Tο πλαστικό έγινε η βασική μας τροφή – Πώς το καταφέραμε αυτό;

Όταν το 1985 ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ζητούσε να αγοράσει τη γη των Ινδιάνων, ο αρχηγός τους Ντουγάμι Σιάτλ, έγραψε τότε σχεδόν προφητικά: «Ο καιρός της δικής σας παρακμής είναι ακόμη μακριά αλλά θα έρθει. Μολύνετε το κρεβάτι σας και μια νύχτα θα πάθετε ασφυξία από τα ίδια σας τα απορρίμματα… Η γη δεν είναι σύντροφός σας, αλλά εχθρός σας. Με την απληστία σας θα την καταβροχθίσετε και δεν θα αφήσετε πίσω σας τίποτα, παρά μόνο έρημο».

40 χρόνια περίπου μετά, αυξάνονται οι φωνές που φωνάζουν βοήθεια από μία φύση που μόνοι μας έχουμε καταστρέψει σε όλους τους τομείς, προσπαθώντας πλέον να σώσουμε οτιδήποτε αν σώζεται.

Οι μεγάλες ποσότητες μικροπλαστικών που περικλείουν οι τροφές που αγοράζουμε από το σουπερ μάρκετ ή άλλα καταστήματα είναι τέτοιες ώστε σε μια εβδομάδα να τρώμε τελικά ποσότητα πλαστικού ίση με μια πιστωτική κάρτα, αναφέρει παλιότερη έρευνα της WWF.

Από την άλλη, μόλις τον προηγούμενο χρόνο, το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης δημοσίευσε μελέτη στο περιοδικό Exposure & Health, η οποία ανέφερε ότι κατά μέσο όρο πέντε γραμμάρια πλαστικών σωματιδίων εισέρχονται στο γαστρεντερικό σύστημα ενός ανθρώπου, την εβδομάδα!

Η αμερικανική, μη κερδοσκοπική οργάνωση Consumer Report, ανακοίνωσε μόλις την περασμένη Πέμπτη ότι 84 από τα 85 τρόφιμα σούπερ μάρκετ και fast food που έλεγξε πρόσφατα, περιείχαν «πλαστικοποιητές» γνωστούς ως φθαλικές ενώσεις. Μάλιστα αναφέρει ότι δεν υπάρχει επίπεδο φθαλικών ενώσεων που οι επιστήμονες επιβεβαιώνουν ότι είναι ασφαλές, αλλά αυτό δεν εγγυάται την ασφάλεια των τροφίμων που τρώτε.

Οι φθαλικές ενώσεις, ή φθαλικοί εστέρες, είναι μία κατηγορία χημικών ενώσεων που χρησιμοποιούνται κυρίως ως πλαστικοποιητές (ουσίες που προστίθενται στα πλαστικά για την αύξηση της ευλυγισίας τους). Χρησιμοποιούνται για την μετατροπή του πολυχλωριούχου βινυλίου (PVC) από σκληρό σε ευλύγιστο πλαστικό.

Επίσης, στην ίδια έρευνα, το 79% των δειγμάτων τροφίμων στη μελέτη περιείχαν δισφαινόλη Α (BPA), μια άλλη χημική ουσία που βρέθηκε στο πλαστικό, και άλλες δισφαινόλες, αν και τα επίπεδα ήταν χαμηλότερα από ό,τι στις δοκιμές που έγιναν το 2009.

Οι φθαλικές ενώσεις και οι δισφαινόλες μπορούν να διαταράξουν την παραγωγή και τη ρύθμιση των οιστρογόνων και άλλων ορμονών, ενισχύοντας ενδεχομένως τον κίνδυνο γενετικών ανωμαλιών, καρκίνου, διαβήτη, στειρότητας, νευροαναπτυξιακών διαταραχών, παχυσαρκίας και άλλων προβλημάτων υγείας.

Δυστυχώς, για τον άνθρωπο, τα όργανά του μπορούν κάλλιστα να απορροφήσουν τα μικροπλαστικά, σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι οποίοι τα εντοπίζουν στα πιο απίθανα σημεία του σώματός μας.

Βρετανική μελέτη εντόπισε σε δείγματα ιστών μικροπλαστικά σε 11 από 13 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργείο. Επίσης, τον Μάρτιο του 2022, για πρώτη φορά, μικροπλαστικά ανιχνεύθηκαν στο ανθρώπινο αίμα, δείχνοντας ότι τα σωματίδια μπορούν να ταξιδέψουν σε όλο το σώμα και μπορεί να εγκατασταθούν στα όργανα.

