Ministry. Ανάψτε ένα κερί. Πιείτε ένα φλιτζάνι τσάι σε ένα συγκεκριμένο μέρος σε μια συγκεκριμένη ώρα. Όπως αναφέρει, το αίσθημα ελέγχου στον ύπνο είναι σημαντικό ακριβώς επειδή λείπει σε τόσους άλλους τομείς της ζωής μας.

Εν κατακλείδι, ίσως τώρα είναι η στιγμή να ασχοληθούμε σοβαρά με το θέμα του ύπνου μας. Θέστε κάποια όρια στον εαυτό σας και αρχίστε να κοιμάστε σαν να εξαρτάται από αυτό η ίδια η ζωή σας!

Πηγή: The Atlantic