«Συνενώνουν» τις δομές απεξάρτησης για μεγαλύτερη εξάρτηση από το κράτος

Ένα νέο μοντέλο διάρθρωσης που συνενώνει όλες τις δομές, μέσω του συγκεντρωτισμού, επιλέγει η κυβέρνηση για τον κρίσιμο τομέα της απεξάρτησης. Το σχετικό νομοσχέδιο που προωθείται, καταργεί την αυτονομία και την αποκέντρωση των θεραπευτικών κοινοτήτων, αλλά κυρίως, αλλάζει τη θεραπευτική πρόταση, αγνοώντας την πλούσια εμπειρία και το μέχρι τώρα έργο των δομών.

Οι άνθρωποι που ασχολούνται με την απεξάρτηση, υποστηρίζουν ότι πρόκειται για ένα πειραματισμό, που πιθανά να κοστίσει ακριβά στην ελληνική κοινωνία και ιδίως στη νεολαία και στα κοινωνικά στρώματα που δοκιμάζονται σκληρά από κάθε είδους εξαρτήσεις και εθισμούς, ενώ επιχειρείται για πρώτη φορά η “απεξάρτηση” του τομέα της απεξάρτησης από το δημόσιο χαρακτήρας της, καθώς ανοίγει ο δρόμος για τα ιδιωτικά θεραπευτήρια.

Αυτό το σχεδιασμό υπηρετεί η δημιουργία του Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ), που εισηγείται το σχετικό νομοσχέδιο που πρόσφατα παρουσίασε η κυβέρνηση και ο οποίος, σύμφωνα με το σχεδιασμό, θα αποφασίζει “εξ Αθηνών”, για τα πάντα, σχετικά με τη λειτουργία και τη στρατηγική των δομών απεξάρτησης.

Πιο συγκεκριμένα όλοι οι φορείς που λειτουργούν σήμερα για την απεξάρτηση από τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, τον τζόγο ή άλλου είδους εξαρτήσεις, όπως ο ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ, το 18ΑΝΩ, το ΑΡΓΩ του ΨΝΘ, θα τεθούν υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του υπό σύσταση Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ), που περιλαμβάνεται σε νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, που παρουσίασαν ο υφυπουργός Υγείας Δημήτριος Βαρτζόπουλος και ο υπουργός Υγείας, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης και θα αρχίσει να λειτουργεί από 1/1/24.

Η απόφαση αυτή έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση σε όλες τις δομές απεξάρτησης, όπου γιατροί, επιστημονικό προσωπικό, νοσηλευτές και εργαζόμενοι, εκφράζουν επιφυλάξεις κι ανησυχία για το μέλλον και τη λειτουργία των δομών, καθώς δεν προηγήθηκε κανενός είδος διαλόγου, διαβούλευσης ή ενημέρωσης για το τελικό σχέδιο και τον τρόπο λειτουργίας των ιδρυμάτων.

Επίσης υπάρχουν «φωνές» από τα σωματεία να στηριχτεί ο δημόσιος χαρακτήρας των δομών απεξάρτησης, αφήνοντας να εννοηθεί πως η διοικητική μεταρρύθμιση που επιχειρείται, ενδεχομένως να ανοίξει το δρόμο για «ιδιωτικά θεραπευτήρια και «ιδιωτικές κλινικές απεξάρτησης».

Υπεύθυνοι προγραμμάτων και τομέων ΚΕΘΕΑ: Ατεκμηρίωτη και επικίνδυνη η συγχώνευση των φορέων για τις εξαρτήσεις

Σύμφωνα με εκτιμήσεις των υπεύθυνων των προγραμμάτων και των τομέων του ΚΕΘΕΑ, αυτό που επί της ουσίας επιχειρείται είναι η αλλαγή παραδείγματος στην πολιτική για τα ναρκωτικά στη χώρα μας αλλά και “η προώθηση σκοπιμοτήτων που δεν εκφράζονται ανοιχτά: περικοπή πόρων, συρρίκνωση και ομογενοποίηση υπηρεσιών, μετακίνηση του προσωπικού προς άλλους τομείς του συστήματος”.

