Καλοκαίρι

του Παναγιώτη Ιωσηφέλη

Και ξαφνικά το καλοκαίρι αριβάρισε μετά βαϊων, κλάδων, αφόρητης ζέστης και ανάγκης για πλείστα μύρια σχέδια απόδρασης. Μήπως όμως είμαστε υπερβολικοί και τελικά ξεχνάμε τι πραγματικά σημαίνει ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ; Και μήπως ειδικά αυτή η εποχή δεν θέλει κόπο και η αξία της βρίσκεται μέσα στα πιο απλά πράγματα;

Θα προτιμούσα να στρώνω πίσσα όλο το καλοκαίρι παρά να γράψω ή να διαβάσω ακόμα ένα άρθρο με τίτλο σάμερ ιν δε σίτι. Ή έναν ακόμα οδηγό καλοκαιρινό επιβίωσης. Ή τα 100 μέρη που πρέπει πραγματικά να πάω. Τα σάμερ νόου χάου. Τα 100 πιάτα που πρέπει να δοκιμάσω. Μικρά μυστικά για βαθύ μαύρισμα. Τα 100 (ναι, καλά) βιβλία που πρέπει να διαβάσω. Τις 100 καλύτερες διευθύνσεις στο Βερολίνο. Ιστορίες παραλίας. 100 πράγματα που πρέπει να ξέρω για τις Σουηδέζες. Κι άλλες ιστορίες παραλίας. Δεν αντέχω άλλο. Τα ίδια και τα ίδια. Λάιφ ιζ α μπιτς, πράγματι, αλλά δεν μπορώ να το ξανακούσω.

… Ένα μεταφορικό καλοκαίρι με περίμενε, ολόιδιο, αιώνιο, με τα τριξίματα του ξύλου, τις μυρωδιές των άγριων χόρτων, τα σύκα του Αρχίλοχου και το φεγγάρι της Σαπφώς…

Από την άλλη όταν σκέφτομαι καλοκαίρι, σκέφτομαι διαφημίσεις. Ούζου βασικά, αλλά κι άλλες. Τα νερά είναι καταγάλανα, το ποτό διαφανές, πάνω στη σκούνα όλοι γελούν ευτυχισμένοι. Βγαίνει το συμπέρασμα πως το καλοκαίρι είσαι χαλαρός και άνετος και έχεις χρόνο να δεις τους φίλους σου. Μετά, ημίγυμνα κορίτσια, φορώντας βασικά αντηλιακό, πάιζουν μπιτς βόλεϊ σε ειδυλιακές παραλίες. Άρα, το καλοκαίρι δεν χρειάζεσαι πολλά ρούχα, μπορείς να φοράς μόνο αυτό που σου πάει περισσότερο –το δέρμα σου. Υπερρεαλιστικές καταδύσεις που αντί για κοράλλια και θησαυρούς ναυαγισμένων πλοίων ο δύτης βρίσκει μπροστά του ένα μεγάλο ποτήρι φραπέ και γοργόνες. Καλοκαίρι, άρα, ίσον φαντασία. Φαντασία, δροσιά και επαγρύπνηση. Ζευγάρι, τέλος, ταξιδεύει με το αμάξι και η γυναίκα βγάζει το κεφάλι και τα χέρια της από το παράθυρο και απλώνει τα χέρια της έτοιμη να πετάξει πάνω από το λογότυπο μιας πιστωτικής που συνοδεύεται από το μήνυμα πως το καλοκαίρι δεν χρειάζεσαι παρά ελάχιστα. Συμφωνώ απόλυτα. Νομίζω πως οι διαφημίσεις έχουν απόλυτο δίκιο, αυτοί που τις έφτιαξαν ξέρουν πάρα πολύ καλά τι σημαίνει καλοκαίρι και τι σημαίνει άνθρωπος. Το καλοκαίρι δεν χρειάζεσαι παρά ελάχιστα. Περισσότερο από εποχή, το καλοκαίρι αποτελεί στάση ζωής.

…ταξίδευα σα να περπατούσα σ΄ένα διάφανο βυθο –το σώμα μου έφεγγε καθώς το διαπερνούσανε πράσινα και γαλάζια ρεύματα…

Αντιπαρέρχομαι γρήγορα τη διαφημιστική πρακτική που, όπως κάθε μορφή προπαγάνδας που σέβεται τον εαυτό της, χρησιμοποιεί αυταπόδεικτες αλήθειες για να πείσει για κάτι άλλο και προχωρώ στο ψητό. Το καλοκαίρι είναι, όπως όλα τα σπουδαία πράγματα, τζάμπα. Ο ίδιος καυτός ήλιος που μαυρίζει το μπράτσο του ταξιτζή, αντανακλάται στα γκούτσι γυαλιά-καθρέφτες της κυρίας στο πίσω κάθισμα. Η ίδια προοπτική ραστώνης εμπνέει τον οικογενειάρχη, που με το ζιγκαρισμένο του χιουντάι πηγαίνει την οικογένεια διακοπές (με τις ρόδες των παιδικών ποδηλάτων τόσο ελεύθερα να γυρίζουν ξετρελαμένες όπως διανύουν ανάσκελα εναέριες εκτάσεις) και τον άρτι καταλύσαντα στο πεντάστερο χοτέλ (με την κρίση, εδώ που τα λέμε, να τον σκιάζει λίγο) εξέκιουτιβ. Τα ίδια πάνω κάτω δροσερά νερά θα υποδεχθούν την Κυριακή τις Φιλιππινέζες που έχουν ρεπό, το ερωτευμένο ζευγαράκι που θα αρχίσει να χαλβαδιάζεται στα ανοιχτά, τους εμποροϋπαλλήλους που ταξίδεψαν δυο ώρες για να δουν την οικογένεια, τους εστέτ διανοούμενους και την αμφισημία τους, την εκδρομή των Κ.Α.Π.Η., εσένα και μένα. Θέλω να πω, το καλοκαίρι είναι για όλους.