Τι είναι, όμως τα μικροπλαστικά;

Πρόκειται για μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού που έχουν εισέλθει στο περιβάλλον, καθώς ξεκόβονται από μεγαλύτερα πλαστικά και καταλήγουν στο φαγητό μας, στο νερό και στον αέρα που αναπνέουμε. Ταυτόχρονα, ορισμένα κοινά τρόφιμα και ποτά, καθώς και καλλυντικά και άλλα προϊόντα, που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας τα εμπεριέχουν, συνήθως από τη συσκευασία τους.

Μέσω ποιων όμως συσκευασιών και προϊόντων εισέρχονται στο σώμα μας; Μπορούν για παράδειγμα να το κάνουν όταν πίνουμε από πλαστικά μπουκάλια νερό ή αναψυκτικά και άλλα ροφήματα. Τα άτομα μάλιστα που πίνουν 1,5 έως 2 λίτρα νερό την ημέρα από αυτά τα μπουκάλια, λαμβάνουν, σύμφωνα με επιστήμονες, 90.000 πλαστικά σωματίδια ετησίως. Από την άλλη, «ένοχες» είναι και όλες οι πλαστικές συσκευασίες τροφίμων που αγοράζουμε συσκευασμένες. Αυτές μάλιστα, στον συνδυασμό τους για την Παρασκευή ενός φαγητού, δίνουν ένα μεγάλο ποσοστό πλαστικού που εισέρχεται καθημερινά στο σώμα μας. Επίσης, με ένα μεγάλο ποσοστό απορριμμάτων να είναι πλαστικό (στην Ελλάδα είναι το 95% αυτών πλαστικό), ένα 50% καταλήγει στα στομάχια των ψαριών που αργότερα, μπορεί να καταλήξουν στο στομάχι των ανθρώπων.

Επιστήμονες μάλιστα, υπολόγισαν ότι μόνο τα τελευταία 65 χρόνια έχουν παραχθεί περίπου 8,3 δισεκατομμύρια τόνοι πλαστικού που καταλήγουν στο στομάχι θαλάσσιων ζώων αλλά και πτηνών και στη συνέχεια εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα και τελικά στον οργανισμό μας. Μικροπλαστικά ακόμα, εντοπίστηκαν και σε κονσέρβες ψαριών, σε θαλασσινό αλάτι, στα κοτόπουλα, στο μέλι,  σε φακελάκια τσαγιού, σε προμαγειρεμένο ρύζι, ακόμα και στην μπίρα!

Τρομακτική διαπίστωση είναι πως οι βιοδιασπώμενες σακούλες, που λανσαρίστηκαν πριν μερικά χρόνια ως «σωτήρια λύση», αποδεικνύεται πια πως κάθε άλλο παρά βοηθούν το περιβάλλον. Μάλιστα, γίνονται εκατοντάδες μικρά κομμάτια, που δεν μπορεί να τα μαζέψει κανείς και επιπλέουν σε όλη τη θάλασσα. Επίσης, στην κατασκευή τους προστίθεται ένα υλικό που διασπάει το πλαστικό, το οποίο οι ερευνητές το συναντούν πια σε όλες τις παραλίες…

Σύμφωνα με την καινούρια έρευνα της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Consumer Report, μεταξύ των ελεγμένων τροφίμων σούπερ μάρκετ, το Annie’s Organic Cheesy Ravioli περιείχε τις περισσότερες φθαλικές ενώσεις σε νανογραμμάρια ανά μερίδα, 53.579, ακολουθούμενο από τα ροδάκινα Del Monte σε φέτες και τον ροζ σολομό Chicken of the Sea. Αυξημένα επίπεδα φθαλικού άλατος βρέθηκαν επίσης σε προϊόντα όπως Cheerios, παιδικές τροφές Gerber και γιαούρτι Yoplait, καθώς και σε πολλά μπιφτέκια, ψήγματα και πατάτες από Wendy’s, Burger King και McDonald’s κάνοντας μάλιστα τις εταιρείες να βγάλουν ανακοινώσεις που μιλούν για αυστηρούς ελέγχους κατά τη διάρκεια συσκευασίας των τροφίμων τους. Η Consumer Reports εντόπισε επίσης διαφορές μεταξύ παρόμοιων προϊόντων. Οι φθαλικές ενώσεις σε νανογραμμάρια ανά μερίδα στο Wendy’s Crispy Chicken Nuggets, για παράδειγμα, ήταν τετραπλάσιες σε σχέση με την περιεκτικότητά τους στα McDonald’s Chicken McNuggets…

