Πως επηρεάζεται η υγεία μας από την κλιματική κρίση

Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης δεν περιορίζονται μόνο στην υποβάθμιση της φύσης ή στην απώλεια της βιοποικιλότητας. Πλέον, αγγίζουν τον πυρήνα της ανθρώπινης ζωής: την υγεία μας.

Από την ατμοσφαιρική ρύπανση και τα μικροπλαστικά μέχρι τη χρόνια έκθεση σε θόρυβο και τεχνητό φως, οι επιπτώσεις ενός διαταραγμένου περιβάλλοντος στον ανθρώπινο οργανισμό είναι πλέον επιστημονικά τεκμηριωμένες και ανησυχητικές. Ακόμα και το λιώσιμο των πάγων ενδέχεται να αποτελεί μία κρυφή απειλή για την υγεία μας.

Αναπνέοντας τοξικό αέρα

Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ο αθόρυβος δολοφόνος της σύγχρονης εποχής. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι ευθύνεται για περισσότερους από 7 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο.

Τα μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια (PM2.5 και PM10), το διοξείδιο του αζώτου και το όζον εισχωρούν βαθιά στους πνεύμονες και στο κυκλοφορικό σύστημα. Έτσι, μπορούν να προκαλέσουν αναπνευστικά νοσήματα, καρδιαγγειακές παθήσεις και διάφορους τύπους καρκίνου, ή να επιδεινώσουν ήδη υπάρχουσες ασθένειες.

Μικροσωματίδια στην ατμόσφαιρα της Αθήνας το πρωί της Τρίτης 10 Ιουνίου. Συνήθως τα επίπεδα είναι πολύ υψηλά τον χειμώνα με τα τζάκια ή το καλοκαίρι έπειτα από πυρκαγιές. Ιδιαίτερα οι ευάλωτες ομάδες —παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα με χρόνια νοσήματα— είναι οι πρώτες που πλήττονται, ενώ η μακροχρόνια έκθεση σε ρύπους έχει συνδεθεί ακόμη και με γνωστικές διαταραχές, όπως η άνοια.

Μικροπλαστικά στον οργανισμό μας

Η έκθεση σε χημικές ουσίες μέσω της τροφής, του νερού και των καταναλωτικών προϊόντων είναι πλέον καθημερινότητα. Mια νέα απειλή – για τις συνέπειες της οποίας γίνονται ακόμη έρευνες – είναι τα μικροπλαστικά, τα οποία έχουν εντοπιστεί ακόμη και στον πλακούντα νεογέννητων ή το σπέρμα των ανδρών.

Γενικότερα, μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με τα μικροπλαστικά με τρεις τρόπους:

• Εισπνοή
• Κατανάλωση/Κατάποση με το φαγητό ή με υγρά
• Επαφή με το δέρμα (από ρούχα, καλλωπιστικά προϊόντα και άλλα).

Τα μικροπλαστικά μπορούν να συσσωρευτούν στα όργανα του ανθρώπινου σώματος και να προκαλέσουν διάφορα προβλήματα υγείας. Έχουν συνδεθεί κυρίως με φλεγμονές, ειδικά στο έντερο, και γενικότερα ζητήματα με την πέψη.

Επιπλέον, μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα με την αναπνοή, να επηρεάσουν το νευρικό μας σύστημα ή ακόμα και την ορθή λειτουργία της καρδιάς μας.

Πέρα, όμως, από τα μικροπλαστικά, η χρόνια έκθεση σε χημικές ουσίες που μιμούνται ή μπλοκάρουν τις φυσιολογικές ορμόνες – είτε μέσω της διατροφής μας είτε με άλλους τρόπους – συνδέεται με αυξημένα ποσοστά υπογονιμότητας, καρκίνων και νευρολογικών προβλημάτων.

Ηχορύπανση και φωτορύπανση

Σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, το επίπεδο ηχορύπανσης υπερβαίνει τα ασφαλή όρια. Η συνεχής έκθεση σε αστικό θόρυβο έχει συνδεθεί με αυξημένο άγχος, διαταραχές ύπνου, υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιολογικά προβλήματα.

Ταυτόχρονα, η έκθεση σε τεχνητό φως κατά τις βραδινές ώρες διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό του ύπνου και επηρεάζει την έκκριση μελατονίνης, γεγονός που ανοίγει τον δρόμο για μεταβολικές και ψυχολογικές διαταραχές.

Οι πάγοι λιώνουν — και μαζί τους «ξυπνούν» μικρόβια

Η άνοδος της θερμοκρασίας στην Αρκτική και την Ανταρκτική δεν επιταχύνει μόνο την άνοδο της στάθμης των θαλασσών. Απελευθερώνει και αρχαίους μικροοργανισμούς που ήταν εγκλωβισμένοι στον πάγο για χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια.

Το 2016, ξέσπασε μια επιδημία άνθρακα στη Σιβηρία, με αποτέλεσμα ένα μικρό αγόρι να πεθάνει και δεκάδες κτηνοτρόφοι και τα ζώα τους να μολυνθούν. Τι είχε συμβεί; Εκείνη τη χρονιά, είχε σημειωθεί πρωτοφανής καύσωνας με αποτέλεσμα να λιώσει ο μόνιμος πάγος (permafrost) και να αποκαλυφθεί το πτώμα ενός ταράνδου που είχε πεθάνει από ασθένεια πολλά χρόνια πριν.

Φανταστείτε, λοιπόν, κάτι τέτοιο αλλά σε ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί επιστήμονες προειδοποιούν ότι η επόμενη μεγάλη πανδημία μπορεί να προκληθεί από την κλιματική κρίση. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο βιολογικό — είναι και συστημικό: οι κοινωνίες μας δεν είναι προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν παθογόνους παράγοντες για τους οποίους δεν υπάρχει προηγούμενη ανοσία ή θεραπεία.

Εκτός, όμως, από τα αρχαία μικρόβια, το λιώσιμο των πάγων προκαλεί και μετακινήσεις ζώων, επηρεάζοντας συνολικά το οικοσύστημα. Καθώς το βόρειο μέρος του πλανήτη θερμαίνεται περισσότερο, θηλαστικά, πουλιά και έντομα που δεν ζούσαν προηγουμένως εκεί μετακινούνται προς τον θερμότερο πλέον Βορρά. Μαζί τους κουβαλάνε τις δικές τους ασθένειες και συνήθειες, αναστατώνοντας ακόμα περισσότερο τον κύκλο της ζωής.

Η ανθρώπινη υγεία δεν είναι ανεξάρτητη από το περιβάλλον

Γίνεται φανερό, συνεπώς, ότι όλα στον κόσμο μας είναι αλληλένδετα και ότι ακόμα και η μετακίνηση ενός μικρού σκαθαριού σε άλλη περιοχή ή το λίγο παραπάνω φως τη νύχτα μπορεί να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση με τελικό θύμα την ανθρώπινη υγεία.

Το σώμα μας είναι μέρος ενός ευρύτερου οικοσυστήματος. Όταν αυτό το οικοσύστημα αποσταθεροποιείται, οι επιπτώσεις φτάνουν μέχρι το κύτταρο. Η περιβαλλοντική κρίση δεν είναι μόνο οικολογική ή οικονομική. Είναι και κρίση δημόσιας υγείας.

Πηγή: ieidiseis