Όπως αναφέρουν “το υπουργείο Υγείας προωθεί τη δημιουργία ενός συγκεντρωτικού, γραφειοκρατικού και αθηνοκεντρικού οργανισμού, αποκομμένου από τις τοπικές κοινωνίες. Το σημερινό συνεχές της φροντίδας θα δώσει τη θέση του σε άκαμπτα νοσοκομειακού τύπου πρωτόκολλα, και οι πολίτες θα στερηθούν την ελεύθερη επιλογή θεραπευτική προσέγγιση. Το ζήτημα του εθνικού συντονισμού δεν επιλύεται με διοικητικά μέτρα. Καμία τέτοιου εύρους αλλαγή στον χώρο θεραπευτικής αντιμετώπισης των εξαρτήσεων δεν μπορεί να γίνει ερήμην όσων τον υπηρετούν”.

Όπως τονίζει έμπειρο στέλεχος του ΟΚΑΝΑ Θεσσαλονίκης, στην Parallaxi, η κυβέρνηση επιχειρεί μία «υπερπήδηση» εμποδίων, ισοπεδώνοντας τα εμπόδια – δομές, διότι θέλει να συνενώσει διαφορετικά πράγματα χωρίς καμία πρότερη εμπειρία. Φέρνει ως παράδειγμα το γεγονός ότι ο ΟΚΑΝΑ, ακολουθεί μία θεραπευτική μέθοδο απεξάρτησης με χορήγηση υποκατάστατων και φαρμάκων, ενώ το ΚΕΘΕΑ, ακολουθεί το λεγόμενο «στεγνό πρόγραμμα», κατά το οποίο δεν χορηγούνται υποκατάστατα, όπως η μεθαδόνη στους εξαρτημένους από την ηρωίνη.

Επίσης, σε ότι αφορά το μοντέλο της διαχείρισης και της λειτουργίας, η κυβέρνηση δημιουργεί ένα συγκεντρωτικό μοντέλου ελέγχου και διαχείρισης μέσω του Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ), που θα λειτουργεί σε τρία επίπεδα, με διοικητικό συμβούλιο, επιστημονικό συμβούλιο και επιτροπή διευθυντών, που θα αναλάβει το έλεγχο λειτουργίας των δομών και θα λειτουργεί ως ανώτερη υπερδομή.

Από την άλλη πλευρά, οι δομές απεξάρτησης έχουν κατακτήσει ένα εναλλακτικό τρόπο λειτουργίας, όπου και οι ίδιοι οι εξαρτημένοι, εν μέρει, εντάσσονται ως ενεργά μέλη της δομής, συμμετέχοντας σε διαδικασίες αποφάσεων. Επί παραδείγματι το ΚΕΘΕΑ έχει κατακτήσει ένα «μοντέλο αυτοδιαχείρισης» μέσω της Γενικής Συνέλευσης του.

Όπως αναφέρει το ίδιο το ΚΕΘΕΑ: Η Γενική Συνέλευση του ΚΕΘΕΑ αποτελεί το κεντρικό όργανο λήψης αποφάσεων για τον ετήσιο στρατηγικό σχεδιασμό του Οργανισμού σε θέματα θεραπείας, εκπαίδευσης και άλλα συναφή με την αποστολή του ζητήματα. Η Συνέλευση αποφασίσει τον τρόπο ετήσιας υλοποίησης πολιτικών απεξάρτησης και διάθεσης κονδυλίων προς τον σκοπό αυτόν. Στη Γενική Συνέλευση συμμετέχουν με δικαίωμα ψήφου τα μέλη των θεραπευτικών προγραμμάτων που βρίσκονται στο στάδιο της κοινωνικής επανένταξης, οι εργαζόμενοι στο ΚΕΘΕΑ με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων των συλλόγων γονέων και φίλων των θεραπευτικών προγραμμάτων του ΚΕΘΕΑ. και τα επίτιμα (τέως) μέλη του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ».

Πρώτη σε θανάτους τοξικοεξαρτημένων η Θεσσαλονίκη

Την ώρα πάντως που η κυβέρνηση σχεδιάζει το νέο φορέα “ΕΟΠΑΕ”, τα προβλήματα στις δομές απεξάρτησης, όχι μόνο υφίστανται, αλλά δημιουργούν ασφυκτικές καταστάσεις για γιατρούς, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό και φυσικά για τους ασθενείς και τους εξαρτημένους, που δεν απολαμβάνουν σωστές και αναγκαίες υπηρεσίες, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλο το ΕΣΥ.