Σύμφωνα με παλιότερη αμερικανική έρευνα, του 1998, σε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, βρέθηκαν πλαστικές και φυτικές ίνες (όπως το βαμβάκι) σε περισσότερα από 100 δείγματα. Αν και οι επιπτώσεις στην υγεία είναι ακόμη άγνωστες, ωστόσο, οι ερευνητές ανησυχούν επειδή τα μικροπλαστικά προκαλούν βλάβη στα ανθρώπινα κύτταρα στο εργαστήριο και τα σωματίδια της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι ήδη γνωστό ότι εισέρχονται στο σώμα και προκαλούν εκατομμύρια πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο.

Σύμφωνα με την Greenpeace, μία αποτελεσματική Παγκόσμια Συνθήκη του ΟΗΕ για τα Πλαστικά σημαίνει ένα μέλλον χωρίς πλαστικά μίας χρήσης στο φαγητό που τρώμε, το νερό που πίνουμε, τον αέρα που αναπνέουμε και τη φύση, και εξασφαλίζει ένα πιο ασφαλές περιβάλλον για τις επόμενες γενιές. Θα βάλει τέλος στην πλαστική ρύπανση σε όλον τον κύκλο ζωής του πλαστικού, ώστε να προστατευθεί το περιβάλλον και η ανθρώπινη υγεία

Θα μειώσει και τελικά θα βάλει οριστικό τέλος στην παραγωγή πλαστικού μίας χρήσης, καθώς και στην παραγωγή νέου, παρθένου πλαστικού. Θα διασφαλίσει μια δίκαιη μετάβαση, που δεν θα αφήνει κανέναν πίσω, σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών, μηδενικών απορριμμάτων, ελεύθερη από τοξικές ουσίες και με βάση την επαναχρησιμοποίηση. Θα έχει στον πυρήνα της μια προσέγγιση με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα, που θα μειώνει τις ανισότητες, θα βάζει σε προτεραιότητα την ανθρώπινη υγεία, θα προστατεύει το περιβάλλον και θα έχει στο επίκεντρο τη δικαιοσύνη και το συμφέρον των κοινοτήτων που επηρεάζονται περισσότερο από την πλαστική κρίση.

Είναι επιτακτική λοιπόν η ανάγκη να αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε νέα προϊόντα, πιο φιλικά προς το περιβάλλον ή να επαναχρησιμοποιούμε προϊόντα.

Οι επιστήμονες συνιστούν τρόπους προστασίας από την κατανάλωση πλαστικών, όπως αντί να ζεσταίνουμε φαγητό στα μικροκύματα σε πλαστικά πιάτα να το κάνουμε με πορσελάνινα. Επίσης, ο αερισμός των χώρων που ζούμε είναι σημαντικός.

Επιπλέον, η αποφυγή πλαστικών συσκευασιών κατά την αγορά τροφίμων μπορεί επίσης να βοηθήσει.

Είναι επίσης σημαντικό να πίνουμε φιλτραρισμένο νερό της βρύσης, καθώς μειώνει σχεδόν στο μισό τα σωματίδια που καταπίνονται σε σύγκριση με το εμφιαλωμένο νερό. «Όσοι επιλέγουν το νερό της βρύσης μπορούν, ανάλογα με τη γεωγραφική τους θέση, να μειώσουν την ποσότητα που προσλαμβάνεται σε 40.000 πλαστικά σωματίδια», αναφέρει μελέτη του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Βιέννης.

Από εκεί και πέρα, θα πρέπει το θέμα να συζητηθεί σοβαρά από τις κυβερνήσεις, ώστε σταδιακά να υπάρχει ενημέρωση και αλλαγή πορείας ως προς την χρήση πλαστικού στην καθημερινότητα μας. Κι αυτό, δεν είναι κάτι που «χωράει» αναβολή. Είναι ένα θέμα που πρέπει να λυθεί τώρα!