…χάιδευα τις αμίλητες πέτρινες γυναικείες μορφές και τσους αντικατοπτρισμούς άκουγα, χιλιάδες βλεμμάτων τα κελαηδίσματα –μια ατέλειωτη σειρά πρόγονοι αγριωποί, βασανισμένοι, περήφανοι, κινούσαν τον κάθε μου μυώνα…

Υπάρχει, βέβαια και η άλλη άποψη. Αυτών που λένε ότι είμαστε μια κοινωνία παροχής υπηρεσιών και όπως άλλοι πουλάνε πετρέλαια, άλλοι όπλα, άλλοι ναρκωτικά και κάποιοι όλα τα παραπάνω, εμείς πουλάμε καλοκαίρι. Μουζάκα, ζουβλάκι με τζατζικι σως και βιλ μιτ ιν τομάτο σως γουιδ φράιντ ποτέιτος. Τα πουλάμε στους αλλοδαπούς, τα πουλάμε και στον εαυτό μας. Γίναμε τουρίστες εκεί που μεγαλώσαμε. Έτσι λένε. Κι ενώ οι περισσότεροι δεν πάνε καθόλου ή πάνε στο χωριό της γυναίκας τους που δεν έχει ούτε θάλασσα ούτε βουνό (μόνο ζώα), κάποιοι λίγοι χαίρουν και αναφωνούν: ζήτω το Ντουμπάι και η αγορά της Κουάλα Λουμπούρ, ζήτω τα ελληνικά μπουτίκ χοτέλ με τις πριβέ πισίνες, ζήτω τα πεντάστερα και τα εφτάστερα που φωτίζουν την ομίχλη του χειμώνα που διανύσαμε και αυτού που πρόκειται να έρθει. Και εάν στους πρώτους κάποιος μπορεί να ευχηθεί περαστικά και, ίσως, καλύτερες προβλέψεις στο Στοίχημα, για τους δεύτερους τα σχόλια περισσεύουν. Γιατί, κύριοι, δεν είναι καλοκαίρι, επισημαίνουν οι σχολιαστές της καθημερινότητάς μας, να τσακίζουμε ένα μείγμα ιταλο/κινεζο/μεξικο/αγγλικό/εμετό που σερβίρεται μία με τρεις, καλοκαίρι δεν είναι να κυλιόμαστε σε κάτι κωλοβρέχια χλιαρές θάλασσες, ούτε καλοκαίρι είναι να γαμάμε ήσυχα μη και διαταράξουμε την ψαγμένη σπα πολυτέλεια, ούτε, καταλήγουν, καλοκαίρι είναι να κοιμόμαστε ανήσυχοι μήπως δεν προλάβουμε τον επόμενο μπουφέ. Ταγμένοι εχθροί του ολ ινκλούσιβ και των ολοκληρωμένων πακέτων διακοπών μάχονται την πιστή αναπαραγωγή των (μικρο)αστικών συνηθειών μας την περίοδο των διακοπών, ξεχνώντας τον πιο βασικό κανόνα. Το καλοκαίρι δεν χρειάζεσαι παρά ελάχιστα κι αυτό περιλαμβάνει και τις ιδεολογικές πλατφόρμες του καθενός. Θέλω να πω, ακόμα και η Βουλή κλείνει το καλοκαίρι κι ανοίγει μια στις τόσες για να ψηφίσουν στα μουλωχτά κανέναν παπαρονόμο.

…Ω ναι, δεν είναι μικρό πράμα να ‘χεις τους αιώνες με το μέρος σου, έλεγα ολοένα και προχωρούσα…

Οδυσσέας Ελύτης, Ανοιχτά Χαρτιά, Ιστ΄

Όπου πάω κάθε χρόνο το καλοκαίρι, φέρνω κάτι πίσω.Τη μια χρονιά, την περίεργη τοξοειδή κίνηση του σώματος που πέφτει στη θάλασσα έχοντας πηδήξει από ένα βράχο ύψους εφτά μέτρων περίπου. Κάποια άλλη, το κόκκινο μάτι των θηλυκών αχινών που είναι βρώσιμοι κι ένα πιάτο τηγανητά κολοκυθολούλουδα. Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα του Σιμενόν γεμάτο άμμο. Σεντόνια ξενοδοχείων γεμάτα άμμο επίσης. Το αλμυρό γυναικείο σώμα. Αποδυτήρια με ξεφλουδισμένη κίτρινη λαδομπογιά, ποτισμένα με μυρωδιά αντηλιακού. Το χρυσό χρώμα μιας ελιάς, της μόνης που γλύτωσε από την πυρκαγιά ενός ολόκληρου ελαιώνα. Άδειους δρόμους επαρχιακών πόλεων. Μεσημεριανές βροχές. Την ανεπαίσθητη κίνηση της κουρτίνας αργά το απόγευμα. Την εκκωφαντική και απρόσμενη ησυχία. Ένα αμάξι να καίγεται στην άκρη της Εθνικής Οδού, στη μέση του θεσσαλικού κάμπου και τους επιβάτες του, σώους και αβλαβείς, να παρακολουθούν μέσα στο λιοπύρι χωρίς να μπορούν να κάνουν τίποτα. Το παιχνίδι του ήλιου κάτω από τις καλαμιές, στο πρόσωπο ενός μωρού. Δεν είναι πολλά αυτά που έχω μαζέψει. Μάλλον ελάχιστα. Αλλά είναι αρκετά. Γιατί είναι καλοκαίρι.