Πόσο ευθύνεται ο Covid για περιστατικά πρώιμης άνοιας;

Πέντε χρόνια μετά την αρχή της πανδημίας, η κορονοϊός φαίνεται να επηρεάζει ακόμα πολλούς ανθρώπους. Για κάποιους δεν άφησε απλώς κούραση ή απώλεια όσφρησης αλλά μια μόνιμη σκιά στον τρόπο που σκέφτονται, που θυμούνται και που λειτουργούν. Οι γνωστικές δυσκολίες είναι ανάμεσα στα πιο ανησυχητικά και συχνά συμπτώματα του long Covid, επηρεάζοντας ανθρώπους κάθε ηλικίας.

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι τόσο σοβαρά ώστε να κρατήσουν ανθρώπους μακριά από την εργασία και να οδηγήσουν σε διάγνωση ήπιας γνωστικής διαταραχής (MCI).

Η Wall Street Journal περιγράφει την περίπτωση του Κεν Τοντ ενός 56χρονου πρώην διευθυντή στο Showtime στη Νέα Υόρκη, ο οποίος σταμάτησε να εργάζεται το 2023. Όταν επιχείρησε να ξαναβρεί δουλειά, συνειδητοποίησε ότι δεν είχε ούτε τη σωματική ούτε τη νοητική αντοχή. «Απλώς επιδείνωνε τα συμπτώματά μου», λέει.

Τον Φεβρουάριο διαγνώστηκε με μορφή ήπιας γνωστικής διαταραχής. Σήμερα κάνει γνωστική αποκατάσταση και άλλες θεραπείες ώστε να μάθει στρατηγικές αντιστάθμισης των ελλειμμάτων του. «Δεν έχουμε μιλήσει για επιδείνωση», λέει. «Αλλά πρέπει να το παρακολουθούμε συνεχώς».

Επιδεινώνονται οι γνωστικές δυσκολίες σε ασθενείς με long Covid και αυξάνεται ο κίνδυνος άνοιας ή Αλτσχάιμερ;

Η περίπτωσή του γεννά ένα ανησυχητικό ερώτημα: βελτιώνονται ή χειροτερεύουν οι γνωστικές δυσκολίες των ασθενών με long Covid; Και όσοι διαγιγνώσκονται με ήπια γνωστική διαταραχή διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν άνοια ή νόσο Αλτσχάιμερ;

Οι γιατροί και οι επιστήμονες που μελετούν αυτούς τους ασθενείς συμφωνούν πως οι γνωστικές και νευρολογικές διαταραχές του long Covid οφείλονται πιθανότατα σε φλεγμονή στον εγκέφαλο.

Γνωστική δυσκολία

Παραμένει ασαφές αν αυτές οι αλλαγές θα επιμείνουν ή θα χειροτερέψουν. Υπάρχουν όμως ανησυχητικές ενδείξεις πως, τουλάχιστον για κάποιους ασθενείς, η πορεία είναι φθίνουσα. Παίζει επίσης ρόλο η ηλικία του ασθενούς όταν κόλλησε Covid.

Μελέτες έχουν δείξει πως οι ηλικιωμένοι που νόσησαν με κορονοϊό έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν τη νόσο Αλτσχάιμερ νωρίτερα απ’ ό,τι αναμενόταν. Ο κορονοϊός μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία σε ανθρώπους ήδη επιρρεπείς σε άνοια, ή να συνεισφέρει στην εμφάνισή της.

Σε νεότερους ασθενείς όπως ο Τοντ, οι δυσκολίες στη σκέψη και το αίσθημα «ομίχλης» φαίνεται να σχετίζονται με άλλα συμπτώματα του long Covid όπως η κόπωση και ο πόνος.

Ο νευρολόγος Dr. Gabriel de Erausquin από το Πανεπιστήμιο του Τέξας δημοσίευσε πρόσφατα έρευνα που δείχνει ότι ο κίνδυνος μέτριας έως σοβαρής γνωστικής διαταραχής σε ηλικιωμένους με long Covid είναι διπλάσιος σε σχέση με νεότερους ασθενείς.