Μόνο για τον ΟΚΑΝΑ Θεσσαλονίκης, να σημειώσουμε ότι από τις 12 δομές που διέθετε στην πόλη, σήμερα λειτουργούν μόλις 7 δομές, ενώ οι ελλείψεις σε γιατρούς είναι τραγικές, όταν ένας ψυχίατρος πρέπει να «επιβλέπει» μέχρι 40 ασθενείς ή ένας παθολόγος ή γενικός γιατρός θα πρέπει να καλύπτει 3-4 δομές ταυτόχρονα. «Υπάρχει κινητή μονάδα για το street working, αλλά το αυτοκίνητο που έχουμε δεν λειτουργεί», τονίζει εργαζόμενος στον ΟΚΑΝΑ κάνοντας λόγο για μεγάλες ελλείψεις σε προσωπικό. «Μόλις πρόσφατα έκλεισαν οι δομές στο 424 και στο Λοιμωδών, όταν σύμφωνα με επίσημα στοιχεία η Θεσσαλονίκη είναι πρώτη σε θανάτους στην Ευρώπη σε τοξικοεξαρτημένους», αναφέρει.

Χωρίς καμία διαβούλευση και ενημέρωση

«Επιχειρούν να συνενώσουν διαφορετικά πράγματα χωρίς να έχουν κάνει καμία διαβούλευση και χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τα δεδομένα. Πως θα συνενώσουν διαφορετικές φιλοσοφίες και επιστημονικές εμπειρίες όταν ο ΟΚΑΝΑ έχει εντελώς διαφορετικό θεραπευτικό μοντέλο από την στεγνή απεξάρτηση του ΚΕΘΕΑ ή του 18άνω ή το κλειστό πρόγραμμα του Ιανού;» αναρωτιέται στέλεχος του ΟΚΑΝΑ.

Όπως επίσης τονίζει ο Στέλιος Γκιουζέπας, συντονιστής του προγράμματος  απεξάρτησης ΑΡΓΩ που λειτουργεί στο ΨΝΘ, «η έλλειψη διαβούλευσης προκαλεί ανησυχία. Υπάρχουν αδυναμίες και πιθανά να γίνονται και λάθη αλλά ο υπερσυγκεντρωτισμός δεν είναι η απάντηση. Δεν υπάρχει διαβούλευση αλλά ούτε και ενημέρωση τι θα γίνει με τις δομές πως θα λειτουργούν». Σε ότι αφορά την μεθοδολογία της απεξάρτησης, τονίζει πως «υπάρχει ένας πλουραλισμός που συμβάλει, που προσφέρει λύσεις και η συγχώνευση που επιχειρείται πιθανά να έχει αμφίβολη συνέχεια για τις δομές απεξάρτησης».

Εργαζόμενοι ΚΕΘΕΑ – ΟΚΑΝΑ: Θέλουμε ενημέρωση από την κυβέρνηση

Από την πλευρά τους οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε επιφυλακή και δηλώνουν αποφασισμένοι για κινητοποιήσεις αν δεν υπάρξει ενημέρωση, διαβούλευση και συνεννόηση για την μεταρρύθμιση που επιχειρείται.

Σε κοινή τους ανακοίνωση τα Σωματεία εργαζομένων 18 ΑΝΩ, ΚΕΘΕΑ,ΟΚΑΝΑ, ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ, τονίζουν πως «οι άνθρωποι που εργαζόμαστε χρόνια τώρα, στις δομές της Πρόληψης και Θεραπείας, μέσα από διαφορετικά εργασιακά πλαίσια, σίγουρα έχουμε επιμέρους διεκδικήσεις και αιτήματα προς επίλυση, στην παρούσα φάση όμως, το βασικό και κυρίαρχο είναι να έρθουμε σε διάλογο με το Υπουργείο υγείας ώστε να ενημερωθούμε για την επικείμενη σύσταση Νομικού Προσώπου και το τι θα σημαίνει αυτό για εμάς και τους ωφελούμενους μας πρακτικά. Διεκδικούμε από κοινού συνάντηση με το Υπουργείο υγείας, το συντομότερο δυνατό».

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι επίκειται συνάντηση εντός των ημερών αλλά οι εργαζόμενοι αποφάσισαν να συμμετέχουν στην κινητοποίηση σωματείων και φορέων του χώρου της Υγείας την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου, με στάση εργασίας 11πμ έως τις 3μμ και συμμετοχή στην κινητοποίηση στο Υπουργείο Υγείας στις 12 το μεσημέρι στην Αθήνα και σε αντίστοιχες κινητοποιήσεις στην περιφέρεια.

“Είμαστε σε κινητικότητα και ετοιμότητα με όλους τους συναδέλφους, από όλες τις δομές απεξάρτησης διότι αυτό που σχεδιάζεται καταργεί αυτό που έχει κτιστεί με πολύ κόπο αλλά και πολλά θετικά αποτελέσματα” τονίζει ο Αλέξανδρος Τάντος, μέλος της διοίκησης του σωματείου εργαζομένων του ΚΕΘΕΑ Θεσσαλονίκης.  Τονίζει πως επιχειρείται μία αναδόμηση του χώρου της απεξάρτησης χωρίς θεραπευτική πρόταση και κατάργηση της αποκέντρωσης ενώ σημειώνει πως “τα προβλήματα των εξαρτημένων δεν αντιμετωπίζονται με διοικητικά μέτρα αγνοώντας την επιστημονική έρευνα και την εμπειρία του πεδίου”

Όπως σχολίασε και ο Δημήτρης Κολοκάθης, αντιπρόεδρος εργαζομένων ΚΕΘΕΑ «έρχεται ένας πολύ μεγάλος ανασχεδιασμός όλου του πεδίου των εξαρτήσεων, όπου βάζει σε ένα διοικητικό σχήμα ό,τι υπάρχει και δεν υπάρχει, χωρίς μια έκθεση για το πώς αυτό το νέο σχήμα θα λύσει τα προβλήματα. Είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί».

Σημειώνει δε πως «μιλάμε για έναν Οργανισμό που θα έχει πάνω από 1.500 εργαζόμενους. Θα έχει ένα διοικητικό συμβούλιο, ένα επιστημονικό συμβούλιο, έξι διευθύνσεις και από κάτω θα είναι όλο το υπόλοιπο. Χωρίς να περιλαμβάνει περιφερειακές διοικήσεις. Φανταστείτε 1.500 εργαζόμενους που δουλεύουν σε 50 πόλεις της χώρας χωρίς να έχουν περιφερειακό συντονισμό. Ο ορισμός του υδροκεφαλισμού. Φοβόμαστε ότι θα καταντήσει ένας χυλός, μια σούπα και θα την πληρώσουν οι πολίτες». «Δεν είμαι αισιόδοξος ότι στο βάθος χρόνου δεν θα ’ρθουν ΣΔΙΤ και στον χώρο της απεξάρτησης. Πολύ φοβάμαι ότι εκεί θα καταλήξουμε» επισήμανε χαρακτηριστικά.

Υπόμνημα προς τον υφυπουργό Υγείας Δημήτρη Βαρτζόπουλος

Σε υπόμνημα που έχουν αποστείλει όλοι οι υπεύθυνοι των τομέων και των προγραμμάτων του ΚΕΘΕΑ, μεταξύ άλλων τονίζεται πως ότι “ο σχεδιασμός του Υπουργείου δεν συνοδεύεται από κλινικά, οικονομικά και διοικητικά στοιχεία, γίνεται ερήμην των εμπλεκόμενων φορέων και επιχειρείται να αιτιολογηθεί μέσα από την προβολή μιας παραποιημένης εικόνας της σημερινής πραγματικότητας, με αποσιώπηση πολλών δεδομένων”

Ποιοι υπογράφουν το υπόμνημα:

Διαβάστε όλο το υπόμνημα εδώ: Υπεύθυνοι τομέων και προγραμμάτων του ΚΕΘΕΑ – ΥΠΟΜΝΗΜΑ