Για όσους είναι άνω των 57 ετών, τα συμπτώματα μοιάζουν με πρώιμη άνοια, λέει. «Δεν φαίνεται να είναι αναστρέψιμη διαδικασία στους ηλικιωμένους», τονίζει. «Στα τεστ, έχουν προφίλ ανθρώπου με πρώιμο Αλτσχάιμερ. Έχουν όμως Αλτσχάιμερ; Δεν το γνωρίζουμε».

Αυξημένα ποσοστά

Εκτός από την ηλικία, η έρευνά του έδειξε ότι όσοι επηρεάζονται περισσότερο από γνωστικές διαταραχές έχουν κοινά γονίδια, μικρότερο όγκο σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου και χάνουν την όσφρησή τους νωρίς στη λοίμωξη.

Ο ίδιος παρακολουθεί περίπου 4.000 άτομα άνω των 60 ετών σε πέντε χώρες. Τα προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι έως και το ένα τρίτο των ασθενών με long Covid άνω των 65 πληροί τα κριτήρια διάγνωσης ήπιας γνωστικής διαταραχής.

«Είναι τεράστιο», λέει. «Μιλάμε για τετραπλασιασμό ή πενταπλασιασμό της συχνότητας».

Η MCI μπορεί να έχει πολλές αιτίες, εξηγεί ο νευρολόγος Ronald Petersen από την Κλινική Mayo. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν προβλήματα στη βραχυπρόθεσμη μνήμη, τόσο έντονα ώστε να γίνονται εμφανή στο περιβάλλον.

Σε άτομα 70-80 ετών, η πιο συχνή αιτία είναι το Αλτσχάιμερ. Περίπου το 10-15% όσων έχουν MCI και απευθύνονται σε γιατρό, θα εμφανίσουν άνοια μέσα σε έναν χρόνο, σημειώνει.

Ορισμένες αιτίες όμως είναι αναστρέψιμες – όπως η υπνική άπνοια. Αυτό μπορεί να ισχύει και για κάποιους ασθενείς με long Covid.

Ο Dr. Igor Koralnik από το Northwestern Medicine στο Σικάγο λέει ότι σε αρκετούς παρατηρείται βελτίωση, αν και η ανάρρωση δεν είναι γραμμική.

Μια δύσκολη διαδρομή

Σε έρευνα του περασμένου Φεβρουαρίου, που δημοσιεύτηκε στο Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, το μισό των ασθενών ανέφεραν βελτίωση μετά από γνωστική αποκατάσταση. Ένα τρίτο όμως δεν είχε σημαντική βελτίωση στις μετρήσεις μνήμης. «Υπάρχουν πισωγυρίσματα, ειδικά αν κολλήσουν ξανά Covid», λέει.

Σε κάποιους, τα νευρολογικά συμπτώματα επιδεινώνονται με τον χρόνο. Ο Χουάν Λιούις, πρώην υπαρχηγός μοίρας σε αεροπορική βάση της Γερμανίας, νοσηλεύτηκε με Covid τον Απρίλιο του 2020. Τα πρώτα συμπτώματα ήταν αναπνευστικά, αλλά ακολούθησαν γνωστικές δυσκολίες.

«Νόμιζα πως η Covid επηρέαζε μόνο τους πνεύμονες», λέει σήμερα από το Σαν Αντόνιο, όπου ζει.

Πριν αρρωστήσει, είχε τέλεια μνήμη και χειριζόταν πολλές εργασίες ταυτόχρονα. Το 2021 διαγνώστηκε με ήπια γνωστική διαταραχή.

«Πολύ σπάνια βγαίνω μόνος», λέει. «Η σύζυγός μου με συνοδεύει. Αποσπάται η προσοχή μου εύκολα. Ξεχνάω τις κάρτες μου σε εστιατόρια».

«Είμαι πολύ ανήσυχος», καταλήγει. «Δεν θέλω να πάθω άνοια».

Πηγή: in.gr